2004
Toekomst Europees landelijk gebied in kaart
gebracht 8 december 2004
De Europese landbouw heeft toekomst, ook na afschaffing van de
EU-landbouwsubsidies. Dit blijkt uit de studie EURURALIS naar de
toekomst van het Europese landelijke gebied, uitgevoerd door
Wageningen Universiteit en Researchcentrum en het Milieu- en
Natuurplanbureau van het RIVM. De studie werd uitgevoerd in opdracht
van het Ministerie van LNV in het kader van het Nederlands
voorzitterschap van de EU, om de strategische discussie in Europa te
stimuleren. Vier scenario's voor de toekomst van het Europese
landelijke gebied zijn verkend op hun gevolgen voor "people, planet
and profit". Eén van de opmerkelijke conclusies is dat in alle
scenario's het aantal bewoners van het platteland sterk daalt; van
circa 100 miljoen nu tot ongeveer 75 miljoen in 2030.
Eén van de oorzaken is de trek naar de stad, omdat daar meer
werkgelegenheid is. Een andere oorzaak is de algemene vergrijzing van
Europa, vooral in de zuidelijk en oostelijk gelegen landen. Tussen de
vier scenario's verschilt het veronderstelde Gemeenschappelijke
Landbouwbeleid sterk, van handhaving van het bestaande beleid tot aan
complete afschaffing ervan. De omvang van het landbouwareaal blijkt
echter weinig te verschillen tussen de scenario's. Bij een vrije
wereldmarkt bijvoorbeeld vindt de veronderstelde afschaffing van
subsidies en importheffingen wereldwijd plaats, waardoor de welvaart
wereldwijd toeneemt. De dan sterk stijgende vraag naar
voedselproducten uit Azië zorgt ervoor dat er nog steeds toekomst is
voor Europese boeren is in deze scenario's. Wel zullen de
boereninkomens onder druk blijven staan, evenals de werkgelegenheid.
Veel bedrijven zullen intensiveren of hun omvang vergroten. Vooral in
Oost-Europa met grote aantallen boeren op kleine bedrijven, zullen
veel jongeren werk buiten de landbouw moeten zoeken. Dit kan negatieve
gevolgen hebben voor de leefbaarheid van het platteland.
Voor natuur en milieu zijn er in de vier scenario´s kansen en
bedreigingen. De bedreigingen zijn onder andere uitdijende steden,
meer wegen, intensivering van de landbouw en klimaatveranderingen.
Kansen liggen er in sommige scenario's onder andere op het gebied van
biodiversiteit, doordat de landbouw daar juist extensiveert of van
bouwland grasland maakt. Ook de meest erosiegevoelige gebieden kunnen
worden ontzien. Het braak laten liggen van landbouwgronden heeft
overigens lang niet altijd een positief effect op de natuur: juist
door het boerenbeheer is de flora en fauna in sommige extensief
beheerde gebieden rijker geworden. Ook de landschapskwaliteiten kunnen
afnemen, zowel door intensiever gebruik als door het niet meer
onderhouden van landbouwgrond.
De vier scenario's zijn voor wat betreft veranderend landgebruik ook
in de vorm van kaartbeelden uitgewerkt, zodat ook te zien is waar wat
gebeurt. De resultaten van de studie zijn samengevat op een
interactieve CD, die de mogelijke toekomst van het Europese landelijke
gebied laat zien in de vorm van kaarten, grafieken en beschrijvingen.
De CD is te bestellen door overmaking van 15 Euro op bankrekening
36.70.54.612 t.n.v. Alterra, Wageningen o.v.v. EURURALIS 1.0 en uw
naam en adres.
Postbus 1, 3720 BA Bilthoven, T:030-2749111, F:030-2742971
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu