Europese grondwet brengt landbouwbeleid terug naar jaren vijftig
De voorzitter van de Europese Landbouwraad, minister Boden van
Luxemburg, keek wat glazig uit zijn ogen toen hij deze week werd
geconfronteerd met de enorme tegenstelling tussen de doelstellingen
van de Europese landbouwhervormingen en de volkomen achterhaalde tekst
over datzelfde onderwerp in de Europese grondwet. Die laatste is
letterlijk overgenomen uit het oude Verdrag ter oprichting van de
Europese Gemeenschap en rept uitsluitend over productieverhoging. Op
mijn vraag of hij dus gerekend kon worden tot de tegenstanders van de
huidige grondwet moest hij het antwoord schuldig blijven.
---
Kartika Liotard
---
Landbouw slokt bijna de helft van het volledige EU budget op en is
daarmee ontegenzeggelijk een van de allerbelangrijkste Europese
thema's. Dat blijkt ook uit het feit dat de hervormingen van dat
beleid sinds 1992 vaak moeizaam verlopen en uit de grote
belangentegenstellingen die elke poging tot verandering oproepen. Bij
de onderhandeling rond de toetreding van de nieuwe grote agrarische
lidstaten als Polen en Hongarije was landbouw dan ook een heet
hangijzer. Bij het schrijven van een grondwet voor Europa, zo zou je
verwachten, heeft landbouw dus erg veel aandacht gekregen. De
betreffende grondwetsartikelen moeten dan ook zeker serieus worden
genomen. Helaas lukt dat niet, want hierin is de grondwet volkomen
tegengesteld aan alles wat Europa sinds twee decennia op
landbouwgebied voor elkaar tracht te krijgen.
Volgens de Europese grondwet is de doelstelling van het landbouwbeleid
`de productiviteit te doen toenemen door de technische vooruitgang te
bevorderen' en zodoende `de voorziening (van voedsel) veilig te
stellen'. In artikel 228 lid 2 wordt zelfs `de subsidiëring van zowel
de productie als de handel' gehandhaafd, terwijl sinds jaren al
gestreefd wordt naar juist de ontkoppeling van subsidie en productie.
Sinds 1999 wordt dit nieuwe systeem ingevoerd om zowel overproductie
te voorkomen als voor lidstaten de mogelijkheid te creëren in hun
landbouwbeleid expliciet rekening te houden met bijvoorbeeld milieu-
en werkgelegenheidsargumenten. Volgens de nieuwe grondwet mag dat dan
niet meer, want wederom in artikel 228 wordt nog eens expliciet
duidelijk gemaakt dat het landbouwbeleid `zich moet beperken tot het
nastreven van de eerder genoemde doelstellingen', te weten uitsluitend
het stimuleren van de productie. Was het slordigheid of luiheid die de
opstellers van de grondwet ertoe heeft verleid zich te beperken tot
het rechtstreeks kopiëren van deze artikelen uit het oude Verdrag?
Want al sinds 1992 wordt geprobeerd het stelsel van landbouwsubsidies
te veranderen en in de `Agenda 2000' wordt een geheel nieuw
landbouwbeleid voorgesteld. Met geheel nieuwe doelstellingen, omdat
productieverhoging gewoon niet meer relevant is, integendeel. Volgens
Agenda 2000 is er juist sprake van overproductie en moet het Europese
beleid erop gericht zijn daar een einde aan te maken. Daar wordt al
jaren gesproken over geheel nieuwe beleidsdoelen zoals
landschapsbeheer, plattelandsontwikkeling, duurzaamheid, dierenwelzijn
en voedselveiligheid. De hervorming van voormalig landbouw-commissaris
Fischler beogen ook de productie van meer kwaliteit in plaats van
kwantiteit en belonen milieu-maatregelen zoals het periodiek braak
laten liggen van landbouwgronden. Verder moeten zijn marktinterventies
er voor zorgen dat de rundvleesproductie niet opnieuw de vraag
overtreft.
Met de nieuwe Europese grondwet wordt dit alles veronachtzaamd. Met
ouderwetse oogkleppen op wordt het landbouwbeleid beschreven als
louter middel tot de productie van meer van hetzelfde, alsof Europa in
een situatie verkeerd waarin een hongersnood wordt voorzien. Minister
Boden, voorzitter van de Landbouwraad, wist dan ook niet goed wat hij
aan moest met deze merkwaardige jaren vijftig tekst en de
tegenstelling tussen de grondwet en de landbouwhervormingen sinds twee
decennia. Maar het is van tweeën een: óf we accepteren deze Europese
grondwet, óf we zetten ons in voor een duurzaam en milieuvriendelijk
landbouwbeleid. Zolang Boden niet radicaal breekt met de
landbouwhervormingen - en hij heeft beloofd dat zeker niet te zullen
doen - reken ik hem tot een belangrijke tegenstander van deze nieuwe
Europese grondwet.
Dit artikel werd op 28 januari 2005 gepubliceerd in het Agrarisch
Dagblad
Socialistische Partij