NMa publiceert visiedocument over inkoopmacht
04-29 / 09-12-2004
Inkoopmacht is marktmacht aan de inkoopzijde van de markt. Er is
sprake van marktmacht als de inkoper zich min of meer onafhankelijk
van zijn leveranciers kan opstellen. Dit kan erin resulteren dat de
inkoper onredelijke inkoopvoorwaarden kan afdwingen zonder dat de
leverancier daar iets tegen kan doen. Overigens hoeft het hebben van
marktmacht niet te betekenen dat daarvan misbruik wordt gemaakt. Ook
een partij met een machtige positie mag scherp inkopen en stevig
onderhandelen.
Klein versus groot
Een ondernemer kan als leverancier of aanbieder te maken krijgen met
een inkoper met een sterke positie die inkoopmacht uitoefent. Dit
wordt als een probleem ervaren in bijvoorbeeld de zorgsector
(zorgaanbieder in zijn onderhandelingen met zorgverzekeraars) en de
agrarische sector (leverancier versus supermarktorganisatie als
afnemer). Zolang hierbij geen sprake is van misbruik van een
machtspositie is de Mededingingswet niet in het geding. Hoewel de
kleine ondernemer deze situatie als aanbieder versus de grote,
machtige afnemer als oneerlijk kan ervaren, is dit niet iets dat de
Mededingingswet verbiedt.
In het visiedocument worden voorbeelden geschetst van situaties die
wel als misbruik van een machtspositie kunnen worden aangemerkt. Zo
kan er bijvoorbeeld sprake zijn van misbruik als de onderneming met
een economische machtspositie als inkoper bepaalde voorwaarden
dwingend oplegt aan leveranciers. Zo kan de inkoper met een
machtspositie eisen dat de leverancier alleen met hem zaken doet,
waardoor de leverancier geen alternatieve afzetkanalen meer kan
benutten.
Samenwerking
Door vormen van samenwerking kunnen kleine partijen tegenwicht bieden
aan partijen met inkoopmacht. Inkoopsamenwerking tussen kleine
partijen die daardoor dezelfde kortingen kunnen verwerven als hun
grote concurrenten kunnen zelfs concurrentiebevorderend werken.
Concentraties en samenwerkingsverbanden die zich richten op het
tegengaan van inkoopmacht zijn toegestaan, mits zij vallen binnen de
kaders van de mededingingsregels.
De NMa kan concentraties die een economische machtspositie doen
ontstaan verbieden. De positie van de fuserende partijen op de diverse
markten (zowel als inkoper als verkoper) wordt daarbij bekeken.
Inkoopmacht overheid
Enkele ondernemers klaagden in de consultatie ter voorbereiding van
het NMa-document over de overheid als machtige inkoper. De NMa kan
hiertegen echter niet optreden, aangezien in de meeste gevallen de
overheid als inkoper haar publieke taak uitoefent. In deze rol valt de
overheid niet onder de Mededingingswet, die alleen geldt voor
ondernemingen. De NMa heeft dit probleem bij de Minister van
Economische Zaken onder de aandacht gebracht.
Q&A Inkoopmacht
Nederlandse mededingingsautoriteit (NMa)