Universiteit van Utrecht

Persbericht van de Universiteit Utrecht

Faculteit Natuur- en Sterrenkunde / Spinoza Instituut

3 januari 2005

¤3 miljoen EU en ¤1,25 miljoen Vici-subsidie NWO

'Quantum-prijzenslag' voor Utrechtse natuurkundige

Voor dr. Renate Loll van het Instituut voor Theoretische Fysica (Spinoza Instituut) was 2004 een goed jaar. In de internationale natuurkundewereld baarde ze eind september opzien met een baanbrekend artikel over de structuur van ruimte-tijd. Begin december werd bekend dat ze een EU-budget van ¤ 2,93 miljoen in de wacht had gesleept voor het opzetten van een internationaal netwerk (ENRAGE) van vooraanstaande natuurkundegroepen. En midden december liet NWO weten dat ze een Vici-subsidie krijgt van ¤ 1,25 euro om de quantumstructuur van ruimte-tijd verder te onderzoeken.

Quantumstructuur van de ruimte-tijd
In september 2004 toonde Loll in een artikel in Physical Review Letters aan dat het mogelijk is om 'gewone' vierdimensionale universums uit 'kwantumschuim' te halen, iets dat natuurkundigen tot dan toe niet was gelukt. Het Vici-onderzoek moet hierop verder borduren. 'Op de allerkleinste schaal die er is, de Planck-schaal, lijkt de microstructuur die daar zichtbaar wordt verantwoordelijk voor het vierdimensionale heelal zoals wij dat kennen. Wij proberen de geometrische bestanddelen van die microstructuur op te sporen en de quantumdynamica te formuleren die de wisselwerking tussen die bestanddelen beschrijft.'

Internationaal netwerk
Op eerste gezicht lijken quantumdynamica en economie, IT of biologie niet veel met elkaar op te hebben. Toch zijn de theoretisch natuurkundige methoden en technieken op het gebied van de kwantumdynamica vaak direct toepasbaar binnen andere vakgebieden. Om het fundamenteel onderzoek en praktische toepassingen de komende vier jaar dichter bij elkaar te brengen heeft Loll in de december 2004 van de EU een subsidie gekregen van ¤ 2,93 miljoen. Zij deed haar voorstel, getiteld 'European Network on Random Geometry' (ENRAGE), in het kader van het EU-programma Marie Curie Research Training Networks. Het netwerk wordt een samenwerkingsverband van dertien Europese natuurkundegroepen uit negen landen. Het wetenschappelijke zwaartepunt ligt in de interdisciplinaire toepassing van methoden op het gebied van fluctuerende geometrieën en random-matrix theorie. Deze strekken zich uit van fundamenteel onderzoek in quantumgravitatie, het vakgebied van Lolls onderzoeksgroep, tot dynamica van netwerken in de IT, de biologie en economie. Met tweederde van het beschikbare budget kunnen de komende vier jaar tien postdocs en vier aio's worden aangesteld bij de participerende universiteiten. Daarnaast is er ruimte voor onderwijs, netwerkactiviteiten, een grote jaarlijkse conferentie en workshops. Naast de onderzoekscomponent heeft het netwerk als doel om de participatie van vrouwen in de (fundamentele) wetenschap te bevorderen. Ook jonge veelbelovende wetenschappers uit voormalige Oostbloklanden krijgen binnen het netwerk expliciete aandacht. Het netwerk gaat op 1 september 2005 van start.

Deelnemende universiteiten ENRAGE
Universiteit Utrecht, Spinoza Instituut
University of Barcelona (Spanje)
University of Bielefeld (Duitsland)
Heriot-Watt University, Edinburgh (Verenigd Koninkrijk) University of Iceland (IJsland)
Imperial College London (Verenigd Koninkrijk)
Jagellonian University Krakow (Polen)
University of Leipzig (Duitsland)
University of Copenhagen, Niels-Bohr Institute (Denemarken) National Research Center 'Demokritos', Athene (Griekenland) Université Paris-Sud, Orsay (Frankrijk)
University of Oxford (Verenigd Koninkrijk)
CEA, Saclay (Frankrijk)

Meer informatie
European Network on Random Geometry, ENRAGE: www.phys.uu.nl/~loll/enrage Random Geometry and Random Matrices: From Quantum Gravity to Econophysics Coördinator: dr. Renate Loll, Instituut voor Theoretische Fysica (Spinoza Instituut), Universiteit Utrecht

Voor meer informatie over de Vici-toekenningen, zie www.nwo.nl

Voorlichter Roy Meijer (030) 253 3705, r.meijer@csc.uu.nl