Utrecht, 14 december 2004. Nederlandse scholieren drinken meer dan andere scholieren in Europa. Een kwart drinkt vaker dan tien keer in de maand, waarmee Nederland aan kop gaat. Bij het gebruik van cannabis neemt Nederland een middenpositie in en dat geldt ook voor harddrugs als cocaïne of XTC. Dit blijkt uit cijfers van de European School Survey on Alcohol and Other Drugs (ESPAD), een grootschalig onderzoek in vijfendertig landen in Europa naar roken, drinken en drugsgebruik onder scholieren van 15 en 16 jaar, dat vandaag in Stockholm is gepresenteerd.
Het is voor de derde keer dat de European School Survey on Alcohol and Other Drugs (ESPAD) werd gehouden. De eerste keer was in 1995, de tweede keer in 1999, toen voor het eerst ook in Nederland. Aan het derde onderzoek dat in 2003 plaatsvond deden vijfendertig landen in Europa mee. Het ESPAD-project wordt gecoördineerd door de Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs (CAN), in samenwerking met de Raad van Europa (Pompidou Group). De dataverzameling in Nederland is gefinancierd door het ministerie van VWS en uitgevoerd door het Trimbos-instituut.
Alcohol
Nederlandse scholieren gaan in Europa op kop bij het drinken van alcohol: in de maand voorafgaand aan het onderzoek dronk een kwart van de scholieren meer dan tien keer alcohol. Met name jongens scoren Europees gezien erg hoog (34%). Nederlandse scholieren drinken ook veel glazen per keer. Ruim éénderde (37%) van de jongens heeft in de maand voorafgaand aan het onderzoek drie keer of vaker tenminste vijf glazen per avond gedronken. Ook hiermee staat Nederland in Europa aan de top. Daar staat tegenover dat Nederland bij de frequentie van dronkenschap tot de onderste regionen behoort. Dit wordt mogelijk verklaard door een proces van gewenning aan het drinken van alcohol.
Nederlandse scholieren blijken de risico's van alcoholgebruik laag in te schatten. Slechts 17% van de scholieren verwacht negatieve gevolgen van het eigen alcoholgebruik, zoals schade aan de gezondheid of problemen met de politie. Dit tegen bijvoorbeeld 28 % in Engeland. Ook de risico's van het drinken van grote hoeveelheden alcohol achter elkaar ('binge' drinken) worden laag ingeschat. Terwijl de helft (51%) van de Franse scholieren denkt dat dit gedrag een groot risico met zich meebrengt, ligt dit cijfer voor Nederlandse scholieren op 19%. Samen met Noorwegen scoort Nederlands hiermee het laagst. Ook zeggen Nederlandse scholieren in de praktijk weinig problemen te ondervinden van hun alcoholgebruik; slechts 2% geeft bijvoorbeeld aan problemen te hebben gekregen met vrienden, terwijl dit voor Engelse scholieren op 10% ligt. Mogelijk wijst dit erop dat in Nederland (overmatig) alcoholgebruik door jongeren een maatschappelijk geaccepteerd fenomeen is.
Roken
Bij het roken neemt Nederland een middenpositie in. Ruim een kwart van de scholieren (27%) zegt meer dan veertig keer in zijn leven te hebben gerookt. Bijna eenderde (31%) geeft aan in de laatste maand nog te hebben gerookt. In Europa heeft Groenland het hoogste percentage actuele rokers (60%) en IJsland het laagste (20%).
Cannabis
Bij het gebruik van cannabis behoort Nederland tot de middenmoot. Ruim een kwart (28%) zegt ooit in het leven cannabis te hebben gebruikt. Dit percentage is hetzelfde als in 1999 en Nederland is daarmee een van de weinige landen waar het gebruik stabiliseert. Bij het actuele gebruik (in de maand voor het onderzoek) neemt Nederland eveneens een middenpositie in (13%). Ook dit percentage is ten opzichte van 1999 nauwelijks veranderd (was 14%). Zweden heeft met 1% het laagste percentage actuele gebruikers. Het percentage scholieren dat denkt dat regelmatig cannabisgebruik een groot risico met zich meebrengt is in Nederland relatief laag (47%), alleen Engeland scoort nog lager (46%). In andere landen is men duidelijk bezorgder: in Frankrijk denkt 64% dat het risico groot is, in Denemarken 71% en in Zweden zelfs 81%.
Bijna de helft (42%) van de Nederlandse scholieren meldt dat het (vrij) gemakkelijk is om aan cannabis te komen. Maar Nederland staat daarmee zeker niet aan de top, gezien de cijfers uit andere landen: Frankrijk 47%, Tsjechië 58 %, Engeland 58% en Ierland 60%. Wel verschilt Nederland sterk met de andere landen in Europa als het gaat om de plaats waar men denkt gemakkelijk cannabis te kunnen krijgen. In de andere Europese landen worden meestal de straat, de school, de disco en de dealer genoemd, terwijl in Nederland de coffeeshop de belangrijkste plek is, zo meldt 62% van de Nederlandse scholieren.
Overige drugs
Bij het gebruik van harddrugs behoort Nederland in Europa tot de middenmoot: 6% van de Nederlandse scholieren zegt ervaring te hebben met het gebruik van middelen als cocaïne, ecstasy en heroïne en paddo's. Tsjechische scholieren blijken de meeste harddrugs te gebruiken (11% heeft deze middelen ooit gebruikt), maar ook Duitsland, Engeland, Ierland en Estland scoren hoog (10%).
The ESPAD Report 2003. Alcohol and Other Drug Use among Students in 35 European Countries. Uitgave: The Swedish Council for Information on Alcohol and Other Drugs (CAN), Council of Europe, Co-operation Group to Combat Drug Abuse and Illicit Trafficking in Drugs (Pompidou Group). ISBN 91-7278-103-3.
---
Voor meer informatie, bel Henk Maurits (030 - 297 11 38) of Harald Wychgel (030 - 297 11 16), voorlichters Trimbos-instituut. Bezoekadres: Da Costakade 45, Utrecht.
Postadres: Postbus 725, 3500 AS Utrecht.
Telefoon (030) 297 11 00 Fax: (030) 297 11 11