Ministerie van Buitenlandse Zaken

Aan de Voorzittervan de TweedeKamerderStaten-Generaal Binnenhof4
Den Haag


- Directie Zuidoost- en Oost-Europa en Matra
Bezuidenhoutseweg 67
Postbus 20061
2500 EB Den Haag


Datum


- 17 januari 2005

Behandeld


- drs A.M. van der Togt


Kenmerk


- DZO-022/2005

Telefoon


- 070-3485117


Blad


- 1/4

Fax


- 070-3485329


Bijlage(n)


- Joint press release EU-Russia summit- am-vander.togt@minbuza.nl


Betreft

EU-Rusland relaties


- Zoals aan uw Kamer toegezegd in mijn brief d.d. 7 december 2004 inzake de situatie in Oekraïne (kenmerk TK 29933, nr. 1) bericht ik u hierbij nader over de relaties tussen de EU en de Russische Federatie tijdens het Nederlandse EU-Voorzitterschap en in het bijzonder inzake de uitkomsten van de EU-Rusland top in Den Haag op 25 november 2004.

Het Nederlandse EU-Voorzitterschap kon voortbouwen op de uitkomsten van de interne EU-evaluatie van de stand van zaken met betrekking tot de EU-Rusland relaties die dit voorjaar was opgesteld en door de RAZEB verwelkomd. Deze basis vormde een goed uitgangspunt voor verdere positiebepaling van de EU en diende tevens om de EU en de verschillende lidstaten op één lijn te houden. Dit is tijdens het Nederlands Voorzitterschap ook vrij goed geslaagd.

Na de vorige EU-Rusland top op 21 mei 2004 in Moskou lagen er voor het Nederlands EU-Voorzitterschap drie concrete zaken voor in de EU-Rusland relaties die speciale aandacht verdienden:


- ratificatie van het protocol dienende tot uitbreiding van de Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst met de nieuwe EU-lidstaten;
- bevordering van Russische ratificatie van het Kyoto-protocol;
- verdere onderhandeling over de uitwerking van de bij de EU-Rusland top van maart 2003 in St. Petersburg overeengekomen vier gemeenschappelijke ruimtes als basis voor het strategische partnerschap tussen de EU en de Russische Federatie.De EU-Rusland top in Den Haag kon de ratificatie van het protocol tot uitbreiding van de Partnerschaps- en Samenwerkingsovereenkomst met de nieuwe EU-lidstaten verwelkomen. Hiermee heeft de EU-Rusland relatie een solide juridische basis die in ieder geval tot 2007 van kracht blijft.

De top kon eveneens de Russische ratificatie van het Kyoto-protocol verwelkomen die ertoe leidt dat deze overeenkomst in februari 2005 in werking kan treden en op basis waarvan de EU en de Russische Federatie in het kader van de gemeenschappelijke implementatie tot nadere samenwerking kunnen komen op milieugebied.

Inzake de uitwerking van de vier gemeenschappelijke ruimtes had de EU al bij de EU-Rusland top van mei 2004 een eerste pakket van voorstellen gedaan die door president Poetin werden verwelkomd als een goede basis voor overleg. Zoals reeds bij eerdere gelegenheden aangegeven, betreft het hier de volgende vier terreinen:


- gemeenschappelijke economische ruimte;

- gemeenschappelijke ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid;
- gemeenschappelijke ruimte van externe veiligheid;
- gemeenschappelijke ruimte van onderzoek, onderwijs en cultuur.Het gehele pakket van Russische tegenvoorstellen per ruimte was echter pas eind september in Brussel ontvangen.

In het vervolgtraject stonden voor de EU twee punten centraal:


- de EU wenste de uitwerking van de vier gemeenschappelijke ruimtes te blijven beschouwen als één geïntegreerd en samenhangend pakket dat de basis voor de strategische samenwerkingsrelatie vormt. Dit betekende dat gestreefd werd naar gelijktijdige overeenstemming over alle vier gemeenschappelijke ruimtes;
- de EU koos voor kwaliteit boven snelheid in de beperkte tijd die resteerde tussen eind september en de oorspronkelijk geplande datum voor de top van 11 november. Tenslotte gaat het hierbij om de uitwerking van de strategische relatie voor de komende jaren, gebaseerd op gemeenschappelijke beginselen en gemeenschappelijke belangen.In de aanloop naar de top werd op vele fronten duidelijk vooruitgang bereikt met betrekking tot de uitwerking van de gemeenschappelijke ruimtes. Tevens werd afgesproken dat reeds begonnen zou kunnen worden met implementatie van die elementen waarover beide partijen het al eens zijn, zoals gemeenschappelijke uitvoering van het Kyoto-protocol en de oprichting van een Europees trainingsinstituut in Moskou. Volledige overeenstemming over het gehele pakket van de vier ruimtes bleek echter in de beperkte tijd niet meer haalbaar. Derhalve heeft de top in Den Haag kennisgenomen van de tot nu bereikte voortgang en is overeengekomen dat getracht wordt over het gehele pakket tijdig overeenstemming te bereiken voor de eerstvolgende EU-Rusland top op 10 mei 2005 in Moskou.

Tijdens het Nederlands EU-Voorzitterschap zijn de onderhandelingen over de eerste ruimte (economie) en de vierde ruimte (onderzoek, onderwijs en cultuur) grotendeels afgerond. Met betrekking tot de andere twee ruimtes resteren nog enkele essentiële punten waarover nadere onderhandelingen noodzakelijk zijn.

Voor wat betreft de tweede ruimte (vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid) is met name op twee punten nadere onderhandeling nodig om tot overeenstemming te komen:


- samenhang en fasering van visumfacilitatie, terug- en overname en visumvrijdom op langere termijn;
- de plaats van beginselen van mensenrechten en rechtsstaat binnen deze ruimte.Bij de top in Den Haag werd overeenstemming bereikt over een nieuw forum voor mensenrechtendialoog tussen de EU en de Russische Federatie, waarbij ook uitvoering van mensenrechtenverplichtingen (waaronder de bescherming van de rechten van mensen behorend tot nationale minderheden) binnen de Unie en binnen de Russische Federatie aan de orde kunnen worden gesteld.

Binnen de tweede ruimte werd verder speciaal aandacht besteed aan dialoog en samenwerking met betrekking tot de bestrijding van internationaal terrorisme. Zoals reeds eerder tegenover uw Kamer aangegeven, dient deze samenwerking voor de Unie steeds te geschieden met inachtneming van de beginselen van mensenrechten en rechtsstaat.

Voor wat betreft de derde ruimte (externe veiligheid) zal nog speciale aandacht moeten worden gegeven aan het bereiken van overeenstemming over samenwerking met betrekking de landen die buurlanden zijn van de uitgebreide Europese Unie en Rusland. Het gaat daarbij om landen die voor de Unie deel uitmaken van het Nabuurschapsbeleid van de EU (Oekraïne, Moldova en de landen van de Zuidelijke Kaukasus). Voor de Russische Federatie zijn haar relaties met deze landen van bijzondere aard, gezien de specifieke belangen die Rusland daar vanuit het verleden heeft.

De EU heeft steeds het gemeenschappelijk belang van stabiliteit, welvaart en democratie in deze gezamenlijke buurregio onderstreept en hecht eraan dat zulks ook duidelijk tot uitdrukking wordt gebracht in de uitwerking van de strategische relatie met de Russische Federatie.

Over de meer specifieke discussie die bij de EU-Rusland top plaatsvond met betrekking tot de politieke crisis in Oekraïne heb ik u al bericht in mijn eerdergenoemde brief van 7 december jl..

Voor uw informatie voeg ik bij deze brief de Gemeenschappelijke Persverklaring van de EU-Rusland top van 25 november 2004.


- De Minister van Buitenlandse Zaken,
Dr. B.R. Bot


Bijlage 1 - Joint press release EU-Russia summit