Nivel
P. Mistiaen, A.L. Francke,
Monitor palliatieve zorg, NIVEL, 2004,
68 pagina's
Prijs: 7,50
90-6905-701-8
NIVEL bestelcode: W6.41
Voldoende hospices in Nederland
1 februari 2005
In iedere provincie in Nederland zijn nu instellingen om terminaal
zieke mensen die niet thuis of in een ziekenhuis willen sterven, op
huiselijke wijze te verzorgen. Waren er in 1997 nog 37 palliatieve
terminale zorgvoorzieningen verspreid over het land, nu zijn dat er
bijna 200, met nog een vijftigtal in oprichting.
Ook zijn er overal consultatievoorzieningen waar elke zorgverlener
advies kan krijgen over de zorg voor terminale patiënten.
Veel mensen die terminaal ziek zijn kunnen niet meer thuis verzorgd
worden, maar willen niet in een ziekenhuis doodgaan. Bij zogeheten
palliatieve terminale zorg (PTZ) worden niet alleen symptomen als
pijn, kortademigheid, of obstipatie bestreden, mensen worden ook
begeleid bij het afscheid nemen van het leven en hun dierbaren, en er
is aandacht voor levensbeschouwelijke vragen als: Heb ik het allemaal
wel goed gedaan? Naast verzorgenden, verpleegkundigen en artsen, zijn
er daarom ook diverse andere disciplines betrokken bij de zorg. Ook
zijn er veel vrijwilligers actief om de patiënten en hun familie te
ondersteunen, of om s nachts bij de patiënt te waken.
Vanaf de jaren 90 nam de maatschappelijke en politieke belangstelling
voor palliatieve zorg van terminale patiënten sterk toe. Belangrijke
redenen hiervoor waren de vergrijzing van de bevolking en de toename
van chronische aandoeningen, zoals kanker. Het Ministerie van VWS vond
dat er meer deskundigheid moest komen op het gebied van palliatieve
terminale zorg, meer ondersteuning voor de zorgverleners, en meer
samenhang tussen palliatieve terminale zorgvoorzieningen. Daartoe
werden verschillende beleids- en financieringsmaatregelen opgesteld.
Die inspanningen van het Ministerie van VWS hebben succes gehad. Zo is
negentig procent van de PTZ-voorzieningen onderdeel van een netwerk
palliatieve zorg. Dat blijkt uit het eerste van een reeks jaarlijks
monitoronderzoeken die het NIVEL uitvoert in opdracht van het
Ministerie van VWS. Het onderzoek volgt gedurende drie jaar het
aanbod, het gebruik, de organisatie en de financiering van de
palliatieve terminale zorgvoorzieningen, de consultatievoorzieningen,
en de afdelingen palliatieve zorg bij de Integrale Kankercentra. De
gegevens worden verzameld door op drie momenten - voorjaar 2004, 2005
en 2006 - schriftelijke vragenlijsten te sturen aan deze
instellingen.
Volgens de norm van Zorgverzekeraars Nederland is er nu landelijk
gezien genoeg capaciteit voor terminale zorg, maar er zijn grote
regionale verschillen. Ongeveer 70% van de bedden van palliatieve
terminale zorgvoorzieningen is bezet. Ondanks de financiële steun van
het Ministerie van VWS, geeft driekwart van de palliatieve terminale
zorgvoorzieningen aan nog steeds financiële problemen te ondervinden.
Hoe dat komt is nog onduidelijk.
Uit het rapport blijkt verder dat onder andere palliatieve terminale
zorgvoorzieningen en de Integrale Kankercentra veel doen om door
middel van richtlijnen en protocollen de kwaliteit van de palliatieve
terminale zorg te waarborgen. Ook is er veel aandacht voor het
bevorderen van de deskundigheid van zorgverleners.
Opdrachtgever en samenwerkingspartners
Bovengenoemd onderzoek is uitgevoerd door het NIVEL in opdracht van
het Ministerie van VWS.
Zie ook
* bovengenoemd NIVEL rapport (68 pag. 427 kB PDF)
* het NIVEL rapport 'Verscheidenheid en capaciteitsbenutting in
palliatieve terminale zorgvoorzieningen' (NIVEL, 2004)
* het NIVEL onderzoeksprogramma Verpleging en Verzorging
* het NIVEL Dossier Palliatieve zorg
* NIVEL rapporten bestellen
Laatste update door: Thea Visser, op 1 februari 2005
NIVEL, Postbus 1568, 3500BN Utrecht, Tel. 030 2729700, Fax. 030 2729
729, email: nivel@nivel.nl