Socialistische Partij
Tribune, 21 januari 2005
Robots gevraagd voor medische keuringen
`Ik ga mijn capaciteit als arts niet langer verdoen aan het uit de WAO
knikkeren van mensen'
`Het UWV is een ordinaire verzekeringsmaatschappij die om de haverklap
de polisvoorwaarden in zijn voordeel verandert. Het is haast
onmogelijk om daar als arts te werken.' Het relaas van een
keuringsarts in gewetensnood.
Tekst: Ronald Kennedy
Foto: Gerhard van Roon/HH - Marcel van den Bergh /HH
Onze verzekeringsarts heeft een indrukwekkende staat van dienst. Hij
werkt ruim twintig jaar in de medische sector als huisarts en
keuringsarts. Met enthousiasme praat hij over zijn professie die hij
als een roeping lijkt te zien. Zijn laatste baan als verzekeringsarts
bij het UWV, dat de WW en de WAO uitvoert, liet echter een nare
bijsmaak achter. Op tafel liggen alle documenten die zijn verhaal
ondersteunen, waaronder zijn beoordelingsrapport. Daarin staat
duidelijk dat hij een goede arts is en er geen klachten zijn over zijn
functioneren.
Desondanks wordt gesteld dat hij zijn werkzaamheden `zo spoedig
mogelijk moet beëindigen'. De reden daarvoor is dat hij te veel mensen
heeft afgekeurd. Het rapport geeft aan in hoeveel gevallen een besluit
van de arts tot een volledige WAO-uitkering heeft geleid, en
concludeert vervolgens: `Dit percentage is hoger dan in 2003. Dit
staat haaks op de WBU, is onrechtmatig, is tot schade van cliënt en
maatschappij, ook al wil je de patiënt ermee een dienst bewijzen.'
`Schade aan de maatschappij? Die opmerking krenkt mij zeer. Nog nooit
is er een klacht over me geweest. Patiënten geven me altijd een handje
en bedanken me omdat ik altijd zo aandachtig naar ze luister. Dat
schijnt niet vanzelfsprekend te zijn. Mijn ervaring is, en ik doe dit
werk al ruim twintig jaar, dat vrijwel niemand voor zijn plezier in de
ziektewet of WAO zit. Het percentage profiteurs is misschien nog geen
1 procent. Ik ga er van uit, en dat weet ik haast wel zeker, dat
mensen in de WAO wel degelijk beperkingen voor arbeid hebben.
Je moet niet alleen kijken naar de kwaal, maar ook naar de omgeving
van de cliënt. Dat is je verplichting als arts, om te luisteren naar
wat de mens tegenover je te vertellen heeft. Hoe is de sfeer thuis?
Zijn er problemen? Psychische klachten neem ik altijd heel serieus.
Het UWV doet dat totaal niet naar mijn idee. Wettelijk gezien moeten
zij zich namelijk beperken tot klachten die objectiveerbaar zijn.
Moderne aandoeningen als ME, whiplash en RSI zijn dat niet in strikte
zin. Datzelfde geldt voor bijvoorbeeld burnout of depressiviteit.
Ondanks dat ik als arts weet dat deze kwalen mensen kunnen slopen,
wordt het beleidsmatig buiten de uitkeringsfeer gehouden.
Het vreemde is dat de medische specialisten deze zogenaamde zachte
diagnoses wel serieus behandelen. Zelfs als er niks op een foto te
zien is. Hun expertise wordt dus in twijfel getrokken door het UWV.
Natuurlijk is iets als straatvrees niet objectiveerbaar voor een
verzekeringsarts, maar dat betekent niet dat een cliënt er geen last
van kan hebben.
Voor het vaststellen van ernstige psychische
stoornissen (EPS) werken we met een eenvoudige checklist. Feitelijk
komt die erop neer dat iedereen die zichzelf uiterlijk kan verzorgen
en zelf de boodschappen kan doen, niet psychisch gestoord is. Wel,
voor een psychiater is het al moeilijk om zulke diagnoses te maken, en
die heeft er zes jaar op gestudeerd. Verzekeringsartsen moeten gewoon
met een vragenlijstje een conclusie trekken. Ik zou niet graag naast
iemand op de werkvloer staan met ernstige psychische stoornissen. Of
wil je iemand die suf is van de pillen achter een gevaarlijke machine
zetten? In zekere zin bescherm ik als arts de maatschappij nog ook.
Ik zal je een voorbeeld geven van zo'n bureaucratisch staaltje. Laatst
had ik iemand voor me die door een deskundige als zwakbegaafd is
bestempeld. Hij kreeg zeer zware medicijnen voorgeschreven en moest
onder begeleiding naar ons kantoor gebracht worden. Toch moest ik twee
weken na de diagnose van de specialist een herkeuring doen. Op zulke
momenten vraag je jezelf echt af: wat doe ik hier nog? Het is toch
duidelijk dat deze persoon niet in staat is om fatsoenlijk te werken?
En zo zijn er nog veel meer voorbeelden.
Een cliënt was na de dood van zijn kind dusdanig psychisch aangeslagen
dat hij niet meer kon functioneren. Toch mankeert hij strikt volgens
de regels niets en moet dus aan het werk. In mijn opinie moet je zo
iemand de ruimte geven om even tot zichzelf te komen als hij daar
behoefte aan heeft. Bij twijfel geef ik altijd het voordeel aan de
patiënt.
Je kunt als verzekeringsarts een enorme impact hebben op iemands
financiële situatie. Natuurlijk zie ik niet graag iemand in de
bijstand terechtkomen. Vaak zitten die mensen al in het nauw. Dan
probeer je toch een uitkering in de wacht te slepen voor zo'n cliënt.
Kennelijk is dat tot schade van de maatschappij.
Het mag toch niet zo zijn dat iemand in de knel komt door het beleid
van het UWV dat toch uiteindelijk voortvloeit uit het kabinetsbeleid?
Je hoort gewoon het hele verhaal van De Geus erachter. Natuurlijk
weegt die verharding van het beleid mee bij mijn besluitvorming. Ik
vind het doodzonde dat ons mooie sociale stelsel naar de knoppen gaat.
Als je mensen boven de vijftig moet goedkeuren, weet je dat ze nooit
meer aan de bak komen. Mensen met een handicap zouden via
reïntegratiebureaus aan een baan geholpen moeten worden. Maar die
bedrijven kosten alleen maar geld. Dan kan de regering zulke mensen
toch gewoon beter WW geven tot hun pensioen? Het kabinet denkt
goedkoper uit te zijn. Die opstelling kun je volgens mij benoemen als
penny wise, pound foolish.
Ik zie niet hoe je je als arts kunt verenigen met dat rechtse beleid.
Eigenlijk kun je met een medische instelling niet goed werken bij het
UWV. Je hebt tenslotte de eed van Hippocrates afgelegd om mensen te
helpen. Ik heb geprobeerd als verzekeringsarts te werken, maar kwam
hierdoor in conflict met mijn kijk op de wereld. Toen ik nog de oude
Ziektewet deed, ging het makkelijker. Je kijkt dan alleen maar naar
iemands werkomstandigheden. Doet iemand zwaar belastend werk, dan kan
hij niet werken met een hernia. De WAO is een heel ander verhaal. Je
moet dan kijken naar wat iemand nog wel kan. En volgens het UWV kan
iedereen nog bijna alles, hoe arbeidsongeschikt mensen in mijn ogen
ook waren.
Ik geloof er in om mensen te reïntegreren op de arbeidsmarkt door
urenbeperkingen. Onlangs zag ik een patiënt die een zware hartaanval
had gehad. Volgens de cardioloog was zijn hart nu stabiel. Dus was hij
volgens het UWV weer fit voor de arbeidsmarkt. Maar ik zie die man
voor me aan het bureau. Hij was helemaal van streek en letterlijk
doodsbang. Zo iemand moet je niet gelijk volle werkweken laten
draaien. Ondanks dat ik deze man weer langzaam aan het werk help,
wordt het me niet in dank afgenomen.
Je wordt als verzekeringsarts afgerekend op het aantal afkeuringen.
Daarbij wordt sec naar de cijfers gekeken. De populatie van je
cliënten wordt totaal niet in acht genomen. Ik kreeg veel ouderen en
WSW'ers voor me. Veel van de WAO'ers werkten overigens gedeeltelijk of
fulltime. Toch werd er alleen gekeken naar mensen die ik 80 tot 100%
arbeidsongeschikt verklaarde, oftewel volledige afkeuringen.
De kern van de zaak is dat hoe meer afkeuringen of urenbeperkingen je
doorvoert, des te slechter je bent als verzekeringsarts. Bij de
beoordelingsgesprekken hebben de afdelingshoofden altijd de cijfers
voor zich. Als je boven het gemiddelde uitkomt, lig je er uit.
Mijn grote bezwaar tegen het handelen van het UWV is dat ze twijfelen
aan de kundigheid en diagnoses van specialisten. Uiteindelijk wordt er
toch gekeken naar de uitslag die het meest gunstig is voor het UWV.
Dus: geen beperkingen, aan het werk meneer of mevrouw. Artsen die
kijken naar het sociale omstandigheden worden buiten spel gezet.
Eigenlijk is het altijd zo geweest. Het GAK had ook al een beleid om
het aantal WAO-uitkeringen laag te houden. Vroeger had je het FIS
(functie-informatie systeem), nu wordt er gekeken naar de Functionele
Mogelijkhedenlijst (FML). En dat is eigenlijk allemaal bedacht om zo
min mogelijk mensen uitkering te geven. Eigenlijk wordt de hele
sociale zekerheid afgebouwd. Zodanig dat iedereen zich uiteindelijk
particulier moet verzekeren bij Nationale Nederlanden en AMEV.
Volgens mij leidt alles ertoe dat het UWV binnen drie jaar wordt
opgeheven, zodra de WAO stopt. Ik zie het UWV puur als ver
zekeringsmaatschappij die is ontstaan uit de fusie van alle
uitvoeringsinstanties. Hierin heeft de overheid veel zeggenschap en
dus gaat het niet om objectiviteit maar om zo veel mogelijk mensen hun
uitkering te ontnemen. Daarbij wordt voorbijgegaan aan de sociale
aspecten van de mens en volgt het UWV simpelweg het harde
regeringsbeleid.
Neem de WAZ (Wet Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen), die wordt
gewoon opgeheven. Zelfstandigen hebben daar wel altijd premies voor
betaald en dan wordt er ineens gezegd: die moet eruit! Het kabinet wil
zelfredzaamheid van de burger. Maar ik ben van mening dat veel mensen
zichzelf niet kunnen redden. Als arts heb je niet alleen de taak om te
keuren, maar ook mensen te helpen.
Ik noem als voorbeeld een pas gescheiden vrouw met twee kinderen die
in een stacaravan woont. Kun je die aan het werk sturen? Ik vind van
niet. Die vrouw zit zo diep in de problemen, die moeten eerst opgelost
worden. Maar volgens de regels zou ze gewoon moeten kunnen werken. Ik
wil ruimte kunnen geven aan die vrouw tot zichzelf te komen en dat
betekent tijdelijke volledige afkeuring. Het kan helaas niet anders.
Toch ben ik beslist geen softie. Ik denk dat ik na zoveel jaar
ervaring best wel wat mensenkennis heb opgedaan. Ik weet heus wel
wanneer iemand de zaak belazert, ik haal ze er zo uit. Ik durf echt
wel de confrontatie aan met frauderende patiënten en dat heb ik ook
vaak genoeg gedaan.
In mijn beoordeling staat dat ze zestien rapportages hebben
onderzocht, daarvan waren er negen onvoldoende. Alleen hebben ze me
nooit verteld wat ik precies verkeerd heb gedaan, en waar mijn
diagnose ernaast zat. Dat zou je wel mogen verwachten, lijkt me.
Ik ben er van overtuigd dat met name jonge collega's handelen naar wat
er van ze verwacht wordt: goedkeuringen doorvoeren. Je hoort
voortdurend van bovenaf dat je aan bepaalde criteria moet voldoen. De
top bestaat niet alleen uit artsen, maar ook managers die alleen kil
naar de cijfers kijken. Als verzekeringsarts heb je een bepaald
product af te leveren. Met een afkeuring van minder dan vijftien
procent scoor je natuurlijk erg goed. Het slechtste product is een
volledige afkeuring. Dat weet men donders goed. Als er dan weer
e-mails circuleren dat er binnenkort mensen uit moeten, bijten toch
veel collega's op hun nagels. Dan maar wat strenger optreden om goede
sier te maken.
Vroeger, bij het GAK, had je al een onderscheid tussen de haviken en
de duiven onder de verzekeringsartsen. In die tijd moest je echter nog
een achtergrond hebben als huisarts. Tegenwoordig hebben verzeke-
ringsartsen nauwelijks curatieve ervaring. Daardoor zijn ze beter te
kneden naar het UWV-model. Op kantoor gold ik wel als die vriendelijke
verzekeringsarts. Duif was mijn middle-name. Ik ben namelijk arts
geworden omdat ik mensen wilde helpen, niet om ze te beschadigen. En
als cliënt mag je toch verwachten dat er een arts tegenover je zit om
je te keuren en niet een verlengstuk van een verzekeringsmaatschappij?
Er is een klokkenluidersregeling bij het UWV. Het fijne weet ik er
niet van, maar volgens mij komt het er op neer dat je eerst je verhaal
moet doen bij iemand die door de Raad van Bestuur is aangesteld. Die
bepaalt vervolgens wat er aan de klok gehangen mag worden. Als ik mijn
mond niet open trek, doet misschien niemand het. Dus wellicht wordt
dit de nagel aan mijn UWV-doodskist. Het zij zo. Van mij mogen ze me
boventallig verklaren. Dan kan ik in ieder geval weer aan het werk,
als arts. Het is nog anderhalf jaar tot mijn pensioen en die tijd wil
ik nuttig besteden. Misschien ben ik een eenling, ik hoop van niet.
Maar ik ga mijn capaciteit als arts niet langer verdoen aan het uit de
WAO knikkeren van mensen!'
Commentaar UWV
We hebben het relaas van onze verzekeringsarts voor commentaar
voorgelegd aan het UWV. Namens de organisatie reageerde woordvoerder
Fanny Bod als volgt: `Ons beleid is erop gericht om vanuit de gedachte
`werk boven uitkering' te bezien welke mogelijkheden mensen nog hebben
om arbeid te verrichten. Wel zijn de criteria in deze onlangs
aangescherpt, na goedkeuring door de Tweede Kamer. Wij hebben op geen
enkele wijze als doel om `mensen uit de WAO te knikkeren'. Ook rekenen
wij onze medewerkers niet af op aantallen goed- of afkeuringen. Het
werk van de verzekeringsarts is gelukkig nog steeds mensenwerk. Wij
vragen daarom van onze artsen om de keuringen op een zorgvuldige en
menselijke wijze uit te voeren. Wij betreuren het dat dit door één van
onze medewerkers anders wordt ervaren. Overigens, ten aanzien van de
klokkenluidersregeling: deze regeling is bedoeld om medewerkers in de
gelegenheid te stellen mogelijke misstanden te melden. Wij screenen
niet welke signalen tot de regeling behoren. Elk signaal wordt zeer
serieus genomen, er wordt altijd een onderzoek ingesteld.'
De echte Tribune is veel dikker en veel mooier! Wil je een jaar lang
de Tribune in huis voor slechts 9 euro?
Vul dan het aanvraagformulier in!