IVO
Stoppen met benzo.s vraagt om maatwerk
Het aantal ouderen dat langdurig slaap- en kalmeringsmiddelen
(benzodiazepinen) gebruikt, daalt wel maar blijft toch hoog. Ook komen
er nog steeds nieuwe langdurige gebruikers van deze middelen bij. Het
gebruik is voor sommige patiënten een moeizame worsteling; deze
gebruikers hebben meer en andere ondersteuning nodig om te kunnen
stoppen dan de pure gewoontegebruikers. Huisartsen verschillen in hun
aanpak: sommigen laten het initiatief helemaal aan de patiënten,
terwijl andere huisartsen heel actief zijn in het terugdringen van
het gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen.
Dit alles blijkt uit statistisch onderzoek bij een groep van bijna
8000 Rotterdamse ouderen (55+) en open interviews met 25 langdurige
gebruikers en tien huisartsen. Het onderzoek is uitgevoerd door het
IVO in samenwerking met het Erasmus Medisch Centrum, afdeling
Epidemiologie & Biostatistiek en werd gefinancierd door het Ministerie
van VWS en het Sint Laurens Instituut te Rotterdam.
De meeste slaap- en kalmeringsmiddelen die door huisartsen worden
voorgeschreven, zoals Librium, Valium, Seresta, Oxazepam en Temazapam,
bevatten benzodiazepinen (benzo.s). Bij dagelijks gebruik hebben deze
middelen een sterk verslavende werking en zijn ze schadelijk voor de
gezondheid. In de medische wereld is dat algemeen bekend, maar toch
blijft het gebruik van deze middelen hoog,vooral onder ouderen.
De statistische analyse laat zien dat in 1993 ongeveer 7% van de
ouderen langdurig en vaak (5 of meer dagen per week) benzo.s
gebruikte. Ruim de helft van hen is in de periode 1994-1999 minder
gaan gebruiken of gestopt. Maar in diezelfde periode zijn er toch ook
weer nieuwe langdurig frequente gebruikers bijgekomen, namelijk
ongeveer 1% van de ouderen.
Uit de interviews met 25 oudere langdurige gebruikers van
benzo.s bleek dat benzo.s grofweg op twee manieren worden gebruikt.
De eerste manier is het gewoontegebruik; deze mensen nemen dagelijks
op een vast tijdstip een vaste dosis zonder er verder bij na te
denken. De tweede manier is het moeizaam worstelende gebruik; deze
mensen wikken en wegen elke dag opnieuw op welk moment en hoeveel zij
zullen slikken. Vaak stellen zij het lang uit, maar nemen zij
uiteindelijk toch een pil. Hun dagelijkse leven wordt in grote mate in
beslag genomen door deze worsteling. Het is van belang dat deze mensen
ondersteund worden in het stoppen met het gebruik. Voor de ouderen die
dagelijks worstelen met hun gebruik lijkt daarbij aanzienlijk meer en
andere ondersteuning nodig dan voor degenen die puur uit gewoonte hun
dagelijkse dosis slikken.
Naast deze ouderen werden ook tien huisartsen geïnterviewd. Daaruit
kwamen grote verschillen naar voren. Sommige huisartsen zijn actief in
het terugdringen van langdurig benzodiazepine-gebruik; zij hebben in
hun praktijk nog een restant van hooguit enkele tientallen langdurige
gebruikers. Andere huisartsen zijn terughoudend met het aanpakken van
benzodiazepinegebruik. Zij weten niet hoeveel langdurige gebruikers
zij in hun praktijk hebben en zij laten het initiatief om te stoppen
helemaal aan de patiënt zelf. Zij zijn niet bereid om oudere
patiënten, die vaak ook eenzaam zijn, hun pillen af te nemen als daar
geen acute noodzaak toe is. Ook vinden zij dat langdurig gebruik
weinig kwaad kan als maar regelmatig een paar dagen worden
overgeslagen. De moeilijkste patiënten zijn de .misbruikers. die de
huisarts onder druk zetten of fraude plegen om meer pillen te krijgen
dan de huisarts wil geven.
---
Voor de redactie:
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met dr. Harrie Jansen,
onderzoekscoördinator van het IVO, 010 . 425 33 66 email:
jansen@ivo.nl
Rapport:
Auteurs/onderzoekers: M. Stoele, H. Luijendijk, H. Tiemeier, J.
Heeringa & H. Jansen.
Titel: Langdurig gebruik van slaap- en kalmeringsmiddelen door
ouderen. Een kwantitatieve longitudinale analyse en een kwalitatieve
survey onder gebruikers en voorschrijvende artsen in Rotterdam.
Uitgave: IVO, Rotterdam. IVO reeks 32 (100 pagina.s)
Bestellen bij het IVO, telefonisch 010-4253366 of per email
secretariaat@ivo.nl of via de website www.ivo.nl Prijs euro 17,50
14 dec 04 14:19