Het Koninklijk Huis
25/12/04 Kersttoespraak 2004
Kerstmis, het feest van leven en licht in duisternis, inspireert tot
overdenken en kan ons zo uittillen boven de bezorgdheid van alledag.
Met de komst van Jezus wordt een boodschap gegeven van troost in
verdriet en hoop op de kracht van nieuw leven.
In de geboorte van mijn kleinzoon en het sterven van mijn beide ouders
binnen een jaar heeft de breuklijn tussen leven en dood mij diep
getroffen. Het verlies valt ons zwaar. Mijn vader heeft bewust
toegeleefd naar zijn afscheid, het einde van een veelbewogen bestaan.
Hij vertegenwoordigde een generatie die in tijd van oorlog en
verschrikking de waardigheid van ons volk overeind hield. Onze familie
is geroerd door het warme meeleven bij zijn heengaan.
Tussen verdriet en hoop leven velen in deze wereld. Geweld is voor
talloze mensen een dagelijkse werkelijkheid en vrede een ver
verlangen. Een onderstroom van voortdurende spanning belast het
bestaan. Angst slaat zo gauw om in agressie. Ook wij ervaren de
weerslag van die mondiale onzekerheid. Twee maal in korte tijd werd
Nederland geschokt door daden van extremisme. Bij zulke aanslagen
wordt de vrijheid die ons land kenmerkt ernstig misbruikt. Maar al te
goed beseffen wij nu hoe kwetsbaar wij zijn in een open samenleving,
gebaseerd op de vrijheid van iedere burger. Dat vertrouwde zekerheden
niet meer toereikend blijken om de gemeenschap tegen gewelddadige
verharding te beschermen, brengt ons in verwarring.
Begrijpelijke emoties kunnen mensen verleiden tot de roep om
eenzijdige antwoorden, maar simpele oplossingen zijn er niet. In onze
ingewikkelde maatschappij waar verschillende belangen, inzichten en
overtuigingen steeds met elkaar moeten worden verenigd, wordt nu méér
van ons gevraagd. Een samenleving maken wij sámen.
In debat en dialoog kunnen de positieve krachten worden ondersteund.
Voorkomen moet worden dat mensen de hoop op een betere samenleving
opgeven, vereenzamen en wegglijden in maatschappelijk isolement. De
ander zullen we steeds als mens moeten blijven zien en als medeburger
vasthouden.
In een gezamenlijke inspanning de verdraagzaamheid hoog te houden
wordt van elk van ons inzet en betrokkenheid verlangd.
Door de eeuwen heen is in ons land een evenwicht tot stand gekomen
tussen vrijheden en verantwoordelijkheden en tussen rechten en
plichten.
Deze uitgangspunten hebben altijd houvast gegeven en ruimte geboden om
met tegenstellingen om te gaan. Hierbij gaat het niet alleen om de
wijze waarop mensen elkaar bejegenen maar ook om de waarden van
waaruit zij dat doen. Nu worden we geconfronteerd met gebeurtenissen
die oude fundamentele normen en beproefde tolerantie onder zware druk
zetten. Extremisme, in woord en daad, splijt de gemeenschap. Grenzen
moeten dan ook duidelijk zijn en regels gehandhaafd. Hierbij zullen
belangen van individuen en groepen zich uiteindelijk moeten schikken
in het algemeen belang.
Op zichzelf kan het rechtssysteem nooit voldoende weerstand bieden
tegen het zaaien van haat en verdeeldheid. Haat roept altijd haat op.
Uitwassen van verstoorde relaties met de eigen maatschappij en
misdadig gedrag kunnen overal opkomen en zo een hele samenleving
vergiftigen. Vanuit respect voor de vrijheden en overtuigingen van
anderen zullen allen daarom zèlf beheersing moeten tonen in de wijze
waarop zij met hun medeburgers omgaan. Wraak biedt nooit een
oplossing. Ondanks de neiging om met kracht op te komen voor eigen
overtuiging en opvatting, moeten mensen er toch op kunnen rekenen dat
conflicten vreedzaam worden opgelost. In vertrouwen ligt de grondslag
voor een goed maatschappelijk verkeer.
Als duidelijk de bereidheid wordt getoond verantwoordelijkheid te
nemen en de belangen van de maatschappij als geheel in het handelen te
betrekken, is dit een teken van hoop. De uitdaging ligt in oprechte
aandacht voor anderen en steun aan alle medemensen van goede wil.
Het licht van Kerstmis schijnt op ons aards bestaan, hier en elders,
nu en voor de toekomst. Daarin kunnen mensen bezieling vinden en de
moed die nodig is om verantwoordelijkheden waar te maken en zich in te
zetten voor kwaliteit van leven en samenleven.
Jezus geboorte en de weg die Hij is gegaan, richten ons oog op dat wat
het leven inhoud geeft en waarde. Zo worden wij betrokken bij het
welzijn van de medemens en de vrede in onze wereld en in eigen land.
Ik wens u allen een gezegend Kerstfeest toe.
Beginmuziek:
Andante uit Concerto Armonico nr.2 in Bes gr van U.W. van Wassenaer
uitgevoerd door The Amsterdam Baroque Orchestra o.l.v. Ton Koopman
Eindmuziek:
L'Adieu des Bergers uit L'Enfance du Christ van H. Berlioz uitgevoerd
door La Chapelle Royale, Collegium Vocale, Orchestre des Champs
Elysees o.l.v. Philippe Herreweghe
De kersttoespraak werd gelijktijdig uitgezonden via de NOS-website
www.nos.nl.
Copyright : NOS actueel, foto: Mike van Breemen