Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer Postbus 90801
der Staten Generaal 2509 LV Den Haag
Anna van Hannoverstraat 4
Binnenhof 22 Telefoon (070) 333 44 44
2513 AA Den Haag Fax (070) 333 40 33
www.szw.nl
Contactpersoon
Doorkiesnummer Ons kenmerk AAM/BR/04/83096
E-mail Datum 6 december 2004
Onderwerp Trendrapport reintegratiemarkt 2004
Inleiding
Hierbij ontvangt u het rapport "De reïntegratiemarkt langs de meetlat van SUWI: Trendrapport
reïntegratiemarkt, derde inventarisatie van stand van zaken". Dit trendrapport is opgesteld door
onderzoeksbureau Regioplan en omvat een beschrijving van de belangrijkste trends op de
reïntegratiemarkt en een inventarisatie van de werking van de markt aan de hand van de in de
door het kabinet in de notitie Naar een werkende reïntegratiemarkt (Tweede Kamer 2003-
2004, 28719, nr. 1 van 28 november 2002) geformuleerde ijkpunten.
Deze aanbiedingsbrief vat de belangrijkste bevindingen uit het trendrapport samen.
Nog vóór het kerstreces dit jaar ontvangt uw Kamer een beleidsnotitie. Hierin zal ik ingaan op
de stand van zaken op de reïntegratiemarkt en waar nodig met voorstellen komen.
Korte samenvatting van het derde trendrapport
Na een periode van sterke groei lijkt de reïntegratiemarkt zich te stabiliseren
De reïntegratiemarkt heeft in de periode vanaf eind jaren 90 tot 2003 een sterke groei
doorgemaakt. De laatste twee jaren lijkt dit zich te stabiliseren. Dit heeft sterk te maken met
ontwikkelingen aan de opdrachtgeverskant. Het aantal trajecten dat het UWV is reeds enkele
jaren betrekkelijk constant. De mate waarin gemeenten diensten inkopen bij private
reïntegratiebedrijven varieert van enkele procenten van het reïntegratiebudget voor kleinere
gemeenten tot 20 procent voor de grotere gemeenten. Het trendonderzoek laat zien dat een
derde deel van de gemeenten ook in de `vrije ruimte', dat wil zeggen het gedeelte van het
reïntegratiebudget dat gemeenten niet hoeven te besteden op de private reïntegratiemarkt,
reïntegratiediensten contracteert door middel van een aanbestedingsprocedure. De totale
omvang van de gemeentelijke reïntegratiemarkt is in de periode tussen 2002 en 2004 niet in
volume toegenomen.
Er is in toenemende mate sprake van een professionele opdrachtgever-/nemerrelatie
Ons kenmerk AAM/BR/04/83096
Datum Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.
Het UWV heeft in de afgelopen jaren stapsgewijs verbeteringen aangebracht op het terrein van
de aanbestedingsprocedure en de contractafspraken, aldus het trendrapport.
Het rapport schrijft verder dat de opvatting van gemeenten is dat reïntegratiebedrijven
zakelijker en professioneler zijn geworden. Ook het contact dat gemeenten hebben met
welzijnsinstellingen, Wiw-organisaties en SW-bedrijven is, door het werken met
aanbestedingen en contracten, veel zakelijker en resultaatgericht geworden.
Gemeenten kiezen voor de kortste weg naar werk ...
Uit het trendrapport komt naar voren dat de resultaatgerichtheid in het gemeentelijke
reïntegratiebeleid sterk is toegenomen. Gemeenten leggen in het reïntegratiebeleid een sterk
accent op het realiseren van een snelle uitstroom. Dit brengt met zich mee dat gemeenten een
prioriteit leggen bij groepen met een relatief gunstige plaatsingskans. Hierbij wordt steeds
meer gekeken, op individueel niveau, naar capaciteiten en motivatie. De nadruk ligt vooral op
kortdurende trajecten die gericht zijn op werk. Een voorbeeld hiervan is de `work first' aanpak
die steeds meer gemeenten ontwikkelen.
... ook voor moeilijke doelgroepen is het accent meer op uitstroom komen te liggen
Groepen met een relatief grote afstand tot de arbeidsmarkt en niet-
uitkeringsgerechtigden/Anw-ers krijgen nog steeds reïntegratietrajecten maar deze trajecten
zijn over het algemeen minder langdurig en minder kostbaar dan in het verleden en meer op
resultaat gericht, aldus het trendonderzoek. De arbeidscomponent krijgt bij reïntegratie een
groter accent vooral cliënten met een reële kans op uitstroom naar regulier werk worden nu
op gesubsidieerde plaatsen gezet en ook bij sociale activering komt het accent nadrukkelijker
op uitstroom te liggen.
Er zijn geen aanwijzingen van afroming door reïntegratiebedrijven
Het trendrapport vindt geen indicaties dat reïntegratiebedrijven aan afroming doen. Het rapport
schrijft hierover verder dat de meeste gemeenten aparte trajecten inkopen voor specifieke
doelgroepen, zoals jongeren, nieuwkomers, oudkomers, alleenstaande ouders en ex-
alcoholisten en verslaafden. Het trendonderzoek rapporteert in het bijzonder veel projecten
voor jongeren deze groep krijgt gelet op de groei in de jeugdwerkloosheid in veel gemeenten
specifieke aandacht.
Scholing en loonkostensubsidies worden breed maar vooral resultaatgericht ingezet
Instrumenten zoals scholing en loonkostensubsidies worden binnen de gemeentelijke praktijk
breed ingezet, zo blijkt uit het trendrapport. Wel blijkt dat scholing korter en meer
functiegericht is. Veel meer dan voorheen worden deze instrumenten gericht ingezet met het
oog op de reïntegratie naar regulier werk.
---
Ons kenmerk AAM/BR/04/83096
Datum Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.
Verder heeft het merendeel van de gemeenten loonkostensubsidies in de
reïntegratieverordening opgenomen of gaat dat op korte termijn doen. Met name de grotere
gemeenten geven veel uit in de vorm van loonkostensubsidies.
Tot slot komt in het trendrapport naar voren dat gemeenten de werkgever veel meer dan
voorheen laten meebetalen: de hoogte van de loonkostensubsidie wordt meer afgestemd op de
kwalificaties van de werknemer.
Er is sprake van stevige prijsconcurrentie maar nog te weinig op prestaties en kwaliteit
De concurrentie is sterk op de prijs gericht. De gemiddelde prijzen in het segment van de
publieke opdrachtgevers (UWV en gemeenten) zijn de laatste jaren gedaald, zo blijkt uit het
trendrapport. Tegelijk komt naar voren dat de markt nog niet zo blijkt te werken dat de
aanbieders met de beste kwaliteit/prijsverhouding ook het grootste marktaandeel naar zich
toetrekken. Dit wordt in het trendrapport vooral toegeschreven aan het feit dat er de afgelopen
jaren nog geen goed inzicht bestond in de effectiviteit van de reïntegratiebedrijven. Wel blijkt
uit het onderzoek dat reïntegratiebedrijven voldoende met elkaar concurreren voor alle
doelgroepen en in alle regio's.
... en publieke en private opdrachtgevers en cliënten zijn over het algemeen tevreden
Zowel de Raad voor werk en inkomen als Borea hebben dit voorjaar
opdrachtgeverstevredenheidsscijfers gepubliceerd. Daaruit blijkt dat publieke opdrachtgevers
en cliënten over het algemeen redelijk tevreden zijn over de dienstverlening vanuit de
reïntegratiebedrijven. Daarnaast beschrijft het trendrapport dat werkgevers en verzekeraars
tevreden zijn over de effectiviteit en de kwaliteit van de dienstverlening door
reïntegratiebedrijven.
Niettemin zijn er wel knelpunten; zoals de aanbesteding ...
Het correct toepassen van de aanbestedingsregels krijgt in de praktijk veel aandacht en dit gaat
op veel plaatsen ten koste van de gerichtheid op de klant. Gemeenten klagen over het gebrek
aan creativiteit en diversiteit van de kant van reïntegratiebedrijven, aldus het trendrapport.
Volgens gemeenten leiden de aanbestedingsprocedures niet altijd tot de keuze van het in de
ogen van de gemeente beste reïntegratiebedrijf. Verder stelt het rapport dat de
aanbestedingsprocedures van gemeenten vaak zeer tijdrovend zijn voor zowel de gemeente als
het reïntegratiebedrijf. De administratieve lasten staan vaak niet in verhouding tot de omvang
van de werkelijke opdracht, zo wordt gesteld. Reïntegratiebedrijven ervaren eveneens
knelpunten. Het trendrapport noemt ondermeer onduidelijke bestekken en het hoge `black box'
gehalte van de gunningen. Opdrachtgevers hebben veelal een beperkt inzicht in de
klantkenmerken en kopen te weinig doelgericht in, aldus reïntegratiebedrijven in het
trendrapport.
... en het gebrek aan transparantie van de markt
---
Ons kenmerk AAM/BR/04/83096
Datum Fout! Verwijzingsbron niet gevonden.
Het trendrapport schrijft dat de transparantie op de reïntegratiemarkt te wensen over laat. Een
openbare benchmark met objectieve, vergelijkbare informatie over de kwaliteit en de
resultaten van reïntegratiebedrijven ontbreekt. Er bestaat, vooral bij gemeenten en werkgevers,
weinig zicht op resultaten, prijzen en kwaliteit met name van andere aanbieders dan waar
men zelf ervaringen mee heeft. Gemeenten controleren de informatie uit de offertes weliswaar
met referenties, maar op deze manier beschikken gemeenten nog niet over informatie waarmee
de prestaties van bedrijven onderling vergeleken kunnen worden, aldus het trendrapport.
Tot slot ontbreekt nog de informatie over de positionering van de SW-bedrijven en Wiw/ID
organisaties
In hoeverre de SW-bedrijven en Wiw/ID organisaties een bevoorrechte positie hebben op de
gemeentelijke markt blijkt niet uit het trendrapport; er zijn echter geen signalen van oneerlijke
concurrentie aldus het rapport. Het trendrapport schrijft verder dat er geen substantiële
toetredingsbelemmeringen zijn voor nieuwe reïntegratiebedrijven.
De Staatssecretaris van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,
(H.A.L. van Hoof)
---
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid