Ondernemer hervindt vertrouwen

LANDELIJK, 20041214 -- De verwachtingen van de Nederlandse ondernemer lijken zich voorzichtig te herstellen. De omzetverwachting is bij de ondernemers het meest gestegen. Dit blijkt uit de Enquête Regionale BedrijfsOntwikkeling (ERBO) van de kamer van koophandel. De kamer houdt dit onderzoek elk najaar. Dit jaar hebben ruim 40.000 bedrijven gegevens voor het onderzoek verstrekt.


De verwachtingen van het Nederlandse bedrijfsleven voor 2005 zijn in het kort:
* Ondernemersvertrouwen stijgt
* Ondernemer positief over omzet
* Exportverwachting neemt toe
* Investeringsanimo en werkgelegenheid stijgen licht

Ondernemersvertrouwen

De index van het ondernemersvertrouwen (de verwachtingen ten aanzien van omzet, export, investeringen en werkgelegenheid bij elkaar opgeteld) vertoont weer een stijgende lijn, nadat deze drie jaar achtereen was gedaald. De index herstelt zich gedeeltelijk en bevindt zich weer op het niveau van twee jaar geleden (zie grafiek hieronder).

De index van het ondernemersvertrouwen stijgt in de meeste bedrijfssectoren. Alleen in de landbouw is de index stabiel en in de detailhandel daalt de index licht. De ondernemers in de groothandel en in de industrie kijken met alle vertrouwen naar 2005; deze sectoren zijn de grootste tijgers. Per saldo zijn de ondernemers in de groothandel het meest positief gestemd voor 2005.

Door de omzetbalans (= percentage ondernemers dat omzetgroei verwacht min het percentage ondernemers dat omzetdaling verwacht) in historisch perspectief te plaatsen is een parallel te trekken tussen de ontwikkeling in de afgelopen jaren rond de economische dip van 2003 en de
ontwikkeling tijdens de economische dips rond 1982 en 1993.

De ontwikkeling in de omzetbalans in de jaren 1998 tot 2004 lijkt zeer sterk op de ontwikkeling gedurende de economisch dip van 1993. Net als in 1994 heeft in 2004 de omzetbalans zijn weg omhoog weer gevonden. De dip is niet zo erg als de economische recessie van 1981/ 1982.

2004 EEN GEMATIGD POSITIEF JAAR VOOR ONDERNEMEND NEDERLAND

Omzet stabiel
Na een slecht jaar 2003 is in het jaar 2004 weer sprake van een omzetgroei. De nominale omzet stijgt met 1,1%. In volume gemeten is de omzet vrijwel stabiel (-0,1%). De omzetgroei komt vooral voor rekening van de export (+1,5% reëel). In reële termen daalt de omzet in vier van de zes
sectoren. Sterk daalt de omzet in de bouw (-1,7%) en de landbouw (-2,1%). De omzet stijgt licht in de industrie en in de groothandel; met enkele tienden van procenten.

Werkgelegenheid daalt

De werkgelegenheid neemt nog af, maar minder sterk dan in 2003. De afname bedraagt 0,6%, in 2003 was er nog 1,3% afname. De afname doet zich voor in de meeste sectoren, alleen in de dienstensector is de werkgelegenheid stabiel.

Rendement stabiel

De resultaten bij het Nederlandse bedrijfsleven lijken zich in 2004 gestabiliseerd te hebben. Het aandeel winstgevende bedrijven is licht gedaald ten opzichte van 2003 van 82% naar 81%. Het aandeel bedrijven met voldoende rendement is nog niet helemaal uit de gevarenzone: het is licht teruggelopen van 61% naar 59% in 2004.

Investeringsbereidheid stijgt

De investeringsbereidheid is in 2004 toegenomen. In 2004 heeft, net als in 2003, 59% van de bedrijven geïnvesteerd. Het aandeel bedrijven dat méér investeert in 2004 (33%) is toegenomen ten opzichte van 2003 (29%).

Export neemt toe

Ongeveer één op de acht bedrijven exporteert. De export in euro´s bij deze bedrijven stijgt in 2004 met 3,5%. Door stijgende prijzen is er in reële termen sprake van een groei van 1,5%. De export groeit in alle exporterende sectoren. De exporterende bedrijven zijn succesvoller dan de niet exporterende bedrijven: hogere omzet- en werkgelegenheidsindex en bovendien een hoger
percentage bedrijven dat investeert.

REGIONALE ONTWIKKELINGEN

Grote steden presteren slecht
De vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht) presteren slechter vergeleken met regio West als totaal. De omzetontwikkeling bleef achter, zowel de binnenlandse omzet als de export. De grote steden presteerden wel beter dan in 2003.

Export

In de regio´s Oost en vooral Zuid ontwikkelt de export zich gunstiger dan in de overige regio´s.

Werkgelegenheid neemt licht af

In alle regio's is in 2004 sprake van een afname van de werkgelegenheid, in regio Zuid het sterkst. Alle regio´s noteren echter een geringere afname in de werkgelegenheid dan in 2003.

Groothandel en industrie

Zowel de sectoren groothandel als industrie ontwikkelen zich in de regio's Zuid en Oost bovengemiddeld: de omzet- en exportindicator zijn hoger. Regio Noord blijft hierbij achter. Wel is de werkgelegenheidsontwikkeling nog negatief in deze sectoren. De regio's Noord en Oost kennen een vrij forse toename van de export in de dienstensector.