Overzicht | veb@dienst.vu.nl
---
Terrorisme-nieuws heeft veel meer impact dan gedacht
Nieuws over terrorisme en de moord op Theo van Gogh hebben het
negatieve beeld dat mensen van de multiculturele samenleving hebben,
versterkt. Het nieuws heeft veel invloed op gevoelens en meningen,
zonder dat mensen het bewust merken. Dit blijkt uit nieuwe
onderzoeksgegevens van de Vrije Universiteit. Universitair docent
Communicatiewetenschap van de Faculteit der Sociale Wetenschappen dr.
Enny Das leidde het project. "De media moeten ervoor waken niet
onbedoeld tendentieus te zijn", zegt zij naar aanleiding van de
resultaten.
Communicatiewetenschappers deden verschillende experimentele
onderzoeken naar directe effecten van nieuwsuitzendingen over
terrorisme op de emoties, mening en het gedrag van autochtone
Nederlanders. Het onderzoek is gebaseerd op nieuwsitems over
terroristische aanslagen die verschenen in kranten en op televisie. In
totaal namen ongeveer 250 autochtone Nederlanders uit verschillende
delen van het land deel aan de onderzoeken. Zij kregen nieuwsbeelden
of krantenberichten voorgeschoteld over terroristische aanslagen (New
York, Beslan, Israël). Om na te gaan of terrorisme-nieuws significant
andere reacties oproept dan ander, minder bedreigend nieuws, kreeg een
controlegroep nieuwsbeelden (of teksten) over de Olympische Spelen
voorgelegd. Hierna werden reacties van de deelnemers gemeten.
De moord op Theo van Gogh viel midden in het onderzoek. De
nieuwsbeelden over de aanslagen veroorzaakten gevoelens van angst en
depressie en bleken daarnaast te leiden tot een toename van agressie.
De moord op Van Gogh bleek een versterkend effect te hebben op de
heersende negatieve mening over de multiculturele samenleving. Ook nam
discriminatie van Nederlandse moslims toe door deze gebeurtenis. De
onderzoekers konden dat meten door proefpersonen te vragen naar hun
mening over Aziaten en over moslims. Na de moord bleef de mening over
Aziaten onveranderd, die over moslims werd negatiever. Het zien van
nieuws over terroristische aanslagen had hetzelfde effect: het
negatieve beeld van de multiculturele samenleving versterkte en
discriminatie nam toe.
Opvallend was overigens dat mensen na het zien van terrorisme-nieuws
én na de moord op Van Gogh vaker aan de dood dachten. Nieuws over
terrorisme roept dus associaties op met de dood, en deze associaties
leiden direct tot meer discriminatie van de moslimbevolking. "Het is
erg belangrijk om te beseffen dat zulke effecten veelal onbewust
optreden", zegt Enny Das naar aanleiding van haar resultaten. "Mensen
nemen nieuws over terrorisme wel bewust waar, maar zijn zich vaak niet
bewust van de gevolgen ervan."
Das heeft naar aanleiding van haar onderzoek een advies voor
journalisten. "Journalisten moeten nadrukkelijk hun best doen om een
objectieve weergave van de gehele werkelijkheid te geven. Negatief
nieuws krijgt in de huidige situatie meer aandacht, en naar nu blijkt
zijn mensen slecht in staat dat te relativeren. Op die manier worden
media onbedoeld tendentieus. De voortdurende associatie tussen
(extremistische) moslims en negatief nieuws wordt overgedragen op alle
moslims: een onterechte generalisatie. Voor het tegengaan van de
gevonden effecten lijken positieve nieuwsberichten over moslims of
multicultureel Nederland hard nodig."
Vrije Universiteit Amsterdam