Gezichtsscan en vingerafdruk paspoort: nut niet bewezen
Paspoort 2 december 2004
Het Europees Parlement stelt terecht strenge voorwaarden aan opname van
biometrische gegevens in paspoorten. Helaas vergat het één belangrijke vraag
te stellen: draagt bij aan de bestrijding van paspoortfraude, criminaliteit
en terrorisme? Daarom stemden de Groenen tegen het advies van het
europarlement.
De internationale luchtvaartorganisatie ICAO en de Amerikaanse
regering schrijven voor dat paspoorten van (lucht)reizigers binnen
enkele jaren een digitale foto van het gezicht van de eigenaar moeten
bevatten.
Europees voorstel overtreft VS
De Europese Commissie ging een stap verder en stelde voor de
gelaatstrekken van de paspoortbezitter vast te leggen op een chip in
het paspoort. De Europese justitieministers vonden vervolgens dat deze
chips ook een tweede biometrisch kenmerk moesten bevatten: de
vingerafdrukken van de eigenaar. Als je een nieuw paspoort nodig hebt,
moet je je dus laten welgevallen dat er een scan van je gezicht wordt
gemaakt en dat je vingerafdrukken worden genomen.
Chantage
Het Europees Parlement zal de toepassing van biometrie in paspoorten
niet tegenhouden. In de eerste plaats heeft het slechts adviesrecht
inzake paspoorten. Per 1 januari aanstaande wordt het europarlement,
op grond van het Verdrag van Amsterdam uit 1997, eindelijk
medewetgever op dit terrein. Maar het Nederlandse voorzitterschap van
de EU heeft gedreigd de invoering van dit medebeslissingsrecht uit te
stellen zolang het parlement geen advies geeft over de paspoorten. Een
advies dat de Raad van Ministers vervolgens ongestraft kan negeren.
Kathalijne Buitenweg, europarlementariër voor GroenLinks, is hier boos
over: "Minister Verdonk bedrijft pure chantage. En het ergste is dat
ze het nog glashard durft te ontkennen ook."
Haast
Daarnaast is de rapporteur van het Europees Parlement, de Portugese
christen-democraat Carlos Coelho, vergeten om de vraag stellen of
gelaatsscans in paspoorten daadwerkelijk bijdragen aan meer
veiligheid. Buitenweg: "Daarmee is ook de vraag of deze maatregel
opweegt tegen de inbreuk op de privacy niet voldoende zorgvuldig
beantwoord. Over de vingerafdrukken heeft Coelho zich onvoldoende
kunnen buigen, want door de haast waarmee zijn advies in stemming
wordt gebracht heeft hij het besluit van de Raad om vingerafdrukken
toe te voegen als verplicht biometrisch kenmerk niet eens kunnen
meenemen."
Onzorgvuldigheid en tijdsverlies
De beveiliging van paspoorten met biometrische kenmerken is alleen
effectief als de benodigde apparatuur om deze kenmerken te vergelijken
met die van de paspoortbezitter vrijwel foutloos functioneert. Dat is
nog maar de vraag, vooral als het gaat om vingerafdrukken. Buitenweg:
"De meeste systemen voor vergelijking van vingerafdrukken kennen een
foutmarge die boven de drie procent ligt. Dat betekent dus dat er
jaarlijks bij miljoenen grensoverschrijdingen onnodig een
alarmbelletje gaat rinkelen. De tijd die douane-beambten daaraan
verspillen kunnen ze niet besteden aan het tegenhouden van terroristen
en ander gespuis. Buitenweg: "Het is goed om te kijken of er geen
effectievere methoden zijn om terrorisme te bestrijden.
Onderzoek effectiviteit
"Zelfs in Amerika neemt het Congres ruim de tijd om zelf onderzoek te
doen naar de effectiviteit van nieuwe maatregelen om paspoorten te
beveiligen", constateert Buitenweg. "Nu jassen de Europese
instellingen veel verdergaande voorstellen er snel doorheen. Het motto
is `Streng, strenger, strengst' en je wordt weggezet als een naïeve
softie wanneer je kritische vragen durft te stellen bij de
effectiviteit en legitimiteit van maatregelen tegen terrorisme. Net
als de generaals van het leger willen de Europese terreurbestrijders
altijd de mooiste spullen. Bij defensie-aankopen maken parlementariërs
een kritische afweging van de kosten en de baten. Als het gaat om
investeringen in terreurbestrijding durft bijna niemand die afweging
meer te maken."
Strikte voorwaarden
Buitenweg heeft wel waardering voor de strikte voorwaarden die
rapporteur Coelho formuleert voor het gebruik van biometrische
gegevens in paspoorten. Zo zouden deze gegevens uitsluitend op de chip
in het paspoort mogen worden opgeslagen, niet in nationale of Europese
databases. Ook wordt misbruik van de gelaatsscans en vingerafdrukken
voor andere doeleinden dan identiteitscontrole tegengegaan. "Helaas
ziet het er niet naar uit dat de Raad zich iets gelegen laat liggen
aan deze beperking. Als de gelaatstrekken en vingerafdrukken van 456
miljoen Europeanen worden opgeslagen in een centrale computer, komt de
Big Brother-samenleving een stuk dichterbij."
Big brother
"Om een voorbeeld te geven: binnen afzienbare tijd zullen ook
beveiligingscamera's op straat tot gezichtsherkenning in staat zijn.
Door deze camerabeelden te koppelen aan de opgeslagen gelaatsscans kan
de overheid aan elke persoon die op de Amsterdamse Wallen is
gesignaleerd een foldertje toesturen over de bestrijding van seksueel
overdraagbare aandoeningen. Daarmee is de volksgezondheid misschien
gediend, maar de meeste burgers zullen zo'n maatregel toch als een
disproportionele aantasting van de privacy beschouwen."
«
GroenLinks