TRENDBOX BV
Wat Nederland verwacht van 2005
Niet spenderen maar als het even kan sparen, dromen van emigreren,
geloven buiten de kerk om en nog meer aan de slag met
kruiswoordpuzzels en broodbakmachines. Maar ook: meer zinloos geweld,
een harde aanpak van 'ongewenste elementen', veel sabbaticals, minder
stakingen en blijvend grote EU scepsis. Dit is een greep uit de
verwachtingen van Nederlanders over 2005. In de afgelopen maand peilde
strategisch marktonderzoekbureau Trendbox bij een steekproef van n=500
Nederlanders de verwachtingen en ideeën over komend jaar. De
voorgelegde stellingen hadden betrekking op onder meer goede
voornemens, maatschappelijke kwesties, politiek, financiën en
internationale ontwikkelingen.
Financiën en bestedingen
Bijna zes op de tien Nederlanders (58%) verwachten dat ze er in 2005
financieel op achteruit zullen gaan. Omdat deze uitkomst nagenoeg
exact in lijn ligt met de verwachtingen ten aanzien van 2004, is het
duidelijk er zeker nog geen sprake is van een herwonnen vertrouwen bij
de consument. Implicatie is dat de hand vooralsnog op de knip blijft,
zeker als het gaat om grote uitgaven. Niet spenderen, maar proberen te
sparen blijft het motto voor 2005. In dat kader, en tegen de
achtergrond van de discussie over prepensioenen en het afschaffen van
vutregelingen, heeft één op de vijf Nederlanders zich voorgenomen om
in het komende jaar meer geld opzij te leggen voor de
oudedagsvoorziening. Met name bij jonge senioren (28%) zien we dit
verschijnsel in versterkte mate terug.
Ook dit sparen voor later kan gerangschikt worden onder de noemer
'voorzichtig aan'. Het is een grondtoon die evenzeer terug te vinden
is in het onderzoek Life & Living, de al vijftien jaar lopende
trendmonitor van Trendbox waaraan in 2004 n=2.042 personen van zestien
jaar en ouder meewerkten. Uit Life & Living blijkt dat inmiddels 57%
van de Nederlanders zichzelf typeert als een spaarzaam type, waar dat
tien jaar geleden nog 47% was. Steeds meer mensen letten ook primair
op de prijs bij aanschaf van producten en diensten (54% nu, vs. 47%
tien jaar geleden), en steeds meer consumenten hebben hun impulsieve
aankoopgedrag ingeruild voor een meer rationele, calculerende insteek.
Dat geldt bijvoorbeeld voor uitgaven in de horeca, maar ook voor
bestedingen aan vakanties. Eén op de vijf Nederlanders verwacht komend
jaar minder vaak op vakantie te gaan dan hij gewend was, terwijl één
op de drie stelt in elk geval goedkoper vakantie te gaan vieren.
Ten aanzien van de ontwikkeling van de wereldeconomie zijn de
verwachtingen evenmin hoog gespannen. Slechts één op de zeven
Nederlanders verwacht dat deze zich in 2005 echt zal herstellen,
terwijl een kleine veertig procent dat absoluut niet voorziet. Een
mogelijk lichtpuntje is wel de verwachting over de ontwikkeling van de
economie in Nederland. Nu meent 26% dat deze er over een jaar beter
zal voorstaan dan op dit moment, waar dat in 2003 24% was. Ook is er
sprake van een iets groter vertrouwen in de huizenmarkt. Verwachtte
voor 2004 nog een kwart van de Nederlanders dat deze zou instorten, nu
is dat 16%.
In en om het huis
Passend in de trend naar meer gezelligheid in en om het huis steeg de
verkoop van broodbakmachines in Nederland in 2003 aanzienlijk. Voor
2004 voorzag 37% van de consumenten een toename van de verkoop van
deze apparaten, en voor 2005 is dat met 41% niet minder. Bij wijze van
compensatie tegen die grote boze buitenwereld zoekt men juist in dit
soort zaken - eigengemaakte soep, bijzondere weekend etentjes met het
gezin of met vrienden, nieuwe recepten - de zo gewenste, oer-Hollandse
gezelligheid.
Opmerkelijk is wel dat de groep van Nederlanders die verwacht dat ze
komend jaar meer gezelschapspelletjes gaan spelen, met 26% beduidend
kleiner is dan de 41% van 2004. Echter, op dat vlak is er in 2004 al
een forse inhaalslag gemaakt is. Bordspelen verschenen het afgelopen
jaar daadwerkelijk vaker op tafel, zo goed als er meer gekaart werd,
meer breiwerken ter hand werden genomen ('regelmatig breien' steeg van
6% in 2003 naar 8% in 2004), meer aan handwerken werd gedaan (van 13%
naar 16%) en meer kruiswoordpuzzels werden opgelost (van 38% naar
43%).
Iets in omvang afgenomen is de groep van mensen die verwacht, in het
komende jaar meer in en om het huis te gaan klussen: voor 2004
noteerden we 48%, voor 2005 41%. Eenzelfde lichte daling zien we bij
het tuinieren: verwachtte voor 2004 34% van de ondervraagden dat ze
meer in de tuin zouden gaan werken, nu is dat 30%. Ook hier geldt
echter dat er in 2004 al veel, vaak en meer geklust en getuinierd werd
dan voorheen, zodat een verdere verhoging van de frequentie lastig te
realiseren is. Bovendien zijn er nog meer hobby's waaraan tijd besteed
wordt, zoals wandelen.
In acht jaar tijd is het aantal Nederlanders dat regelmatig de
wandelsport beoefent, met veertig procent gestegen. Al sinds 2000 is
deze wandeltrend in Life & Living zichtbaar, maar de ontwikkelingen in
2004 zijn spectaculair te noemen. Inmiddels beoefent één op de twee
Nederlanders van zestien jaar en ouder de wandelsport met een zekere
regelmaat. Brede maatschappelijke ontwikkelingen als de
individualisering, de hernieuwde aandacht voor het milieu (dichtbij),
de vergrijzing en de (media)aandacht voor obesitas dragen daar zeker
toe bij. Het is tot slot evident dat de consument zich anno 2004 ook
veel meer dan voorheen bezig houdt met zingeving. Wandelen, zo goed
als dat geldt voor trimmen en joggen, biedt bij uitstek de gelegenheid
om na te denken, het hoofd te legen en de accu op te laden voor de
volgende ratraceweek.
Zingeving
Er zal dus ook in 2005 weer veel worden nagedacht. Drie op de tien
Nederlanders hebben zich voorgenomen om meer na te gaan denken over de
zin van hun leven, terwijl 18% meldt meer aandacht te gaan besteden
aan spiritualiteit. Door precies een kwart van de steekproef (2004:
22%) wordt voor komend jaar zelfs een opleving van het christelijke
geloof voorzien, een opmerkelijke toename gegeven de ontkerkelijking
in Nederland. Maar het is waarschijnlijk dat dat geloof vooral ook
buiten de kerk zal worden beleefd, omdat de kerk als instituut door
ruim de helft van de Nederlanders wordt afgewezen. Verinnerlijking is
er ook in meer praktische zin. Tegen de trend van globalisering in
verwacht bijna een kwart van de Nederlanders, dat zij zich in 2005
meer gaan richten op de eigen woonplaats of regio. Mogelijk gebeurt
dat deels gedurende sabbaticals: 40% verwacht dat steeds meer mensen
er een tijdje tussen uit willen. Ofwel: nadenken over het leven in de
eigen beschermde omgeving, al dan niet tijdens een mooie wandeling.
De maatschappij
Circa één op de drie Nederlanders (35%) verwacht voor komend jaar, dat
er veel gestaakt zal gaan worden. In 2004 was dat nog 55%, zodat men
op dat front meer rust verwacht. De angst voor een terroristische
aanslag in Nederland is wel toegenomen: verwachtte voor 2004 28% van
de Nederlanders zo'n aanslag, voor 2005 ligt dat op 35%. Beduidend
minder beducht is men echter voor de komst van een nieuwe SARS-achtige
epidemie: voor 2004 verwachtte 43% dit, voor 2005 is dat nog maar
11%.
Een van de opmerkelijke uitkomsten van het onderzoek voor 2004 was,
dat maar liefst driekwart van de bevolking verwachtte dat meer
Nederlanders zich dat jaar eenzaam zouden voelen. Voor 2005 is het
beeld fractioneel positiever: 71% verwacht nu meer eenzaamheid,
waarbij ouderen pessimistischer zijn dan jongeren. Het is een lichte
verbetering dus, maar in absolute zin is dit percentage nog steeds
zeer hoog.
Niet zozeer vanwege eenzaamheid, maar waarschijnlijk veel meer vanuit
algemene onlustgevoelens, stelt maar liefst 30% van de bevolking dat
men het liefst uit Nederland zou emigreren. Dat ook de eigen
economische situatie daar mede debet aan is, blijkt uit het feit dat
van de lagere inkomensgroep bijna de helft (46%) bij voorkeur het land
zou willen verlaten. Het geloof in een betere toekomst in eigen land
moet bij deze groep wel erg diep gezonken zijn. De algemene gevoelens
van onlust komen ook naar voren bij andere opinies. Zo stelt 60% dat
je tegenwoordig (meer dan vroeger) moet oppassen op wat je zegt,
verwacht 57% dat zinloos geweld komend jaar zal toenemen, meent ruim
eenderde (36%) dat zij zichzelf in dit land (beter dan voorheen)
moeten gaan beschermen en geeft 28% aan erg naar 'vroeger' te
verlangen. Nog extremer is de reactie van 7% van de Nederlanders, die
stellen simpelweg niet meer naar het nieuws te kijken of te luisteren:
zij keren de maatschappij daarmee welhaast de rug toe.
Precies acht op de tien Nederlanders verwachten, dat de files in 2005
wederom langer zullen worden. Dat rekening rijden, een mogelijke
oplossing voor het fileprobleem, komend jaar ingevoerd zal worden
gelooft echter maar 20% van de bevolking. Wellicht dat vervoer via het
spoor een beter alternatief is. Weliswaar denkt 42% dat de service van
de NS in 2005 zal verslechteren, maar in 2004 was dat nog 66%: de NS
staat er bij de consument dus beter voor dan een jaar geleden.
Politiek
Het kabinet Balkenende II zit volgens de bevolking nu wat steviger in
het zadel dan vorig jaar. Verwachtte 46% destijds dat Balkenende II
2004 niet zou overleven, nu meent 35% dat het kabinet 2005 niet zal
uitzitten. Een nog nauwere samenwerking tussen de coalitiepartijen VVD
en D'66 draagt daar echter nauwelijks aan bij. Slechts 6% van de
ondervraagden verwacht namelijk dat beide partijen in 2005 zullen gaan
fuseren. De kans op een breed links politiek front van Partij van de
Arbeid, SP en Groen Links wordt met 8% zelfs nog iets hoger ingeschat.
Het iets toegenomen vertrouwen in het kabinet zal deels worden
ingegeven door de breed (56%) gedragen verwachting, dat de overheid
het komen jaar echt hard gaat optreden tegen 'ongewenste elementen' in
onze samenleving.
Koninklijk Huis
2004 bracht met het overlijden van Koningin Juliana en Prins Bernard
rampspoed voor het Koninklijk Huis. Voor 2005 verwacht de bevolking
meer vreugdevol nieuws, vooral in de vorm van een tweede zwangerschap
van Maxima (59%). Koningin Beatrix gunt haar zoon en echtgenote
voorlopig een plek in de luwte, zo is verder de algemene teneur:
slechts 12% verwacht dat zij komend jaar zal aftreden. Ten opzichte
van 2004 is dit echter wel een verdubbeling van de score.
Media
Circa een kwart van de Nederlanders (24%) verwacht dat komend jaar één
van de drie publieke tv-zenders het loodje zal leggen. Voor het jaar
2004 achtte 18% dit waarschijnlijk. De toename zal ten minste deels
het gevolg zijn van de tender op de uitzendrechten van het betaald
voetbal, en de discussies en bespiegelingen in de media daaromheen. De
kans dat het relatief nieuwe medium internet in 2005 door ongewenste
e-mail wereldwijd vast zal lopen, wordt door 30% van de Nederlanders
(2004: 26%) als reëel ingeschat.
Buitenland
Over de uitbreiding van de Europese Unie is men allerminst positief.
Ruim eenderde (38%) van de ondervraagden denkt dat dit een ramp voor
de Nederlandse economie zal worden. Pessimistisch is men evenzeer over
de kans op een einde van de strijd in Irak. Slechts een kwart van de
Nederlanders denkt dat het Amerikaanse leger Irak in 2005 zal
verlaten, waar voor 2004 nog 38% die verwachting uitsprak. Bijna
tweederde van de ondervraagden (62%) meent wel, dat het Nederlandse
leger komend jaar uit Irak zal vertrekken. De kans op een
vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen wordt met 15% nog steeds
laag ingeschat. Toch is dit een verdubbeling in vergelijking met de 8%
van vorig jaar. Waarschijnlijk is dat het overlijden van Arafat, en de
mogelijkheid van een meer gematigde opvolger, hier mede debet aan
is.
Dan de Paus, van wie de uiterste houdbaarheidsdatum zienderogen
nadert. Slechts 4% van de Nederlanders denkt dat hij ook in 2006 de
wereld nog zijn zegen zal kunnen geven, gelijk aan de uitkomsten van
vorig jaar. Het realiteitsgehalte van die verwachting is op zijn minst
licht arbitrair, wat nog meer geldt voor de 3% die Jezus in 2005 terug
op aarde verwacht (2004: 1%).
Goede voornemens
Evenals voor 2004 is eenderde van de rokende Nederlanders van plan om
in 2005 met roken te stoppen. In 2004 werkte de invoer van de nieuwe
Tabakswet extra positief of motiverend op succesvolle pogingen om te
stoppen. Voor 2005 is er geen sprake van een dergelijke extra
stimulans, zodat de slaagkans op daadwerkelijk stoppen waarschijnlijk
weer op het gangbare niveau zal liggen. Meer fitnessen en werken aan
de conditie is natuurlijk ook goed voor de gezondheid: bijna een op de
twee Nederlanders neemt zich voor daar in 2005 meer tijd aan te
besteden, een uitkomst in lijn met die van vorig jaar.
Geen kleurloos jaar
Nog zuiniger aan doen, rommelen in en om het huis, nadenken over het
leven, langer in de file staan, leven met de nodige onlustgevoelens...
de ideeën van de Nederlanders over 2005 zijn bepaald niet zeer
optimistisch. Toch verwacht slechts 14% van de bevolking dat 2005 een
kleurloos jaar zal worden, bijna een halvering van de score voor 2004
(25%). Men verwacht dus geen duf, saai, neutraal of levenloos 2005.
Vraag is, of daar positieve dan wel negatieve motieven achter zitten.
Graag zouden we er een positieve draai aan geven, maar de realiteit
gebiedt te stellen dat de consument vooral met veel onbestemde
gevoelens rondloopt. In vijf jaar tijd daalde het percentage mensen
met een optimistische kijk op de toekomst van 64% naar 53%. Dat is
inderdaad nog maar net meer dan de helft.
Tot zover dit persbericht. Voor meer informatie kunt u contact opnemen
met:
Trendbox B.V.
Tel.: 020-669 44 14/06-531 79 795
Ruurd Hielkema
(directeur)
ruurd.hielkema@trendbox.nl
Over Trendbox
Trendbox B.V. is een van de grootste volledig onafhankelijke
marktonderzoekbureaus in Nederland. Vanaf de oprichting in 1990 heeft
het bedrijf een gezonde groei doorgemaakt. Dankzij een goede balans
tussen ad hoc opdrachten en continue trendmonitors, heeft Trendbox
zich een onderscheidende positie in de Nederlandse markt voor
marktonderzoek en marktinformatie verworven. In het Life & Living
onderzoek van Trendbox, waar in dit bericht aan gerefereerd wordt,
worden sinds 1990 ontwikkelingen in houding, gedrag en mentaliteit van
Nederland in kaart gebracht. Inmiddels werkten ruim 70.000
Nederlanders aan het onderzoek mee. Trendbox is lid van de Research
Keurmerkgroep, de vereniging van ISO gecertificeerde
marktonderzoekbureaus in Nederland. Meer informatie over Trendbox is
te vinden op www.trendbox.nl.
30 dec 04 08:32