Socialistische Partij
Tribune, 21 januari 2005
Nee tegen deze Europese grondwet
Rond juni van dit jaar mag de Nederlandse bevolking in een referendum
stemmen over de Europese grondwet waarover de regeringsleiders het
eens zijn geworden. De SP is inmiddels gestart met een Nee-campagne.
Omdat we vóór Europese samenwerking zijn, maar helemaal niets zien in
een grondwet die leidt tot een ondemocratische superstaat, extreme
liberalisering en zelfs militarisme.
In 2001 besloten de vijftien Europese regeringsleiders dat het tijd
werd voor een gezamenlijke grondwet. Een jaar later ging vervolgens
een zogenaamde conventie aan het werk om een tekst voor te bereiden.
Onder voorzitterschap van de Franse oud-president Giscard D'estaing
werd bijna anderhalf jaar geknutseld aan een voorstel dat uiteindelijk
op 29 oktober 2004 in Rome werd ondertekend door de 25 Europese
regeringsleiders. Voordat de grondwet in werking kan treden, moeten
echter alle landen de tekst nog ratificeren. In minstens acht
lidstaten, waaronder Nederland, zal daarover een referendum worden
gehouden.
De grondwet giet de neoliberale ideologie in beton
Volgens de EU zelf is de grondwet geen vervanging van de nationale
grondwetten maar een aanvulling daarop. Daarnaast vervangt hij een
aantal Europese verdragen door één duidelijke tekst, zodat iedereen
door de bomen het bos weer kan zien. Dat klinkt heel onschuldig, maar
is het beslist niet, stelt SP Tweede-Kamerlid Harry van Bommel: `Dit
is helemaal geen grondwet maar een politiek programma. Er staat veel
meer in dan in een grondwet zou mogen staan, het regelt zaken tot in
detail en gaat daarmee veel verder dan bijvoorbeeld onze Nederlandse
grondwet. De bevoegdheden van de EU worden aanzienlijk uitgebreid ten
koste van de zeggenschap van de regeringen en parlementen in de
lidstaten'.
`Deze grondwet is de eerste uitgesproken kapitalistische grondwet ter
wereld: hij giet de neoliberale ideologie in beton,' aldus
SP-Europarlementariër Erik Meijer. `In theorie zou de SP door de
grondwet als partij buiten de wet geplaatst kunnen worden. Het streven
naar socialistisch gemeenschapsbezit van productiemiddelen wordt
straks in ieder geval wél ongrondwettelijk. Rechtse
Europarlementariërs zijn daar heel enthousiast over. Deze grondwet
lijkt wel op die van de oude Sovjet-Unie: ook daarin werd de
economische ordening zó vastgelegd dat zelfs democratische
veranderingen daarin onmogelijk worden gemaakt.' Van Bommel: `De
huidige Europese Unie is een neoliberaal project en dat zie je terug
in de tekst van de grondwet. Hij schept vooral goede voorwaarden voor
een nóg vrijere markt voor multinationals en maakt politieke
aansturing ván en controle óp de economie zo goed als onmogelijk.' De
gevolgen daarvan zijn volgens Meijer heel vérstrekkend.
`Gemeenschapstaken als stroomvoorziening, water, post, openbaar
vervoer en echt álle vormen van dienstverlening en publieke
voorzieningen worden voortaan verplicht aanbesteed op de vrije markt.
Lidstaten verliezen het recht te besluiten om bepaalde voorzieningen
in overheidshanden te houden. Kwaliteit en toegankelijkheid leggen het
dan af tegen winstgevendheid.'
De grondwet verplicht tot hogere militaire uitgaven
De Europese grondwet rept diverse keren over de sterke band tussen de
EU en de NAVO. Meijer: `Voor een militair neutrale positie buiten de
NAVO is straks geen plaats meer. Landen als Oostenrijk, Zweden,
Finland, Ierland en de nieuwe lidstaten Cyprus en Malta gaat dat
meteen een probleem opleveren. Zij zijn geen lid van de NAVO, maar
worden via de Europese grondwet wél politiek medeverantwoordelijk voor
alle militaire operaties. Dat geldt trouwens voor alle landen die voor
een bepaalde operatie géén troepen willen leveren.' Ook Harry van
Bommel gruwt van de grondwettelijke militarisering van Europa: `In
artikel 40 staat gewoon dat de lidstaten zich ertoe verbinden hun
militaire vermogens geleidelijk uit te breiden. Ook moet er een
Europees bewapeningsinstituut komen. Uitgaven voor defensie zullen dus
omhoog gaan, ook in Nederland. De BV Europa wordt zo een
militair-industrieel complex met een eigen leger dat vroeg of laat ook
daadwerkelijk zal worden ingezet.' Over dat laatste maakt ook Erik
Meijer zich geen illusies: `Volgens de grondwet mag zo'n Europees
leger ook worden ingezet buíten het grondgebied van de EU of de NAVO
en mag het ook gaan om de behartiging van eigenbelang. Dit leidt tot
de terugkeer in Europa van oorlog als politiek instrument en tot een
militarisering waarvan we dachten dat 'ie voltooid verleden tijd was'.
Volgens de grondwet moet er ook een Europese minister van Buitenlandse
Zaken komen. Meijer: `Men wil zo een herhaling voorkomen van wat er
voor de oorlog in Irak gebeurde, toen lidstaten uiteenlopende
conclusies trokken. Dit leidt tot een geforceerd gezamenlijk Europees
standpunt, dat volgens mij niet zal afwijken van dat van Amerika.
Engeland zal dat nooit toestaan en ook Frankrijk trekt na wat
aanvankelijk verbaal protest altijd de keutel weer in. Europa bindt
zich met deze grondwet steeds meer aan het Amerikaanse buitenlandse
beleid.'
In het Kamerdebat over de grondwet wees Harry van Bommel de
gezamenlijke opstelling bij Buitenlandse Zaken en Defensie ook al af:
`Wij hebben geen enkele behoefte aan een Europese Unie als basis voor
militaire grootmachtpolitiek, internationale interventiemachten en
preventieve oorlogen. En laat ons daar geen illusies over maken: de
militaire krachten van supermachten zijn geen beschavingsinstrumenten
maar middelen om economische en strategische posities veilig te
stellen.'
De grondwet is een nieuwe stap naar een superstaat die héél ver van de
burgers af staat
Nu al is meer dan de helft van de Nederlandse wetten gebaseerd op
Europese regels en komen de burgers er bij de totstandkoming niet meer
aan te pas. Volgens Erik Meijer wordt dat met deze grondwet alleen nog
maar erger. `Wat zich aftekent, is de omvorming van de Europese Unie
tot een superstaat met veel meer bevoegdheden op veel meer terreinen
dan tot nu toe. Deze grondwet combineert de autoritaire elementen van
de Franse en Duitse staatsinrichting: een sterke president en een
machtige senaat die in het geheim vergadert en waarvan alleen
regeringspartijen deel uitmaken.' Toch krijgt ook het Europese
Parlement meer te zeggen. Van Bommel: `Dat is een stap in de goede
richting, maar wij zien liever dat nationale regeringen en parlementen
de bevoegdheden behouden die ze nu nog hebben, zodat zij daarover aan
hun eigen bevolking, dicht bij huis, verantwoording kunnen afleggen.'
Het ontbreken van betrokkenheid van de Europese burgers bij de Unie -
of eigenlijk andersom - is nóg een reden om met de vorming van zo'n
superstaat niet te hard van stapel te lopen. In de webdiscussie die
hij over dit onderwerp voerde, vatte Jan Marijnissen samen: `Ik ben
vóór Europese samenwerking, maar tégen de opheffing van Nederland.'
Volgens Marijnissen houdt het tempo van de Europese integratie geen
rekening met de werkelijkheid. `Er vindt nu een gelijkschakeling
plaats die niet door de mensen wordt gewild; de pretenties zijn gewoon
te groot. Samenwerking waar nodig is gewenst, maar dat is iets anders
dan dat Europa lidstaten de les gaat voorschrijven tégen de wil van de
burgers. Het voorstel voor de Europese grondwet is een volgende en té
snelle stap op weg naar de Federatie Europa waarin Nederland een
provincie wordt. Dat vind ik niet verstandig. Het temporiseren van de
integratie is nu echt het beste, wil de politiek niet volledig
vervreemd raken van de mensen die het zegt te vertegenwoordigen'.
De grondwet verdient een succesvolle Nee-campagne
Neoliberalisme, verdere militarisering en de vorming van een
superstaat zijn ongewenste ontwikkelingen. Dat vindt de SP, die dus
aan de slag gaat om te zorgen dat deze grondwet er niet komt. Hans van
Heijningen, fractiemedewerker in de Tweede Kamer coördineert de
Nee-campagne die de SP bij het referendum gaat voeren. `Als partij
gaan we natuurlijk zelf campagne voeren, met Jan Marijnissen als
boegbeeld. Dat zal vooral gebeuren zo'n week of twee direct voor het
referendum zelf. Daarnaast beginnen we in januari al met de
activiteiten van het `Comité Grondwet Nee' waarin mensen van binnen en
buiten de SP samenwerken. Vanaf januari is de website
www.grondwetnee.org in de lucht met actuele informatie. Verder gaan we
natuurlijk folders verspreiden en debatten organiseren. Daarvoor
hebben we een aantal interessante gastsprekers op voorraad.'
De echte Tribune is veel dikker en veel mooier! Wil je een jaar lang
de Tribune in huis voor slechts 9 euro?
Vul dan het aanvraagformulier in!