Gasselse bossen; geïntegreerd bosbeheer zorgt voor verrijking
De gemeente Grave is in de Gasselse bossen en in het Raamdal bezig met
diverse beheermaatregelen. Omdat daarbij o.a. bomen gekapt gaan worden
lijkt het alsof de bossen vernield worden. Niets is minder waar. Het
gaat om zogenaamd geïntegreerd bosbeheer waarbij de bossen op den duur
juist aan rijkdom winnen. Hoe werkt geïntegreerd bosbeheer?
Functies
Bossen hebben verschillende functies. Sommige zijn puur bedoeld voor
de houtopbrengst. Bomen worden geplant en als ze groot genoeg zijn
gekapt voor de houtindustrie. Er zijn ook bossen die een overwegend
recreatieve functie hebben. Deze bossen hebben een meer natuurlijk
karakter en zijn vaak doorsneden met wandel- en fietspaden. Sommige
bossen hebben louter een natuurlijke functie. Het planten- en
dierenleven krijgt volop de gelegenheid om zich te ontplooien.
Dergelijke bossen zijn vaak nauwelijks toegankelijk voor mensen of
bepaalde gedeelten worden afgesloten (broedseizoen). In de praktijk
hebben de meeste bossen een gecombineerde functie. Bossen bedoeld voor
de houtopbrengst kunnen toch aantrekkelijk zijn voor de recreant en
ook het planten- en dierenleven kan er vaak redelijk floreren.
Verschuiving
In Nederland zien we de laatste tientallen jaren steeds meer een
verschuiving optreden. In het verleden zijn veel bossen aangeplant
voor de houtopbrengst. Dat hout was vooral bedoeld voor de mijnbouw.
Dat hout is al enige tientallen jaren niet meer nodig. Daarnaast neemt
de afgelopen jaren de aandacht voor natuur en milieu toe. Die
verschuiving maakt dat we ook anders naar onze bossen kijken en die
ook anders gaan beheren.
Geïntegreerd bosbeheer
Als we een bos zo beheren dat het verschillende functies tegelijk
heeft, spreken we van geïntegreerd bosbeheer. Het beheer is er dan op
gericht dat het bos zo natuurlijk mogelijk is en aantrekkelijk en
toegankelijk is voor de recreant. Ook levert het bos nog steeds een
(bescheiden) houtopbrengst. Belangrijk bij geïntegreerde bosbeheer is
dat de natuur zo veel mogelijk kansen krijgt. Het bos wordt bij
geïntegreerd bosbeheer niet gezien als een verzameling van bomen en
struiken, maar als een ecosysteem. Planten en dieren zijn in dat
systeem afhankelijk van elkaar. De natuur moet, redenerend vanuit deze
ecosysteemgedachte, zoveel mogelijk zelf haar werk doen. Toch is het
soms nodig om de natuur een handje te helpen. Zo ook in de Gasselse
bossen.
Gasselse bossen
De Gasselse bossen waren oorspronkelijk vooral bedoeld voor de
houtopbrengst. Ook hier vindt nu geïntegreerd beheer plaats. Dat
beheer is er op gericht om het bos aantrekkelijker en natuurlijker te
maken. Daarbij wordt ook nog een andere maatregel genomen. In de
Gasselse bossen zijn veel uitheemse boomsoorten aanwezig. Dat zijn
bomen die hier van oorsprong niet thuishoren. Deze bomen, zoals de
Amerikaanse eik, groeien zo uitbundig dat ze de, andere, inheemse
boomsoorten en struiken verdringen. Als dit proces geen halt wordt
toegeroepen wordt het bos steeds eenzijdiger. Reden voor de gemeente
om een aantal van deze uitheemse boomsoorten te gaan kappen. Om
vervolgens de ontstane ruimte in te laten nemen door een inheemse
boomsoort. En dat is weer bevorderlijk voor de inheemse diersoorten
die van nature rond de inheemse struiken en bomen leven. Zo krijgt de
oorspronkelijke natuur weer meer kans. Ook worden hier en daar bomen
gekapt om andere bomen kans te geven uit te groeien tot volwaardige,
grote bomen. Daarmee wordt feitelijk alweer het fundament gelegd voor
de volgende bosgeneratie. Kleine bomen die nu groeikansen krijgen,
bepalen het bos van de toekomst.
Opruimen
Bij het bosbeheer in Nederland was het ook jarenlang gebruik om de
bossen schoon te houden. Dode bomen en dood kreupelhout werden
opgeruimd en half omgewaaide bomen werden gekapt en verwijderd. Ook
dat doet men tegenwoordig anders. Op dood hout groeien schimmels en
insecten vinden in dood hout hun onderdak. Dat trekt weer vogels en
kleine (knaag)dieren aan. Dood hout heeft dus een nuttige functie. Het
wortelstelsel van half omgewaaide bomen biedt vaak een uitstekende
schuilplaats voor allerlei kleine dieren. Om het volume aan dood hout
in het bos te bevorderen wordt dood hout minder opgeruimd. Soms laat
men bomen zelfs bewust afsterven door de bast te kerven of te ringen.
De sapstroom in de boom stopt dan en de boom sterft af. Natuurlijk
gebeurt dit vooral met bomen die toch minder kans hadden om uit te
groeien.
Randzones
Bij het geïntegreerde bosbeheer in Gassel bestaat ook speciale
aandacht voor de randzones. Dat zijn de randen van het bos die grenzen
aan open plekken. Randzones staan bekend om hun grote soortenrijkdom
van zowel flora als fauna. Deze rijkdom kan worden vergroot door
geleidelijke overgangen te stimuleren naar het bos zelf (kruid-,
struik- en boomlaag).
Kritiek
Het geïntegreerd bosbeheer in Gassel vindt gefaseerd plaats. Dit jaar
is de laatste dunning in de Gasselse bossen gepland. Hiertoe zijn in
het westelijke deel bomen gemarkeerd, die later dit jaar worden
gekapt. Er is vanuit de inwoners kritiek op het geïntegreerd
bosbeheer. Het lijkt ook tegenstrijdig, bomen kappen om het bos te
verrijken. Het gemeentebestuur vindt het echter belangrijk dat
inwoners achter de beheerplannen staan. Daarom zullen voorlopig geen
bomen worden gekapt, in ieder geval niet voordat het geïntegreerd
bosbeheer nog eens uitvoering is toegelicht. Dat zal gebeuren tijdens
een nog te organiseren voorlichtingsbijeenkomst. Een datum is nog niet
gepland, maar waarschijnlijk zal dat in het vroege voorjaar zijn.
Nogmaals, voor die tijd wordt er niet gekapt. Een uitzondering is
gemaakt voor een klein gebied voor de Gasselse molen. Dat was nodig
omdat deze bomen steeds meer wind tegen hielden.
Informatie
Oorspronkelijke natuur bestaat nergens meer in Nederland. Om die
oorspronkelijke natuur echter zo veel als mogelijk is terug te krijgen
moet de mens af en toe een handje helpen. Heeft u vragen over dit
onderwerp, neem dan contact op met de afdeling Ruimte en Wonen, de
heer A. Thomas, tel 0486 477258 of de heer W. Brands, tel. 0486
477284.
Gemeente Grave