Discussie tijdens algemene ledenvergadering sectie Freelance
Het journalistieke produkt
(11 januari 3005)
Onder leiding van Cees Grimbergen discussieren bijna zestig freelance
journalisten over problemen die opduiken met het journalistieke
product nadat het bij de opdrachtgever is afgeleverd. Op de algemene
ledenvergadering van de sectie Freelance op 13 december bespreken ook
freelance journalisten/schrijvers Marjon van Royen en Tanny Dobbelaar
hun ervaringen. Verder achter de tafel Frits van Exter, Trouw, Eric
Jan Bolsius, Scripta Media en Kees Haak, Rotterdams Dagblad.
Zo kon het gebeuren dat er uit het boek van een auteur zoveel tekst
integraal voor een recensie werd overgenomen dat daardoor het concept
voor het boek op straat kwam te liggen. De freelancer had voor de
buitensporige omvang van de tekst geen toestemming gegeven. Ook
kwetsbare foto's van personen uit het boek werden daarbij meegenomen
en kwamen in de roulatie. De juridische dienst van de NVJ kreeg het
gelijk naar boven en een schadevergoeding voor de betrokken
freelancer.
Freelancers vinden dat er situaties zijn waarbij de geinterviewde moet
worden beschermd. Zij doen dat bijvoorbeeld een synoniem te hanteren
voor een slachtoffer, dat eindeloos wordt opgevoerd, om te voorkomen
dat die alle media over zich heen krijgt. Maar zij vinden dat het
laten nalezen van een interview op feitelijke onjuistheden grenzen
heeft. Interviews bijvoorbeeld van politici worden vaak dood
geautoriseerd; nadat meerdere voorlichters het interview onder de loep
hebben genomen wordt soms alsnog van de auteur niet-plaatsing geeist.
Niet alle freelancers hebben bezwaar tegen autorisatie vooraf, liever
dan achteraf uit te moeten vechten. Maar dan houden zij contact met
niet meer dan 1 voorlichter en bepalen de deadline waarvoor op het
stuk moet worden gereageerd; geen reactie betekent akkoord.
Lastig is als de auteur bij publicatie ontdekt dat correcties door de
eindredactie niet zijn verwerkt, vooral in het interview waarvoor de
freelancer zorgvuldig vertrouwen met de geinterviewde heeft opgebouwd.
Maar ook meldt een freelancer de persoonlijke ervaring dat collega's
zelf onzorgvuldig met de feiten om kunnen springen.
Freelancers ervaren dat de omvang van herplaatsing op internet zonder
toestemming van de auteur toeneemt. Eventjes googelen brengt voor vele
freelancers het jatwerk in kaart. Een enkele freelancer is er na het
intoetsen van zijn naam trots op zijn journalistieke product
wereldwijd op het internet te ontdekken, zonder er verder werk van te
maken. Maar over het algemeen sturen freelancers, als zij het hele
stuk op internet tegenkomen, een briefje met de spelregels, een
rekening of zij vragen het internetmedium met een contract te komen.
Sommige freelancers vinden dat redacties niet altijd weten wat ze
willen. Bij aanlevering van het product kan de auteur ineens horen dat
het anders had gemoeten. Als het stuk dan niet wordt geplaatst komt
het er voor de auteur meestal op neer dat er een week of soms meer
voor niets is gewerkt. De freelancer heeft in research geinvesteerd,
terwijl daar in de praktijk materieel niets tegenover staat.
De opdrachtgever kan van mening zijn dat van twee kanten, zowel auteur
als opdrachtgever bekend moet zijn waar de ander mee bezig is. Maar
freelancers kunnen bij de uitvoering van hun journalistieke werk
altijd weer onderwerpen tegen komen waar zij een verhaal in zien. Zij
merken op dat dat van tevoren niet valt vast te leggen.
Er zijn freelancers die in goed vertrouwen aan de slag gaan zonder dat
er van opdrachtformulering sprake is. Maar er zijn ook freelancers die
problemen voorkomen door de briefing voor een opdracht schriftelijk
aan de opdrachtgever te sturen en hiervan per ommegaande een
bevestiging te vragen. Duidelijk is dat er verschillen zijn in de
helderheid van de opdrachtgevers. De freelancer is ermee gebaat te
weten waar hij aan toe is. Dat heeft alles te maken met de kwaliteit
van de relatie met de opdrachtgever.
Met deze en andere aspecten wordt het debat in tijd overschreden. Het
sectiebestuur Freelance vindt dat het onderwerp aandacht blijft
verdienen en dat er te zijner tijd verder en dieper op de materie moet
worden ingegaan.
Aan de borreltafel praten freelancers na wisselen nog meer ervaringen
en tips uit.
Reageren: freelance@nvj.nl Telefoon NVJ: 020 -67 66 77 1
Nederlandse Vereniging van journalisten