Meer informatie: dienst Interne en Externe Communicatie, tel. 071-5273282
Persbericht Universiteit Leiden
8 februari 2004
Taal in tijden van crisis
Bij gelegenheid van de 430^e dies natalis van de Universiteit Leiden
op 8 februari sprak prof. dr. Ineke Sluiter de jaarlijkse diesoratie
uit, met als titel: 'Maken en breken. Over taal, identiteit en
minderheden'. Sluiter is hoogleraar Griekse taal- en letterkunde.
De rede van Sluiter ging over de rol van taal en het publieke discours
in tijden van maatschappelijke spanningen met religieuze minderheden.
Zij vergeleek de morele paniek en het bijbehorende stereotype idioom
in onze dagen van multiculturele troebelen met de reacties van Grieken
en Romeinen op nieuwe oosterse religies die op gezette tijden de
gemoederen beroerden, en de machthebbers deden vrezen voor chaos en
ondergang.
In situaties van reële - maatschappelijke dreiging zoeken mensen
overkoepelende frames, modellen om de werkelijkheid te interpreteren
en enig zicht op de toekomst te hebben, betoogt Sluiter in haar
diesrede. Haar eigen klassieke oudheid blijkt daarbij steeds een
dankbaar referentiekader. Het model bij uitstek echter is de Tweede
Wereldoorlog.
Het interessante is, zo meent Sluiter, dat alle deelnemers aan het
maatschappelijk discours, ook de allochtone subculturen, daarbij
hetzelfde culturele frame blijken te delen. Het blijf met jullie
rotpoten van onze rotjoden af wordt in alle, ook allochtone, kringen
dankbaar geparafraseerd, met wisselende rolbezetting.
Voorstellen om de vrijheid van meningsuiting in te perken wijst
Sluiter af. Taal is weliswaar potentieel gevaarlijk, maar heeft ook
een zelfreinigend vermogen getuige de ontwikkeling van het woord
rotjoden van scheldwoord naar moeiteloos begrepen
angel-uit-de-staart-halend idioom. Het is de taak van de wetenschapper
in de humaniora, zo besloot Sluiter, om de werking van taal onder een
vergrootglas te leggen en zo inzicht te krijgen in maatschappelijke en
historische processen.
Ineke Sluiter
Tekst van de diesrede