Nieuwjaarsspeech 3 januari 2005
Dames en heren, geachte aanwezigen,
Op Tweede Kerstdag schudde aarde op zijn grondvesten. De zware aardbeving veroorzaakte een enorme vloedgolf op de kusten van de Indische Oceaan en wie die gebieden een beetje kent, kan zich voorstellen wat dat daar betekent. Naar nu wordt aangenomen vonden tegen de 150.000 mensen de dood, twee en half maal de bevolkingsomvang van Nieuwegein. Enorme verwoestingen waren het gevolg. Miljoenen mensen werden dakloos, hebben hun hele hebben en houden verloren, missen hun naaste familie, vaak verdwenen in de golven, inmiddels letterlijk in massagraven gesmeten.
Deze natuurramp drukt ons nog eens met de neus op de feiten: onze aarde blijft onderhevig aan de natuurkrachten, waar we ons slechts tot op zekere hoogte tegen kunnen beschermen. We hebben niet alles in de hand en dat is vorige week weer eens gebleken.
De ramp in Azië heeft ook Nederland niet onberoerd gelaten, mede als gevolg van de toeristen die in het getroffen gebied verbleven. De samenwerkende hulporganisaties zijn direct in actie gekomen, om een bijdrage te leveren aan in eerste plaats de noodhulp en vervolgens de wederopbouw die daarop moet volgen.
Ook het gemeentebestuur van Nieuwegein kan en wil niet aan de kant blijven staan. Daarom ben ik zeer verheugd om te mogen meedelen, dat in onderling goed overleg tussen gemeenteraad en college van b&w is besloten, om vanuit de gemeentelijke middelen een bedrag van ¤ 62.000,--beschikbaar te stellen aan de actie van de hulporganisaties, één euro per inwoner dus. Ik doe een beroep op alle inwoners van Nieuwegein, om dit voorbeeld te volgen en ook privé de actie financieel te ondersteunen en te geven wat men kan missen. U, die hier aanwezig is bij de nieuwjaarsreceptie, krijgt de gelegenheid, om vanavond al een bijdrage te leveren. Bij de uitgang kunt U geld deponeren in de daarvoor bestemde bus en het mag best een fors bedrag bij elkaar worden!
Ik begon mijn speech met de constatering, dat de aarde op zijn grondvesten schudde. Dat was in letterlijke zin ook het geval. In figuurlijke zin schudt de wereld al langer op zijn grondvesten. Terrorisme, de oorlog in Irak, aanslagen op onschuldige mensen, politieke moorden zijn even zovele voorbeelden van die figuurlijke aardbevingen, die een grote mate van onzekerheid veroorzaken.
Ook aan Nederland gaan deze figuurlijke aardbevingen niet voorbij. Het jaar 2004 zal voor ons land te boek staan, waarin duidelijk werd, dat we niet meer het rustige landje aan de Noordzee zijn, een beeld dat we zo graag koesterden. Wat ook duidelijk werd, was dat de tweedeling in Nederlandse maatschappij toch nog groter is, dan wij gedacht hadden. Verzet tegen die tweedeling is nodig, verzet tegen de achterdocht die verschillende bevolkingsgroepen tegenover elkaar koesteren. De verschillen lijken alleen maar meer op te vallen. De nadruk op die verschillen zorgen wel voor een gevoel van onveiligheid. Maar waarom kijken we toch zo naar de verschillen? Volgens mij is een belangrijke oorzaak dat we elkaar niet kennen. Onbekend maakt onbemind en dat wakkert die onveiligheidsgevoelens alleen maar aan. Het is daarom belangrijk dat we elkaar leren kennen en weten waarom en vanuit welke achtergrond mensen handelen. Natuurlijk zijn er verschillen, maar verschillen maken de samenleving alleen maar kleuriger. Door verschillen te accepteren, geven we onszelf de kans van elkaar te leren om zo een samenleving op te bouwen. Ontkennen, dat onze maatschappij bestaat uit een veelkleurig palet van mensen en groepen, doet de waarheid geweld aan. Sterker nog, die veelkleurigheid zal in de komende jaren verder toenemen. Is dat erg? Op zich niet, lijkt mij, sterker nog het kan er leuker van worden. Maar het zorgt wel voor onzekerheid, het zorgt voor onrust. Oude zekerheden moeten worden opgegeven. Nederland maakt mentaal een moeilijke periode door. De hooggeroemde integratie tussen groepen met diverse culturele achtergronden blijkt meer schijn dan werkelijkheid. Er is meer segregatie dan integratie. We leven langs elkaar heen, in plaats van met elkaar, een van de oorzaken van wat er de afgelopen maanden gebeurd is. Terrorisme, of geweld tegen mensen is absoluut niet te tolereren. Maar meer nuance in de discussies die we met elkaar voeren is welkom. De ferme taal, die soms uitgeslagen wordt, werkt alleen maar averechts. Nuance is nodig en geen turbotaal. Het zal nog wel even duren, voordat wij met onze 16 miljoen mensen op dit kleine stukje aarde, dat Nederland heet, het nieuwe evenwicht hebben gevonden. Ook in onze gemeente Nieuwegein kunnen we ons steentje daaraan bijdragen. We hoeven niet allemaal van elkaar te houden, maar respect voor ieders achtergrond is wel het minste dat nodig is voor een evenwichtige samenleving.
Als gemeentebestuur hebben we een kleine daad gesteld door in gesprek te gaan met organisaties die onze allochtone medeburgers vertegenwoordigen. We zullen meer gesprekken voeren en ik zou U allen willen oproepen hetzelfde te doen: ga in gesprek met de ander en zoek naar de overeenkomsten. We maken allemaal onderdeel uit van de Nieuwegeinse samenleving, we moeten die ook samen vormgeven. Daar is betrokkenheid voor nodig, betrokkenheid bij de lokale samenleving, in feite een moderne vorm van burgerschap.
Op die betrokkenheid, op dat moderne burgerschap zal in de komende tijd een groter beroep worden gedaan. Het gemeentebestuur verwacht veel van de samenleving. Maar het gaat pas lukken, als de gemeente zelf goed presteert, doet wat de samenleving van haar overheid verwacht. We hebben ons tot doel gesteld: dat wat we doen, doen we goed. Wat minder in omvang aan taken, maar dan wel goed en niet halfbakken. Een belangrijk middel daarbij is: luisteren naar wat er gaande is en naar wat de behoefte in de samenleving is. Vraaggericht besturen zou ik dat willen noemen, zonder dat het "men vraagt en wij draaien" wordt. Ik hoop oprecht, dat het pas geïntroduceerde wijkwethouderschap daar een goed middel voor blijkt te zijn.
Het gemeentebestuur komt naar U toe. Het is symbolisch bedoeld, maar we beginnen met deze nieuwjaarsreceptie. Niet gehouden op het gemeentehuis, voor veel mensen gevoelsmatig ver buiten het centrum van de stad. Maar hier in het Home Trade Center. Volgend jaar weer een andere locatie en wie een goede accommodatie in de aanbieding heeft, kan bij mij terecht.
Zoals gezegd, is ons voornemen: wat we doen, doen we goed. Als gemeentebestuur zijn we verantwoordelijk voor de veiligheid, samen met politie, stadswachten én met de inwoners, de bedrijven en de maatschappelijke instellingen van de stad. Het was dan ook erg goed om te zien dat inwoners hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid wilden nemen. Toen we in mei startten met Burgernet, een samenwerkingsverband tussen burgers en politie, meldden zich ruim 1600 inwoners aan. Burgernet had een wat aarzelend begin, wat vooral te wijten was aan technische problemen, maar nu wordt er op grotere schaal gebruik gemaakt van de ogen van onze inwoners.
Ik wil hier ook een kritische noot niet weglaten. Van de bedrijven in onze gemeente zou ik graag wat meer initiatief op dit terrein willen zien. Te weinig bedrijven zijn lid van de stichting beveiliging bedrijventerrein Plettenburg-de Wiers. Ik doe een beroep op de ondernemers in City Plaza om het komende jaar actief mee te doen aan een nieuwe actie om het gevoel van veiligheid daar te vergroten. Het is juist in hun belang!
Veiligheid heeft ook alles te maken met het stellen van regels èn vooral het handhaven daarvan. Dat laatste is niet altijd ons sterkste punt geweest. Maar we gaan nu beginnen met het project Gericht Handhaven, waardoor we strenger gaan letten op het navolgen van de regels en de afgegeven vergunningen. Een verantwoordelijkheid voor ons, maar zeker ook een verantwoordelijkheid voor de samenleving zelf.
Een andere verantwoordelijkheid is onze dienstverlening aan de inwoners. Mensen hebben ons als gemeente nodig voor veel zaken: paspoorten, rijbewijzen, vergunningen, informatie, uitkeringen en ga zo maar door. Om die dienstverlening te verbeteren zijn er heel wat ontwikkelingen gaande. We beginnen met de manier waarop mensen verlangde diensten bij ons aanvragen. Dat kan persoonlijk, per telefoon, per brief en via de website.
Aan een goede telefonische bereikbaarheid werken we hard. Die wordt maandelijks gemeten en ik ben blij te zien dat die steeds beter wordt. Ruim 86% van de telefoontjes wordt binnen de tijd, dat wil zeggen binnen 15 seconden, beantwoord. Dat is ruim boven het landelijke gemiddelde van 80% binnen 20 seconden. Kwantitatief zit het nu wel goed, dit jaar gaan we werken aan de kwaliteit van de telefonische bereikbaarheid.
Verder zijn we eens kritisch gaan kijken naar onze schriftelijke communicatie met onze inwoners. Want laten we eerlijk zijn, we kunnen als gemeente mooie brieven schrijven, maar soms zijn ze wel erg onbegrijpelijk. In het project Klare Taal hebben het afgelopen jaar 60 medewerkers een cursus begrijpelijk schrijven gevolgd. Dit jaar gaan er nog eens 75 medewerkers op cursus. Ook gaan we een flink aantal standaardbrieven opnieuw schrijven. Daar zullen de ontvangers zeker wat van gaan merken.
De laatste manier om diensten af te nemen is via de website. Dit jaar gaan we van start met het ontwikkelen van een nieuwe interactieve website, waarbij inwoners en bedrijven vanachter hun eigen computer vergunningen e.d. kunnen aanvragen. Die worden zoveel mogelijk gedigitaliseerd verwerkt. Dat scheelt tijd én menskracht. Inwoners worden dan nog sneller geholpen. Natuurlijk gaan we inwoners vragen hier over mee te denken: welke producten willen zij graag via de website bij ons kunnen bestellen? Hoe kan die website er dan het beste uitzien? Dat vraagt het een en ander van onze manier van werken. De ambitie is, om als Nieuwegein hier een voorloper in gemeenteland te worden.
Samen zijn we verantwoordelijk voor een prettige samenleving. Dat betekent voor het gemeentebestuur ook, dat het soms een stap terug moet doen om inwoners en groepen de kans te geven initiatieven te nemen. Wij moeten niet meer alles regelen, maar ook leren om initiatieven te faciliteren of om samen te werken met groepen inwoners. Dit jaar gaan we aantal projecten doen om te leren omgaan met die nieuwe manier van werken en verantwoordelijkheid delen. We gaan bijvoorbeeld samen met de bewoners praten over een onderhoudsvriendelijke inrichting van de wijken. Het gaat dan over bestrating, groenvoorziening, straatmeubilair enz. Samen met de bewoners maken we plannen over hoe hun straat, buurt of wijk er uit moet gaan zien en wie verantwoordelijk is of kan zijn voor het onderhoud. Om alle misverstanden te voorkomen wil ik hier nog eens benadrukken, dat het natuurlijk niet zo zal zijn, dat de gemeente zich helemaal terugtrekt uit het groenbeheer. Voor het basispakket, maar wel wat onderhoudsarmer dan tot nu toe, blijft de gemeente verantwoordelijk. Als een buurt meer dan dat wil (laten we het een pluspakket noemen), dan is er met ons te praten over een gezamenlijke aanpak.
Verder gaan we samen met een aantal particulieren en met reeds bestaande organisaties bespreken hoe we het zo kunnen organiseren dat de Kinderboerderij en een aantal dierenweides kunnen blijven bestaan onder particuliere verantwoordelijkheid, en dus van de samenleving zelf. Daarbij kan de gemeentelijke overheid zeker blijven faciliteren.
Verandering begint niet met grote woorden, maar met kleine daden. Dat geldt ook voor de veranderingen die moeten gaan plaatsvinden in Nieuwegein. Ook die beginnen met kleine daden. Ik heb er zojuist een aantal genoemd. Wat ons, als gemeentebestuur en als gemeentelijke organisatie betreft: wij willen die uitdaging aan gaan, we willen dat laten zien met de kleine daden waarmee we beginnen. We vragen aan U, organisaties, instellingen, bedrijven en inwoners om met ons mee te doen en samen een Nieuwegeinse samenleving te maken waarin het normaal is dat een ieder zelf verantwoordelijkheid draagt voor zijn of haar naaste omgeving, waarin we begrip opbrengen voor elkaars verschillen, maar waar we vooral zien dat we allemaal één grote overeenkomst hebben: Wij zijn Nieuwegeiners en daar mogen we best trots op zijn.
Ik wens u allen een daadkrachtig en gezond 2005!
En denkt U straks vooral om de bus bij de uitgang!
Invoerdatum 4-1-2005
Gemeente Nieuwegein