Socialistische Partij
Dagboek verkiezingen Irak
Faisal Nassar Faisal Nasser is voorzitter van het Iraaks Platform
Nederland en lid van de SP. Vanuit Irak houdt hij een dagboek bij over
de voorbereiding van de verkiezingen van 30 januari 2005. Hieronder
zijn verslag.
---
Bagdad, zaterdag 29 januari 2005
15.00 uur (lokale tijd)
Ik zit in het centrum van Bagdad, op het razenddrukke kantoor van de
Tammuz-organisatie. Hier wordt alle informatie bijeengebracht van de
1875 Iraakse waarnemers die deze organisatie in het hele land heeft
bij de stemlokalen. De buitenlandse waarnemers die hier door de
Verenigde Naties en uit Europa naartoe gestuurd zijn, krijgen via dit
netwerk voortdurend het laatste nieuws over de gang van zaken in de
stembureaus in heel Irak. Een van de mensen die meehelpt alle
informatie bijeen te brengen is Vian. Ze maakte in oktober deel uit
van de Iraakse delegatie die op uitnodiging van de SP naar Nederland
kwam, ter voorbereiding op deze verkiezingen. Ze is gisteren hier in
Bagdad gearriveerd uit Erbil in Koerdistan. Nu rent ze hier rond op
kantoor om alle informatie zo snel mogelijk door te kunnen geven aan
iedereen die daar belang bij heeft. Vian is een van de heel velen die
proberen deze verkiezingen tot een succes te maken.
Volgens afspraak hebben de verschillende politieke groepen die aan de
verkiezingen meedoen, 48 uur voor het openen van de stembussen hun
campagnes gestaakt. Op één na: de terroristen. Hun succes zullen zij
afmeten aan het aantal mensen dat ze van de stembus weten weg te
houden. In het hele land zullen ze met alle vormen van vreselijk
geweld blijven proberen de mensen angst aan te jagen en van de
stemlokalen weg te houden.
En dat geweld is soms akelig dichtbij. Zojuist ontplofte er op amper
250 meter van de plek waar ik nu zit een autobom. Een harde knal,
rennende mensen, gillende sirenes. Een auto van de Iraakse politie is
dit keer het doelwit. Er zijn veel politieagenten en soldaten op
straat en weinig mensen. Iedereen begrijpt dat het op dit moment beter
is om thuis te zitten. Maar uit de gesprekken die ik in de afgelopen
tijd gevoerd heb leid ik af dat ondanks alle onveiligheid morgen veel
mensen zullen gaan stemmen. Ik trof eerder vandaag twee broers op
straat. Mijn vraag of ze gingen stemmen, vonden ze bijna beledigend.
`Als we niet gaan stemmen, zijn we geen mannen. Het moet!'
Ik tref deze dagen veel mensen die we met de SP-delegatie afgelopen
april hebben ontmoet tijdens ons werkbezoek aan Irak. Op dit moment
zit Jassim al-Helfi naast me. Hij kwam in april naar ons in Erbil toe
toen wij daar vanwege de veiligheidssituatie niet naar Bagdad mochten.
Als toenmalige plaatsvervangend lid van de Iraakse regeringsraad legde
hij ons uit hoe zeer de Amerikanen blunderden bij het aanpakken van
het terroristische geweld. Hij heeft sindsdien wel heel veel gelijk
gekregen! Nu werkt Jassim de klok rond voor de Volksunie, de
progressieve coalitie van een aantal seculiere partijen, die morgen
hoopt op een goed deel van de stemmen. Dat zal belangrijk zijn, omdat
na de verkiezingen de politiek doorgaat en de stem van progressieve
Iraki's daarin van groot belang zijn.
Ook Mohammed Jassim is hier, de hoofdredacteur van de krant van de
Communistische Partij en afgelopen oktober onze gast in Nederland. Hij
vraagt me de groeten te doen aan iedereen van de SP. Mohammed zegt
veel geleerd te hebben van zijn werkbezoek aan Nederland. Met name
heeft hij veel gebruik gemaakt in deze campagne van de informatie over
hoe je kort en krachtig kiezers kunt bereiken met kranten en folders
en posters. Dat is heel nuttig want waar andere verkiezingscombinaties
geld vanuit het buitenland krijgen of rechtstreeks door de huidige
interim-regering worden gesteund, moet de Volksunie het op eigen
kracht doen. Dat betekent weinig optreden op de televisiezenders, maar
daarentegen heel veel direct contact.
Overal in het land zijn door de Volksunie verkiezingsbijeenkomsten
georganiseerd en verkiezingsfolders uitgedeeld. Deze mensen hebben
geweigerd zich te laten intimideren en hebben massa's mensen gesproken
over het belang van deze verkiezingen. Ik ben te gast geweest op een
aantal verkiezingsbijeenkomsten en heb er een ontzettend goed gevoel
aan overgehouden.
Nu wordt het vooral afwachten. Hoeveel mensen zullen het aandurven
morgen te gaan stemmen? In sommige delen van het land, zoals Mosoel en
Tikrit zal de opkomst laag zijn door alle geweld dat daar heerste. In
Koerdistan hebben de Koerdische partijen de situatie goed onder
controle en ook in Zuid-Irak lijkt de situatie relatief veilig.
Relatief, want er gebeurt voortdurend van alles. Vannacht is er een
bom in een school in de buurt van Basra ontploft. De school diende als
stemlokaal. Gelukkig dit keer geen doden of gewonden.
Gisterenavond laat ontplofte er een bom, hier in het centrum van
Bagdad. Wat daarvan de schade was weet ik nog niet precies. Maar veel
mensen sterven op weg naar de verkiezingsdatum. Het leven is hard.
Mensen in Irak hebben hun dagelijks leven moeten aanpassen aan het
vele geweld dat er is. In Bagdad horen knallen en ontploffingen nu al
een erg lange tijd bij het stadsgeluid - en dat zal de komende dagen
wel niet anders zijn.
Toch verwachten de waarnemers hier op het Tammuz-kantoor dat veel
mensen het zullen aandurven om morgen te gaan stemmen. Het helpt dat
groot-ayatollah Sistani, de machtige geestelijk leider van de
Shi'iten, heeft laten weten dat stemmen een religieuze plicht is. Hij
heeft niet gezegd op welke combinatie mensen moeten stemmen. Dat mogen
ze zelf uitmaken - als ze maar gaan stemmen, zo luidt zijn fatwa die
veel indruk heeft gemaakt.
Op straat wordt het weer wat rustiger. Een collega grapt hier dat het
dit keer maar een `autobommetje' was, met relatief weinig gevolgen. Of
dat de rest van de dag zo blijft? We zullen het zien. Voorlopig is er
nog werk zat hier in Bagdad. Ik laat snel weer wat van we horen.
---
Bagdad, 28 januari 2005
De straten in Bagdad lijken anders dan anders. Het is niet druk, de
meeste winkels zijn dicht en er zijn niet zo veel mensen op straat. De
reden is niet alleen dat het vandaag vrijdag is, de islamitische
zondag, maar ook dat de verkiezingen overmorgen al zijn. Dat levert
merkbaar veel spanning op. "In sommige wijken in Bagdad durven niet
alle mensen te gaan stemmen, zoals in Al Doorah. Dat is een gevolg van
de geweldsdreiging. In veel wijken zoals in Al Thawrah (ook bekend als
Sadr City, met meer dan 2 miljoen inwoners) zullen de meeste burgers
stemmen," zegt Suzan een vrijwilligster bij de Tammuz Organisatie.
Tammuz heeft een enquête over deelname aan de verkiezingen gehouden.
Daaruit bleek dat 70 % van de geënquêteerden gaat stemmen. Vanavond
zijn strenge maatregelen genomen. Sommige bruggen zijn gesloten. De
wegen naar de stemlokalen zijn geblokkeerd. De hele dag rijden Hammers
en auto's van de Irakese politie met gillende sirenes door de straten.
Bagdad, 28 januari 2005: vergadering organisatie Tammuz
Vergadering organisatie Tammuz
Bij de Tammuz-organisatie is het echt druk. Tammuz heeft 1875
waarnemers, controleurs en begeleiders voor de verkiezingen onder haar
hoede. De vergaderingen zijn dagelijks en die van vandaag heb ik
bijgewoond . Jassim Al Halfy is de voorzitter van een bestuur van
zestien leden, waaronder secretaresse Vian Al Sjeich Ali. Vian maakte
afgelopen oktober deel uit van een delegatie van zeven leden die op
uitnodiging van de SP in Nederland was om ervaring over de
verkiezingen in Nederland op te doen. Jassim verwacht van Tammuz een
grote bijdrage aan het leveren van informatie over het verloop van de
verkiezingen. De 1875 vrijwilligers krijgen toestemming om gedurende
de hele verkiezingsdag aanwezig te zijn in stemlokalen overal in Irak.
Vanuit dorpen en steden in de achttien provincies verstrekken ze
informatie aan de regionale afdelingen van Tammuz, die de informatie
doorgeeft aan Tammuz in Bagdad. Tammuz werkt samen met "The
Independent Electoral Commission of Iraq" van de EU.
Vanavond is het stil geworden bij het gebouw waar ik verblijf. Ik sta
op het balkon. Beneden zie ik niemand op straat. Boven me schijnt een
maan in een heldere lucht zo fel dat ik de helikopter kan zien. Het
hoge geluid van de helikopter stoort het telefoongesprek vanuit
Nederland dat ik met mijn vrouw voer. Bagdad slaapt vroeg met hoop op
vrede en de hoop dat de verkiezingen een stap in de goede richting
zullen zijn.
---
Bagdad, 27 januari 2005
De reis van Basra naar Bagdad is 600 kilometer lang en voert door de
provincies Mies aan en Waspit. Basra en Bagdad lijken op elkaar door
de vele verwoeste gebouwen. Er is veel armoede te zien in de vele
dorpen en steden waar ik langs kom. De huizen, meestal van klei,
beschikken niet over een aansluiting op het riool of over stromend
water. Er ligt heel veel land braak en er zijn weinig boomgaarden meer
te zien. Als je wilt weten wat de erfenis van de dictatuur, de
vijfentwintig jaar oorlog en de internationale sancties is, dan kun je
die gemakkelijk herkennen langs de weg in zuid-Irak.
Onderweg ging het gesprek met medepassagier Jader en chauffeur Abo
Hussein natuurlijk over de vrijheid na de val van de dictatuur, de
hoop op verbetering van de kwaliteit van het leven en vooral over de
verkiezingen. Opnieuw werd me duidelijk dat de verkiezingen onder de
bevolking leven. "We hebben nu een historische kans," zegt Jader. Hij
is de eigenaar van de auto en ziet dat het levenspeil van veel
Irakezen verbetert na de val van Saddam. Ons gesprek wordt meermalen
onderbroken door controles door de Irakese politie en het Irakese
leger op de snelweg. Ze vragen netjes onze identiteitspapieren. Langs
de weg zijn er spandoeken en posters over de verkiezingen te zien,
maar dichtbij Bagdad worden die minder. De chauffeur heeft haast om op
tijd terug te kunnen naar Basra, omdat `s avonds na acht uur geen
verkeer is toegestaan tussen de provincies. Dit duurt tot en met
maandag, de dag na de verkiezingen. Abo Hussein kan niet opschieten
want hij moet achter een Amerikaans konvooi blijven rijden. Het is
verboden om een Amerikaans konvooi in te halen. Ze zijn bang voor
zelfmoordchauffeurs.
In Basra hoorde ik niet vaak de hoge geluiden van de sirene en er was
geen geweervuur te horen. Hier in Bagdad wel. Dicht bij mijn
verblijfplaats hoor ik eerst het hoge geluid van geweervuur en kort
daarna de doordringende sirenes. Vandaag gaat het uitgaansverbod in.
Vanaf zeven uur `s avonds.
De media in Bagdad zijn bezig met de verkiezingscampagne. "We hebben
onze campagne gevoerd via rechtstreekse contacten met de mensen," zegt
Mohammad Jassim, lid van het bestuur van ICP en hoofdredacteur van de
krant Tareek Al Shaab. "Zou de situatie normaal zijn dan zou de
Volksunielijst een hoog percentage van de stemmen krijgen. De gewone
burger is kwetsbaar voor de bedreigingen. Maar als angst heerst dan
zakt het opkomstpercentage. De meeste sji'ieten worden niet door angst
afgehouden om te stemmen. Zij beschouwen de verkiezingen als een
`religieuze taak' zoals Al Sistani zei."
In het kantoor van de Tammuz vereniging zijn de activisten druk bezig.
Vian kwam gisteren naar Bagdad om een bijdrage te leveren aan de
spoedcursus voor de verkiezingswaarnemers die door Tammuz wordt
georganiseerd. Tammuz heeft de taak gedragen om 190 waarnemers te
trainen.
---
25 Januari 2005
Onderweg van Koeweit naar de grote zuid-Irakese stad Basra merk je
duidelijk het verschil in levenspeil tussen twee volkeren. In de
woestijn van Koeweit staan langs de kant van de weg bij honderden
tenten, waar moderne levensmiddelen zoals generatoren en watertanks te
koop zijn, nieuwe auto's geparkeerd. "Wat is dat?" vraag ik Abo
Rashid, mijn chauffeur. "Dat zijn mensen uit Koeweit, ze genieten van
hun vakantie in de lente in de woestijn," antwoordt hij. Voor
binnenkomst van Basra zie je verschillende oliebedrijven en brandende
aardgas affakkelinstallaties. Maar de bevolking van Basra heeft bijna
niks van die enorme waarde van de grondstoffen. Armoede is troef. Bij
de grens al komen kinderen massaal op je af om voor een paar centen je
bagage te dragen naar een andere taxi. In de stad tref ik overal
resten van vernietiging. Er heerst chaos. Ook zijn er ontelbare
spandoeken en vanaf affiches en graffiti op de muren van de stad wordt
opgeroepen om te stemmen bij verkiezingen van zondag. De straten zijn
vol auto's, de markten druk met mensen op zoek naar een koopje.
In het gebouw van de vakbond in Basra zetelt een speciale commissie
die de vakbondsdeelname aan de verkiezingen regelt en hard aan het
werk is met de distributie van brochures, het houden van
vergaderingen, het uitvoeren van plannen. De vakbonden vormen een deel
van de provinciale progressieve lijst die verder bestaat uit vier
democratische partijen. Het symbool is een palmboom met groene takken.
"De lijst bestaat uit 41 kandidaten. We gaan proberen de 41 zetels van
de provincieraad te veroveren," zegt Ahmed Kudhair, de woordvoerder
van de verkiezingencommissie van de Democratische lijst. Deze partij,
is volgens Ahmed, in een nek aan nek race gewikkeld met de shi'itische
lijst.
De provincie Basra telt twee en een kwart miljoen inwoners en er zijn
800.000 kiesgerechtigden Meer dan 40 lijsten zijn voor provinciale
verkiezingen ingediend. Volgens Ahmed gaan er twee op kop, de Sjiieten
en de Democraten. Voor de landelijke verkiezingen steunen de vakbonden
van Basra de Volksunielijst en naar verwachting van de vakbonden zal
die lijst een goed resultaat boeken. "Dat komt omdat veel van
intellectuele figuren van Basra en de vakbeweging historisch bekend
staat als progressief. Over het algemeen is het volk van Basra
tolerant, open en kritisch."
De vakbonden, progressieve bewegingen en bekende figuren hebben een
goede campagne gevoerd, grote vergaderingen belegd, veel pamfletten
uitgedeeld, huis aan huisbezoek gedaan en veel spandoeken opgehangen.
"We zijn de enige lijst die zoveel grote bijeenkomsten heeft
georganiseerd.
Op provinciaal niveau, vertelt Hayder, lid van de commissie, dat de
lijst de namen van alle 41 kandidaten openbaar heeft gemaakt in een
brochure. Dat heeft niemand van de andere lijsten gedaan. Ook niet op
landelijk niveau. Ongewoon nieuws voor Nederland, hier een nieuwtje.
Hayder verwacht dat in de eerste uren van de verkiezingsdag weinig
stemmers komen opdagen, maar als alles goed gaat komen mensen massaal.
De angst heerst en dat blijkt ook vanavond als om tien de sirene het
ingaan van het uitgaansverbod afkondigt. Het duurt tot vier uur in de
ochtend. Voor veel mensen is dit een teken dat er nog veel
veiligheidsmaatregelen nodig zijn. Maanden geleden probeerden
terroristen om ook Basra onveilig te maken. "Maar dat lukte hun niet"
volgens mijn de taxichauffeur, als we op weg zijn naar mijn hotel. "Er
werd een bomauto ontdekt voor dat deze ontplofte."
---
10 januari 2005
De situatie in Irak is ingewikkeld. Van buitenaf bezien lijkt het
slechter te gaan. Er zijn machten die daar belang bij hebben:
aanhangers van het ex-regime en de omringende landen hebben geen
belang bij het proces van democratisering. Van de andere kant ziet de
meerderheid van het Irakese volk dit als de enige mogelijkheid om een
nieuwe democratie op te bouwen. Het is een zaak van leven of dood. In
dit geheel spelen de VS geen positieve rol. Zij zijn niet in staat om
het overleven van de bevolking te verlichten. Irak is niet veilig,
voorzieningen functioneren niet en er is een enorme werkloosheid en
corruptie.
Na de val van de dictatuur hoopten de mensen dat er snel stappen
genomen zouden worden om de macht en invloed van de Saddamkliek te
beëindigen. Zij snakten naar een nieuw leven, naar veiligheid,
vrijheid, werk en voorzieningen. Ze hoopten op een nieuwe, gekozen
regering, op bestuurders met schone handen en op een effectieve aanpak
van de misdaad. In plaats daarvan liep de bevrijding op chaos en
plunderingen uit, op de ontbinding van het leger en de politie door de
Amerikanen. Gewone burgers kregen de indruk dat Amerika hun hoop en
verwachtingen niet wilde realiseren. Alleen de sterke sociale relaties
en de traditie van de Irakezen om elkaar te steunen zorgen ervoor dat
de Irakese maatschappij niet uiteen valt.
Na de val van Saddam ontstond er een vacuüm en de religieuze partijen,
vooral die pro-Iran zijn, wilden dit vacuüm vullen. De aanhangers van
Saddam hielden zich schuil. Ze trainen strijdgroepen met steun van
Syrië, werken samen met extreme religieuzen en maken gebruik van de
interventie vanuit Iran om hun slag te kunnen slaan en de opbouw van
een nieuwe maatschappij te belemmeren. Onder het mom van `verzet' doen
zij er alles aan om te voorkomen dat er een nieuw, democratisch Irak
ontstaat. Ondertussen zijn ze bereid om met de Amerikanen samen te
werken om opnieuw de macht in handen te krijgen.
Nog steeds zitten aanhangers van het ex-regime op hoge posities binnen
ministeries, in het ambtenarenapparaat en bij andere
overheidsinstellingen. Alleen de top van het apparaat is vervangen. De
Amerikanen tolereren deze situatie en hebben geen drastisch einde
weten te maken aan de corruptie. Stappen in democratische richting
stagneren. Volgens geruchten hebben de nieuwe bestuurders 70 procent
van de financiële middelen die beschikbaar zijn gesteld voor
wederopbouw, in hun eigen zak gestoken.
Al deze problemen bemoeilijken het werk van progressieve partijen die
ervoor hebben gekozen om na de val van S ad dam een bijdrage te
leveren aan de democratisering van Irak. Alle partijen, ook de
religieuze, die daar een bijdrage aan willen leveren, putten hun
kracht uit de steun van het volk. Een merendeel van het volk wil de
maatschappij opnieuw opbouwen en ondersteunt hen.
De Interim-grondwet is een belangrijke verworvenheid van het Irakese
volk. Verkiezingen worden daarin aangegeven als het middel om tot een
nieuwe regering te komen, een grondwet vast te stellen en daarover een
referendum uit te schrijven. Daarna kunnen een nieuw parlement en een
nieuwe regering worden gekozen die een einde kunnen maken aan de
bezetting en het proces van wederopbouw kunnen leiden.
Extreme religieuzen en aanhangers van Saddam beseffen dat dit hun
einde zal worden. Ze maken misbruik van de problemen, van de grote
werkloosheid en de fouten van de Amerikanen. Over hun werkelijke
doelen zwijgen ze, maar ze doen er alles aan om te voorkomen dat de
verkiezingen plaats zullen vinden en zij hun macht kwijtraken. Deze
groeperingen beschikken over aanzienlijke financiële middelen en
recruteren huurlingen op grote schaal.
Het volk van Irak verzet zich met politieke middelen. In Koerdistan en
in het midden en zuiden van het land is men de mening toegedaan dat
geweld de bezetters een alibi verschaft om langer te blijven. Men is
van mening dat geweld nu tegen de belangen van het volk indruist. Aan
de ene kant staan de vertegenwoordigers van religieuze, Koerdische
partijen en democratische partijen. Aan de andere kant staan de
aanhangers van Saddam en extreme religieuzen die steun krijgen van
Syrië en Iran.
Om het vertrouwen van de burgers te winnen moet de werkloosheid
effectief worden bestreden, moeten de voorzieningen snel weer werken,
moet er brandstof en elektriciteit beschikbaar zijn en moeten er snel
maatregelen tegen corruptie worden genomen. De burgers vormen de basis
bij de terreurbestrijding. Als zij vooruitgang ervaren, zal het
vertrouwen in de regering toenemen en zal de voedingsbodem voor
terreur wegvallen. De Amerikanen keken toe toen de situatie in
Fallujah en Najaf escaleerde. Zij traden veel te laat op, waardoor
veel onschuldige burgers het slachtoffer werden en collectief bestraft
werden. Ook nu sterven veel onschuldige burgers, in Mosul en andere
plaatsen.
De strijd tegen aanhangers van Saddam en de extreme religieuzen is
allereerst een politieke en economische kwestie. Daarnaast moeten de
misdadigers streng aan worden gepakt. De Irakezen wantrouwen de
Amerikanen en vragen zich af waarom de Amerikanen de zaken zo weinig
serieus aanpakken. Zij spelen groeperingen tegen elkaar uit, zijn
gericht op het redden van hun eigen hachje ten koste van het Irakese
volk dat geen uitzicht op vrede heeft.
De meeste burgers hebben nog geen duidelijke keuze gemaakt, maar zijn
bereid om stem uit te brengen. Wat echter ontbreekt, is kennis over
het verkiezingsproces en de partijprogramma's. De burgers hebben na de
val van Saddam gezien wie de plunderingen hebben uitgevoerd en wie
zijn macht heeft misbruikt. Veel partijen worden beschuldigd van
machtsmisbruik. De Communistische Partij daarentegen wordt beschouwd
als een `witte lijst', zonder plunderaars of corrupte lieden.
In december 2004 vond een vergadering plaats van de zestien grootste
partijen van Irak. De communisten stelden voor om een nationale
coalitielijst voor de verkiezingen op te stellen. Dit voorstel haalde
het echter niet, waardoor nu meer dan honderd lijsten deelnemen aan de
verkiezingen. Negen van hen vormen coalities, de anderen zijn
individuele partijen.
De sji'itische lijst bestaat onder andere uit Sciri, INC en twee Dawa
partijen. Deze lijst doet het voorkomen alsof Al Sistani hen zou
ondersteunen. In werkelijkheid is dat niet zo. Al Sistani roept de
mensen weliswaar in een fatwa op om deel te nemen aan de verkiezingen,
maar ondersteunt geen specifieke lijst. In de ogen van veel Sji'iten
bestaat de Sciri uit aanhangers van het Iranese regime. De voorzitter
van het INC is verwikkeld in een financieel corruptieschandaal in
Jordanië. De meeste Irakezen zijn hiervan op de hoogte. Deze twee
zaken zullen van invloed zijn op de verkiezingsresultaten van deze
coalitie.
De lijst van interim-president Allawi
bestaat uit een coalitie van zes bewegingen. De Koerdische lijst is
een coalitie van elf partijen en bewegingen. De communisten vormen een
coalitie met een christelijke partij en 275 onafhankelijke linkse
personen, die zich De Volksunie noemt. De lijsttrekker is Hamid Majeed
Mussa. Deze vier coalities zullen naar verwachting de meeste stemmen
krijgen. Het nieuwe parlement van Irak zal uit 275 zetels bestaan.
Daarnaast vinden er ook provinciale verkiezingen plaats.
In Koerdistan zullen naast de landelijke verkiezingen ook verkiezingen
plaatsvinden voor het Koerdische parlement, waarvoor 111 zetels te
verdelen zijn.
Er kunnen in totaal 30 miljoen stemmen worden uitgebracht; 14 miljoen
voor de landelijke verkiezingen, 13 miljoen voor de provinciale
verkiezingen en 2 miljoen voor Koerdistan. Binnen Irak worden 7
duizend verkiezingscentra opgetuigd met in totaal 30 duizend
stembureaus. Een miljoen Irakezen in het buitenland kunnen hun stem
uitbrengen. In Nederland zullen ongeveer 35 duizend Irakezen op drie
plaatsen hun stem uit kunnen brengen.
Tot zover de berichtgeving uit de eerste hand over Irak. Ik ben
tijdelijk weer in Nederland en vertrek op 21 januari opnieuw naar Irak
om de verkiezingscampagne van De Volksunie te ondersteunen en aanwezig
te zijn bij de verkiezingen.
---
Bagdad, 27-28 december 2004
Na 2 dagen regen is het vandaag schitterend weer. Aan de rand van
Bagdad is de spanning voelbaar. Om uit de buurt van Amerikaanse
konvooien te blijven doen bestuurders hun best om zo snel mogelijk de
brug over te komen. De controles, de luid toeterende auto's en de
verkeerschaos vormen een aanslag op je gezondheid.
Op het hoofdkantoor van de Irakese Communistische Partij (ICP) is het
een gaan en komen van mensen die verkiezingenpamfletten, kalenders en
ander campagnemateriaal komen halen. Jassim Al Halfy, lid van het
centraal comité van de ICP, verwacht een goed verkiezingsresultaat te
boeken. Gisteren verschenen in de kranten die in Bagdad circuleren de
verkiezingslijsten. Naast 9 coalities, zijn er maar liefst 98 partijen
en zelfs personen die zich kandidaat hebben gesteld. Bij de
organisatie `Tammuz' zijn de leden nog steeds druk bezig met het
houden van verkiezingsenquête's onder studenten. De resultaten geven
aan dat het wel eens een nek-aan-nek race zou kunnen worden tussen de
grote coalities. De linkse Volksunie staat op ongeveer 17 procent. Het
percentage studenten dat zegt niet te gaan stemmen, komt uit op 15
procent, aldus Um Massar die verantwoordelijk is de steekproef.
In Bagdad heeft zich vanmorgen een hevige explosie voorgedaan ten
gevolge van een autobom. Onder weg naar het internetcafé werd er hevig
geschoten. Overal huilden sirene's van politieauto's, het wemelde van
Amerikaanse Hammer's (pantservoertuigen) en in de lucht hingen
helikopters. `Het leven gaat door ondanks de ontploffingen en de
schietpartijen', zei ik gisteren in een telefoongesprek met mijn vrouw
in Nederland. Terwijl ik haar belde om haar geluk en gezondheid te
wensen en haar gerust te stellen, hoorde zij het geweervuur in de Al
Nidhal-straat waar ik stond te bellen.
Het hoofdkantoor van de Iraqi Trade Union in de wijk Al Karrada in
Bagdad lijkt wel een bijenkorf. Mensen lopen in en uit. Volgens Hadi
Saleh, die verantwoordelijk is voor buitenlandse relaties, houdt de
drukte verband met de verkiezingen van januari. Saleh en vijf andere
leden van het bestuur van de Iraqi Trade Union zijn van plan om op de
Volksunielijst te stemmen, die een coalitie is van het Irakese
Nationale Akkoord, de ICP en de Arabisch Sociale Beweging. De ITU
organiseert op verschillende plaatsen publieke bijeenkomsten over de
verkiezingen. Vorige week heeft de Volksunie een publieke bijeenkomst
in Alshaab Stad en Althawra City (Al Sadr City) georganiseerd, waaraan
respectievelijk 3 duizend en 2 duizend mensen deelnamen. Ondanks het
feit dat de Islamitische Partij, die zich vooral op soennieten in de
opstandige driehoek richt, zich uit de verkiezingsstrijd heeft
teruggetrokken, gaat de Volksunie door. Saleh verwacht dat het geweld
aanhoudt en er niet op alle plaatsen gestemd zal worden eind januari.
Wat de 850 duizend leden van de ITU betreft, verwacht hij een
behoorlijke opkomst.
Terug in een taxi vertelt de chauffeur mij over een grote bomaanslag
die gisteren plaatsvond. `Ik heb geen flauw idee wanneer en waar mij
iets ernstigs zal overkomen, maar ik heb geen andere keus dan te
werken om mijn gezin te onderhouden.'
---
Bagdad, 22 december 2004
Vanochtend, de zon stond hoog aan de hemel, ben ik met mijn chauffeur
Abbas naar Bagdad gereden. Onderweg hadden we een prettig gesprek,
terwijl hij mij wees op de restanten van de olietankauto's en bussen
die onlangs beschoten en in brand gestoken zijn. We passeerden de
enige brug aan de zuidkant van Bagdad, die de stad verbindt met de
provincies Wasit, Misan en Basra. Gisterenavond moesten we anderhalf
uur wachten voordat wij met ons busje toestemming kregen om van Bagdad
naar Aziziyah te reizen.
lange file Verbaasd over het lange wachten vroeg ik aan Tarik, een
medepassagier, waarom er maar een kleine brugje is om de Diyala rivier
over te steken? "Omdat de Amerikanen het zo willen", antwoordde Tarik.
"Ze zouden gemakkelijk meerdere bruggen kunnen aanleggen en burgers
van brandstof kunnen voorzien, maar ze doen het doodeenvoudig niet."
Alle burgers lijken deze mening toegedaan. De Amerikanen lijken er op
uit te zijn om de bezetting voort te laten duren. En wat kunnen
burgers daaraan doen? Deze vraag houdt de doorsnee burger bezig. Elke
keer opnieuw hoor je verhalen over de erbarmelijke omstandigheden
waaronder zij leven ten gevolge van het gebrek aan veiligheid,
brandstof, de toename van de corruptie en de zwarte handel.
Heeft het land en het volk baat bij verkiezingen? Velen geven daar een
bevestigend antwoord op. Indien er tenminste goede kandidaten zijn en
het proces eerlijk verloopt. Maar wie moeten er dan op de lijst staan?
Een groot deel van de bevolking weet weinig van de verkiezingen. Maar
veel burgers zijn een en al oor, wanneer je hen vertelt over het hoe
en waarom van de verkiezingen, over partijen, de lijstverbindingen en
de programma's.
In totaal zijn er meer dan honderd lijsten. Twee dagen geleden werd
het overzicht officieel bekend gemaakt. Vier partijen en coalities
lijken er werkelijk toe te doen: de Koerdische lijst, bestaande uit
zeven partijen; de sji'itische lijst (Scirri, de Dawa-partij met
Chalabi); de lijst van de huidige regering (Ayad Alawi), en De
Volksunie (Communistische Partij en onafhankelijke democraten en
progressieven. Volgens de Al Sabah-krant, staan deze combinaties ook
op de nummers een tot en met vier op de officiële lijst van
verkiezingsdeelnemers
Om mijn verslag te schrijven ging ik op zoek naar een internetcafé.
Tijdens mijn zoektocht hoorde ik tot twee maal toe geweervuur. Net als
alle andere voetgangers, chauffeurs en winkelhouders liet ik me niet
van de wijs brengen. Gelukkig vond ik snel een internetcafé met een
generator, zodat ik mijn verslag kon schrijven. Het café zat vol.
Naast mij zaten twee dames met hoofddoeken achter een computer.
Op wie ga je stemmen? Lang niet iedereen weet deze vraag te
beantwoorden. Dit is voornamelijk het gevolg van het gebrek aan
informatie bij burgers over de lijsten en de kandidaten. Bij een
enquête die door `Tamuz' aan de Technische Universiteit van Bagdad
gehouden werd, bleek dat ook onder studenten het gebrek aan kennis erg
groot is. Uiteindelijk kreeg de Volksunie 17 procent van de stemmen
van de studenten die aan de enquête meededen.
De explosies in Karbala, Najaf of het laatste nieuws uit Mosul hebben
Maar een beperkte invloed op het dagelijkse leven van de meeste
Irakezen. Deze gebeurtenissen raken vooral de mensen ter plekke. De
rest van de bevolking gaat verder met waar zij mee bezig is. Het
dagelijkse leven is voor de meeste mensen hier zo ingewikkeld dat zij
het geweld op de koop toenemen.
---
19 December 2004
Vandaag ben ik naar Bagdad gegaan om een familielid te condoleren met
de dood van zijn broer die door terroristen werd vermoord. Onderweg
zagen we de restanten van verschillende bussen en auto's die de
afgelopen tijd door terroristen zijn vernield. Ondanks die beelden en
de verkeerschaos in Bagdad, raakte ik met drie medepassagiers in een
geanimeerde discussie over de verkiezingen. Lang ben ik overigens niet
gebleven in de hoofdstad omdat ik voor zonsondergang terug wilde zijn
in Aziziyah.
In Aziziyah vond gisteren een verkiezingsbijeenkomst plaats van de
'Volksunielijst' (Ithaad Al Shaab). De lijst is tot stand gekomen op
initiatief van de Irakese Communistische Partij (ICP) en voert als
leus: Vrede, Democratie en Broederschap tussen mensen van
verschillende nationaliteiten. In een zaal met meer dan 200
aanwezigen, waaronder ook vertegenwoordigers van politieke partijen,
werd ingegaan op vragen die betrekking hadden op allerlei kwesties die
met verkiezingen te maken hebben. Twee dagen geleden was ik bij een
dergelijke bijeenkomst in Koet, de provinciehoofdstad van Wasit. In de
stad hingen opmerkelijk veel verkiezingsspandoeken van de ICP.
Sinds 7 dagen is het 's nachts echt koud. De temperatuur ligt net
boven het vriespunt, terwijl er een gebrek is aan brandstof en aan
elektriciteit. Om over de prijzen daarvan maar niet te spreken.
Burgers bekritiseren de Amerikanen en de voorlopige regering: "Na meer
dan anderhalf jaar van de val van de dictatuur, ontbreekt het ons aan
veiligheid, is er aan alles gebrek en zit meer dan de helft van de
mensen zonder werk", aldus Khalil, een inwoner van Aziziyah."Maar wij
hopen dat er na de verkiezingen een sterke regering aantreedt".
Gisteravond was ik op uitnodiging aanwezig bij een sji'itische
religieuze groep. We hebben samen een warme maaltijd gebruikt en
hebben standpunten uitgewisseld over de verkiezingen. Iedereen uit die
hoek beschouwt deelname aan de verkiezingen als een religieuze plicht.
De hoogste leider van de sji'iten, Al Sistani, heeft een fatwa uit
doen gaan waarin hij zijn aanhang oproept om het verkiezingsproces te
respecteren en in januari te gaan stemmen.
---
Aziziyah, 14 december 2004
Wanneer de weg van Erbil naar Baghdad veilig zou zijn, zou ik de reis
die ik twee dagen geleden maakte als een sprookje betitelen. Het
landschap was prachtig, de zon scheen en de temperatuur was aangenaam.
Maar Abo Aziz, mijn chauffeur, was op zijn hoede en tipte mij om mijn
geld en pas te verbergen achter het dash board. Uit angst voor
terroristen die op onverwachte momenten toe kunnen slaan. Gelukkig
kwamen we halverwege de dag zonder problemen in Bagdad aan.
Ik voel me opgelucht. Net als in april rijden er veel auto's en is het
verkeer een grote chaos. Nieuw zijn de auto's van de Irakese politie
met het hoge, gillende geluid van sirenes. Ik ga langs bij de
Tammuz-vereniging, waar ik een Iraakse Nederlander tref bij wie ik
overnacht. De Hammer-auto's met Amerikaanse militairen rijden op hoge
snelheid door de stad, net als de politieauto's. Iedereen waarschuwt
me minimaal 25 meter uit hun buurt te blijven.
In Bagdad is een tekort aan benzine en elektriciteit. Rijen auto's
wachten op hun beurt bij benzinestations die enorme prijzen rekenen.
Om die redenen heeft mijn chauffeur een jerrycan met 40 liter benzine
gevuld toen hij uit Erbil vertrok. In Bagdad hoor je om de havenklap
ontploffingen en schietpartijen. Mijn gastheren zijn daaraan gewend en
laten zich daardoor niet uit hun gewone doen brengen.
In elke straat van Bagdad zie je dat de verkiezingen in aantocht zijn.
Verkiezingsleuzen en oproepen om te gaan stemmen, kom je overal tegen.
Je komt bekende en onbekende namen van partijen en kandidaten tegen.
In bussen, koffiehuizen en bij mensen thuis wordt er over de
verkiezingen gesproken en de meeste mensen zijn van plan om te gaan
stemmen.
De Amerikanen worden door de bevolking verantwoordelijk gehouden voor
het gebrek aan veiligheid, de prijsstijgingen en de werkloosheid. Drie
dagen geleden kwam het bij een basisschool in de wijk Al Shaab tot een
uitbarsting. Leerlingen van de school veroorzaakten een rel door
stenen naar de Amerikaanse militairen te gooien. Ik spreek een man die
het helemaal gehad heeft met de yankees. Als leraar afgestudeerd,
werkt hij nu als bouwvakker voor 3 dollar per dag.
Na twee dagen verlaat ik Bagdad om naar Aziziyah te gaan dat 80
kilometer ten zuiden van de hoofdstad ligt. Een van mijn familieleden
daar heeft een pc, zodat ik verder kan schrijven aan dit verslag. Toen
ik in Bagdad zat te schrijven, viel de elektriciteit uit en was ik
mijn tekst kwijt. In de taxi raakte ik met vier passagiers in gesprek
over het belang van de verkiezingen. Mijn medereizigers twijfelen aan
de goede bedoelingen van de Amerikanen die het terrorisme als motief
zouden misbruiken om hun aanwezigheid te rekken.
In Aziziyah en de zuidelijke provincies is het veilig volgens de
eigenaar van een internetcafe. Maar elektriciteit is er gemiddeld maar
een uur per dag naar zijn zeggen. Daarom heeft hij ten einde raad maar
een generator aangeschaft. Werkloosheid en gebrek aan benzine, ook in
Aziziyah.