FERD CRONE: NÚ LASTENVERLICHTING VOOR DE BURGER
Bijdrage van Ferd Crone (PvdA) aan plenair debat Najaarsnota 16 december 2004
1. Algemeen
De Najaarsnota is het laatste begrotingsstuk in het lopende jaar 2004 en als zodanig de laatste kans nog wijzigingen aan te brengen. Daarnaast biedt het de gelegenheid een algemene beoordeling te geven van de te voeren economisch politiek.
De Najaarsnota bevat geen verrassingen ten opzichte van de MlnNota. Minister Zalm verwacht nog steeds een tekort van 3%. De wijzigingen in belasting- en premie-inkomsten zijn per saldo nihil, terwijl aan de uitgavenkant ook geen grote problemen zijn opgetreden.
We zullen het pas in februari definitief weten als de Voorlopige Rekening wordt opgemaakt en dan zou het tekort ook hoger kunnen uitvallen. Kan de minister een inschatting geven?
Met name vorig jaar was er een plotselinge tegenvaller vanwege de lagere overheden van 0.3% zodat we op 3.3% kwamen. Kan dat nu weer?
Ik wil een punt maken van de kwijtschelding van 23 mln schuld aan Irak. Zoals door Diederik Samsom zal worden aangeven dient hier eerst een beleidsbeslissing over te worden genomen en dan voldoet Irak niet aan de criteria. Het mag zeker niet ten koste gaan van de middelen voor echte ontwikkelingslanden en het mag dus niet aan de ODA-uitgaven worden toegerekend. Het is des te schrijnender omdat ons verzoek voor steun aan de Life Aid-actie van Bob Geldof wordt afgewezen.
2. De economische vooruitzichten
De ramingen voor 2005 zijn verslechterd. De groei neemt af van 1.5% in 2004 tot 1% in 2005. De oorzaak is naast de afzwakkende wereldhandel, vooral gelegen in de achterblijvende consumptie (een daling van 0.5%) als gevolg van de afnemende koopkracht. De Nederlandse economie zit daarmee voor het zesde jaar onder het euro-gemiddelde en is voor het tweede jaar hekkensluiter. De werkgelegenheid begint zich wel langzaam positief te ontwikkelen en de werkloosheid stijgt minder hard. Ook het financieringstekort komt gunstiger uit op 2 ¼% (Mln.nota nog 2.6%) door de meevallende gasbaten, lagere rentevoet (sterke doorwerking in hypotheekrenteaftrek) en lagere werkloosheid.
De groei valt terug door een verslechtering van de export, vooral door de duurdere euro. En vooral de consumptie daalt en levert daarmee een negatieve bijdrage aan de economische groei. De consumptie daalt, maar minder hard dan het beschikbaar inkomen omdat mensen volgens het CPB minder sparen dan dit jaar. De Nederlandsche Bank en de particuliere banken verwachten nog meer ontsparing zodat bij hun ramingen de consumptie en de groei wat harder groeien.
Dit raakt de kern van de huidige economische politiek. Zoals door ons keer op keer is benadrukt wekt het beleid van Zalm en Balkenende geen vertrouwen: burgers en bedrijven consumeren niet en investeren niet. De banken hopen nu op hersteld vertrouwen, wat deels ook kan plaatsvinden omdat er nu geen onrust meer is op het sociale front. Het blijft koffiedik kijken. Echter, we hoeven niet lijdzaam af te wachten of de werkelijkheid zich houdt aan de ramingen van het CPB, of aan de gunstiger ramingen van de banken. Dit zou wel eens het gelegen moment kunnen zijn om het vertrouwen in de economie een positieve impuls te geven door de enorme lastenverzwaringen van dit kabinet te beperken of uit te stellen. Dat geeft vertrouwen, biedt perspectief en kan een stevige koopkrachtimpuls te geven die zowel een direct bestedingseffect heeft, als bijdraagt aan een versterking van het vertrouwen.
Voor een beperking van de lastenverzwaring zijn drie argumenten vóór en drie tegen.
Vóór:
· het vertrouwen lijkt op een kantelpunt, het gaat van negatief naar neutraal en zou een steuntje in de rug goed kunnen gebruiken.
· Het Stabiliteits- en Groeipact biedt ruimte. Waarom moeten we roomser zijn dan Brussel vraagt? Het tekort hoeft slechts 0.5% per jaar te dalen, dus van 3 naar 2.5% en niet naar 2 ¼% (ruimte 1.5 mld.) Het kabinet heeft zo veel en vaak de lasten verzwaard om onder de drie procent te blijven. Dat is best, maar moet niet te ver gaan.
· Het kabinet heeft een slecht koopkrachtbeeld gepresenteerd dat we graag wat socialer maken en daar is nú de ruimte voor. De grootste klappen die het kabinet heeft uitgedeeld zijn de lastenverzwaringen in de huursubsidie, zorg (nominale premie, no claim en premie) en de energieprijzen.
Op deze drie punten van lastenverzwaring (huur-zorg-energie) zouden we in 2005 de volgende maatregelen kunnen nemen:
· de bezuinigingen op de huursubsidie worden een jaar uitgesteld (230 mln);
· de no claim wordt uitgesteld en/of er komt een verlaging van de ziektekostenpremies met 200 euro per huishouden (100 per volwassene) door een rijksbijdrage aan de ziekenfondsen die daarmee de nominale premie met 200 euro per huishouden kunnen verlagen. Voor particuliere ziektekostenverzekeringen kan een premieverlaging worden afgesproken door de premies voor MOOZ/WTZ met 200 euro per huishouden te verlagen. Die premies worden vastgesteld door de minister van VWS. Dit alles kost bij afhankelijk van de invulling ca. 1.1 mld, en
· verruiming van de middelen voor schuldhulpverlening.
We draaien daarmee een aantal lastenverzwaringen die de economie onnodig afknijpen (tijdelijk) terug.
Er zijn echter ook drie argumenten tegen een eenmalige bestedingsimpuls:
· je weet nooit of het komend voorjaar het goede conjunctureel moment is: helpt het wel voldoende om het vertrouwen een duwtje in de rug te geven?
· Als er volgend jaar nieuwe tegenvallers zijn kan het tekort toch weer oplopen (al zal het wel onder de 3% blijven).
· Is het politiek verstandig om over je af te roepen dat je meevallers meteen weer wilt aanwenden (al is het nadrukkelijk eenmalig).
Per saldo kiest de PvdA voor deze verlaging van lasten, cq uitstel van lastenverhogingen.
In het hele land ervaren de burgers de lastenverzwaringen als een loden last, ze drukken het vertrouwen in de economie en schaden de economische groei.
Nu is er de financiële ruimte.
Het tekort en dus ook de positie in Brussel blijven ruimschoots in de veilige marges. De economie kan een oppeppertje wel gebruiken en waarom zouden we daar niet alle ruimte voor benutten die ons wordt geboden.
Wij gaan dus voor een echte Zalmsnip. Niet 100 oude guldens, maar echte euro s, 200 per huishouden.
Partij van de Arbeid