persbericht / nr. 1790
1-december-2004
'Verhandelbare ontwikkelingsrechten' kansrijk nieuw instrument voor
regionale verevening in ruimtelijk beleid
De ruimtelijke ordening moet sneller en efficiënter verlopen, maar wel
met behoud van kwaliteit. Dit is een van de uitgangspunten van de Nota
Ruimte. Overheden zoeken naar manieren om dit te realiseren. Een
kansrijk concept hiervoor zijn verhandelbare ontwikkelingsrechten. Dit
concept biedt provincies en gemeenten een extra instrument om de Nota
Ruimte door te voeren. Het past binnen het streven van minister Dekker
naar versterking van de mogelijkheden voor grondbeleid op regionaal
niveau. Daarnaast wordt de ruimtelijke kwaliteit op het platteland
verbeterd, wordt de totstandkoming van woningbouwlocaties makkelijker
en kan de agrarische sector een deel van haar vermogen liquide maken.
In opdracht van de provincie Limburg onderzocht het LEI (onderdeel van
Wageningen UR) samen met het Instituut voor Agrarisch Recht en met
Knowhouse B.V. de mogelijke toepassing van dit instrument. De
Limburgse gedeputeerde Driessen overhandigde de onderzoeksresultaten
op 1 december aan de voorzitter van de VROM-raad, de heer Van der
Veen.
De Nota Ruimte legt de primaire verantwoordelijkheid voor het
landschapsbeleid bij provincies en gemeenten. In de Nota Grondbeleid
en de Nota Ruimte zijn gedachten ontwikkeld over de bijbehorende
instrumenten, die verder zijn uitgewerkt in de nieuwe
Grondexploitatiewet. Tevens heeft het kabinet recent voorstellen
gedaan om kostenverhaal en verevening bij regionale ruimtelijk
ontwikkelingen mogelijk te maken.Om haar beleidsdoelen uit het
Provinciaal Omgevingsplan Limburg te kunnen realiseren heeft deze
provincie, aansluitend op bovenstaande ontwikkelingen, het concept
verhandelbare ontwikkelingsrechten onder de loep genomen. Programma's
met verhandelbare ontwikkelingsrechten vormen een veelbelovend nieuw
instrument voor verdere ontwikkeling van het Limburgse platteland.
Door middel van zulke rechten worden grondeigenaren in gebieden die
niet mogen verstedelijken gecompenseerd vanuit gebieden die dat wel
mogen. In de Verenigde Staten wordt dit instrument al jaren met succes
gehanteerd.
In Nederland hebben ontwikkelings- en onderhandelingsplanologie
recentelijk een sterke opgang gemaakt. In de praktijk wordt daaraan
vormgegeven door allerlei concepten, zoals rood-voor-groen, nieuwe
landgoederen, enz. Al deze, op de voor-wat-hoort-wat filosofie
gebaseerde, gedachten hebben als bezwaar dat een wettelijke basis
ontbreekt en dat er dus ook geen spelregels zijn. Verhandelbare
ontwikkelingsrechten kunnen gezien worden als een systeem dat vooraf
spelregels geeft voor ontwikkelingsplanologie. Verhandelbare
ontwikkelingsrechten zijn in Nederland in principe juridisch
inpasbaar, mits de doelstelling van het programma expliciet wordt
gerelateerd aan de doelen voor ruimtelijke kwaliteit in het landelijk
gebied, zoals geformuleerd in provinciale omgevingsplannen. Hierbij
kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het realiseren van de provinciale
Ecologische Structuur, het bouwen van gemeenschapshuizen, het
realiseren van grootschalig bos en natuur, en het beperken van
verstening in het buitengebied. De dynamiek rond de verstedelijking
biedt mogelijkheden voor het ontwikkelen van programma's met
verhandelbare ontwikkelingsrechten, mits er een gerichte
beleidsstrategie wordt ontwikkeld voor het geven van planologische
ruimte.
De onderzoekers bevelen aan om de instelling van verhandelbare
ontwikkelingsrechten mogelijk te maken; de Ontwerpwet ruimtelijke
ordening biedt daarvoor een goed uitgangspunt.
---
Verhandelbare Ontwikkelingsrechten in Limburg; Rechten voor kwaliteit,
kwaliteit voor rechten. Het rapport bestellen 'rapport4.04.06'.
LEI