Inhoud
De algemene beschouwingen / behandeling begroting 2005
Inleiding
De Herijking van het Meerjaren Bestuurlijk Programma
Parkstad Limburg
1. Algemene aanvullingen in de tweede termijn.
2. Bestedingen uit Nutsfonds conform motie?
3. eXplorion dient te worden behouden als vrijwilligersorganisatie
4. Binnenkort aanvullende voorstellen minimabeleid
5. Rioolheffing gaat een stuk minder omhoog
6. Nieuwe grondslag voor rioolheffing?
7. Bezuinigingen welzijnsinstellingen
8. Slotconclusies
Mededelingen
De algemene beschouwingen / behandeling begroting 2005
Vooraf: deze vanuit de raad bericht over de algemene beschouwingen en de begroting 2005 zoals deze zijn behandeld op 20 en 21 oktober jl. De teksten van de algemene beschouwingen zijn normaal afgedrukt. Daar waar in het vervolg van het debat opmerkingen zijn gemaakt (reacties e.d.), zijn deze cursief geschreven. Zo is getracht per onderwerp de eenheid te behouden.
Inleiding
Ik zal bij deze algemene beschouwingen maar een beperkt aantal onderwerpen de revue laten passeren. Veel van de andere onderwerpen die momenteel spelen worden binnenkort behandeld in de commissie en de raad en daar wenst onze fractie nu niet teveel op vooruit te lopen. We maken wel nog een voorbehoud over een aantal bezuinigingsvoorstellen. We kijken niet veel terug naar het afgelopen jaar en naar wat allemaal volgens GroenLinks zoveel beter had gekund. Ook zal GroenLinks maar beperkt ingaan op de politiek-bestuurlijke situatie in deze raad. Daarover hebben we de afgelopen maand bij het "vertrekdebat" van de SP-wethouders al het een en ander gezegd.
Verleden jaar heeft GroenLinks een groot deel van zijn bijdrage gewijd aan de relatie raad - college en de eisen die moeten worden gesteld aan de voorstellen aan de raad. Hoewel hier nog maar weinig is verbeterd, zal ik dit niet herhalen anders dan ernaar te verwijzen.
Waar GroenLinks dit jaar veel aandacht aan wil besteden is de kaderstellende rol van de gemeenteraad en in het bijzonder de bijstelling van het Meerjaren bestuurlijk programma.
Daarnaast is het tweede hoofdthema het te voeren beleid bij Parkstad Limburg.
De Herijking van het Meerjaren Bestuurlijk Programma
"Hier kunt u ons in 2006 op afrekenen" zei het college bij de vaststelling van het MBP 2002 - 2006. Nu wist het college toen al dat er toch in 2006 verkiezingen zouden zijn. Maar de nu voorliggende herijking stemt toch wel behoorlijk droevig. Van de oorspronkelijke 132 doelstellingen en ambities wordt ingeschat dat er in 2006 35 haalbaar zijn en 67 niet gehaald zullen worden. Van 30 doelstellingen ontbreken de gegevens, wat uit oogpunt van beoordeling van het gevoerde beleid en controle door de raad op zich al een probleem is.
De perspectievennota "Wisselend bewolkt" had eigenlijk moeten heten: "Overwegend bewolkt, regelmatig een regenbui en slechts zo nu en dan een opklaring".
De evaluatie heeft het college laten volgen door een herijking ofwel een bijstelling van de doelstellingen en ambities. En hierover vechten begrip en ongeloof om voorrang. We hebben er begrip voor dat het college erkent dat in toenemende mate blijkt dat veel doelstellingen niet haalbaar zijn. In een behoorlijk aantal gevallen zijn de ambities hoog gesteld en kunnen deze niet worden gerealiseerd binnen deze 4 jaar. Maar het zijn bijna zonder uitzondering gerechtvaardigde doelen en ambities. Doelstellingen waarvan de lat terecht op het betreffende niveau is gelegd en wellicht nog hoger had moeten liggen. Bijvoorbeeld "afname van de verloedering": als de doelstelling een afname is van de negatieve afwijking tot 50 % van het Heerlens of GSB - gemiddelde, dan is dit slechts een tussendoelstelling. Het einddoel dient het gemiddelde te zijn, tenminste als dit gemiddelde duurzaam voldoende is.
De herijking van het MBP wordt voorgesteld aan de gemeenteraad. Het MBP is namelijk een van de belangrijkste kaderstellende beleidsdocumenten van de raad. Met dit MBP en deze programmabegroting geeft de gemeenteraad in feite een grote opdracht aan het college. Met de voorgestelde herijking neemt de sturing door de raad af. Het beleid en de doelstellingen verwateren en de opdrachten aan het college worden sterk afgezwakt.
Hoewel nog behoorlijk wat te wensen over, was het MBP al in bepaalde opzichten SMART en in het bijzonder "meetbaar" geformuleerd. Echter, deze herijking is op veel plaatsen volledig tegengesteld aan het streven naar een nog meer SMART formuleren van het beleid. Veel meetbare doelstellingen, bijvoorbeeld in % afname of toename zijn vervangen door kwalitatieve. De meest gebruikte termen zijn nu "verbeteren", "verminderen", "een voldoende niveau" zonder dat deze kwantitatief zijn ingevuld.
Een aantal doelstellingen is bijgesteld naar bijvoorbeeld het niveau van 2003, het basisjaar enz. Voorbeelden zijn "Handhaven aandeel langdurig werkelozen" en "Afname overlast in buurten" Was 2003 dan toch voldoende? Daarbij lijkt het erop dat het college er geen werk van wil maken. Het bepaalde onderwerp z'n eigen gang wil laten gaan. Er is dan geen sprake meer van op resultaat sturen en besturen, maar van achterover leunen en de tijd uitzitten. Zo van: "we zien wel".
De voorgenomen extra beleidsinspanningen van het college in de jeugdproblematiek wordt amper vertaald in concrete doelstellingen en lijkt daarmee op lippendienst. Zo zou ook voor de bestrijding van de jeugdwerkeloosheid een concrete en meetbare doelstelling moeten worden geformuleerd. En de keuze voor het instellen van investeringsbuurten dient ook nader te worden onderbouwd en daarbij dienen ook de consequenties in beeld te worden gebracht voor de overige buurten.
Een aantal doelstellingen is volledig geschrapt. Voorbeelden zijn "Afname autogebruik met 10 %", "Beperken leegstand kantoren en winkels in stedelijke centra" en "Daling van werkeloosheid in achterstandsbuurten" Het college geeft aan hiervoor onvoldoende sturingsmogelijkheden te hebben. GroenLinks is van mening dat het allemaal doelstellingen zijn die toch nastrevenswaardig zijn. Daarbij onderschat het college zichzelf. Een groot aantal geschrapte doelstellingen ligt op het terrein van de openbare orde en veiligheid en/of welzijn. Het betreft de taken van politie, brandweer en gesubsidieerde instellingen. Doelstellingen die wel kunnen worden meegegeven, bijvoorbeeld via het driehoeksoverleg burgemeester - openbaar ministerie - politie, of via taakstellingen bij de financiering van die instellingen.
Met het doorvoeren van deze herijking biedt de programmabegroting en het MBP voor de raad geen goede basis meer om onze controlerende taak naar de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid goed te kunnen uitvoeren.
Onze fractie stelt dan ook aan de raad voor om de herijking van het MBP niet over te nemen. De oorspronkelijke doelstellingen en ambities dienen vooralsnog gehandhaafd te blijven. Daarvoor dient het college aan te geven hoe en wanneer deze wel haalbaar worden geacht. Daarbij verwachten wij op korte termijn daar waar nodig voorstellen van het college voor een aangepaste fasering en prioritering. Tevens verwachten wij van het college een stand van zaken per 1 januari 2006. Dit alles is in een motie weergegeven.
In de tweede termijn moeten we constateren dat de gemeenteraad eigenlijk nog niet rijp is voor inhoudelijk dualisme. De raad richt zich nog vooral op het college en te weinig op de eigen bevoegdheden en mogelijkheden om het college opdrachten te geven (kaders te stellen). Vooral het Meerjaren Beleidsplan is de grote opdracht van de raad aan het college. Natuurlijk geeft het college de voorkeur aan haalbare doelen. Dat is logisch. Dan kan het college zich over twee jaar op de borst kloppen dat de doelen ook gehaald zijn. Maar we moeten ons realiseren dat veel doelen en ambities zijn geschrapt, dat veel ambities nu naar beneden worden bijgesteld en dat veel meetbaar resultaten zijn vervangen door kwalitatieve. En dat terwijl de oorspronkelijke doelen nog steeds zeer nastrevenswaard zijn, maar beleidsmatig uit beeld dreigen te verdwijnen. Maar nu vind ook de raad dat het college veel niet meer hoeft te doen. Het lijkt er dus sterk op dat de gemeenteraad zijn eigen doelen niet meer serieus neemt.
Het mocht niet baten. De motie van GroenLinks kreeg alleen steun van de VVD en Leefbaar Heerlen. De PvdA steunde de motie niet terwijl ze in eerste termijn wel een vergelijkbaar verhaal hielden. Het is triest als het stemgedrag niet het politieke pleidooi volgt. Dat maakt je ook ongeloofwaardig.
Parkstad Limburg
Het lijkt erop dat het begrip WGR+ werkt als een soort wonderolie voor alle bestuurlijke problemen die we in Parkstad Limburg hebben. Als de WGR+ er is, dan is er daadkracht, dan wordt er wel samengewerkt, dan komen projecten wel van de grond. Maar is de WGR+ niet een gewone vluchtweg voor verantwoordelijkheid? Vooraanstaande bestuurders en politici lopen geestdriftig achter de WGR+ - gedachte aan, ieder vanuit zijn eigen positie en met zijn eigen verwachtingen, maar zonder dat duidelijk is wat de WGR+ nu eigenlijk inhoudt. Wat mag men daadwerkelijk verwachten? De WGR+ in plaats van de provincie? Zo goed zijn de ervaringen in andere BON+ - regio's nu ook weer niet. De nuance is soms ver te zoeken. Waarom maken velen geen voorbehoud voor nader onderzoek en overweging. Het besluit om over te gaan tot de WGR+ is namelijk een van de meer fundamentelere besluiten die de gemeenteraad kan maken.
Voor een goede meningsvorming moet er toch veel meer bekend zijn over de daadwerkelijke invulling en de consequenties. Welke taken en bevoegdheden worden overgedragen en is dat wel gewenst? Hoe wordt het bestuur ingericht en is er wel voldoende democratische legitimatie? Maar de belangrijkste vraag is: "welke garanties biedt de WGR+ dat alles beter gaat dan met de huidige afspraken". Daaraan gekoppeld: "waarom kan het niet volgens de huidige spelregels?" Het lijkt erop dat de bestuurlijke onbetrouwbaarheid, dat men zich niet aan de afspraken van de huidige gemeenschappelijke regeling houdt, de belangrijkste reden is voor de WGR+. Dat is wel een heel negatieve reden. En ook een reden die met nieuwe afspraken geen garantie biedt dat men zich er dan wel aan houdt: zowel binnen Parkstad Limburg als tussen dan onderliggende gemeenten. En is er niet voor sommigen een dubbele agenda?: bij een goed WGR+ - bestuur is wellicht de volgende stap de afschaffing van de deelgemeenten zoals de PvdA in Rotterdam nu voorstelt.
GroenLinks erkent dat er beter samengewerkt moet worden in onze regio. Echter samenwerken doe je samen. De huidige gemeenschappelijke regeling is ook helemaal gebaseerd op samenwerken. Dat het niet goed gaat met het huidige Parkstad Limburg ligt volgens ons er vooral aan dat de afspraken over samenwerken niet worden nagekomen. Niet alleen wat de status en verantwoordelijkheden van de regeling betreft, maar ook inhoudelijk. Eerst stellen we met z'n allen 18 kerntaken vast. Allemaal belangrijke onderwerpen waaraan veel werk is te verrichten. Echter de voortgang is minimaal. Bij Parkstad Limburg doet men vervolgens hetzelfde als in Heerlen. Niet meer "wat moet gebeuren" wordt de leidraad. De einddoelen worden gewoon weggeschreven alsof het niet meer nodig is om ze te realiseren of aan te werken. Het aantal taken wordt decimeert tot drie. Nou, daar heb je ook geen WGR+ meer voor nodig.
In zijn beantwoording hield burgemeester Toine Gresel een op zich redelijk betoog voor de WGR+. Veel problemen zijn voor de gehele stadsregio gelijk. Die problemen moeten worden aangepakt zonder last te hebben van gemeentegrenzen. Parkstad Limburg is ook een grotere partner met meer slagkracht. Het kan één aanspreekpunt vormen, bijvoorbeeld voor het bedrijfsleven. De wet WGR+ is dwingend voor de aanpak van economische zaken en ruimtelijke ordening. Daarbij worden er ook bevoegdheden van de provincie overgeheveld.
De regionale agenda moet worden doorontwikkeld. Men wil nu voorstellen ontwikkelen om te komen tot 10 programma's plus een actieplan. Gresel erkende dat het democratische gat voorlopig blijft bestaan.
Het CDA had wat de WGR+ betreft eigenlijk precies de tegenovergestelde mening van GroenLinks. Een motie van het CDA werd door de coalitie plus Leefbaar Heerlen (25 voor, 12 tegen) aangenomen. In de motie werd gesteld dat de gemeenteraad zich ten opzichte van de WGR+ -status voor Parkstad Limburg zich welwillend zal opstellen. Daartoe behoort ook het overdragen van relevante taken aan het toekomstig WGR+ -bestuur. Het CDA laat nog in het midden wat die relevante taken zijn en ook hoe dit bestuur democratisch wordt gelegitimeerd. Een belangrijk uitgangspunt voor het CDA is de "eengebiedsgedachte" en de verwachting dat de WGR+ meer dan nu kan bijdragen aan de benodigde structuurversterking in de regio. Het CDA stelde tevens in de motie dat een WGR+ -status voor Parkstad Limburg geen machtsverschuiving betekent van gemeenten naar regio, maar een machtsversterking ten opzichte van de individueel opererende gemeenten. Dat zijn echter maar mooie woorden die de machtsverschuiving blijkbaar moeten verdoezelen.
Een van die taken is de binnen- en de buitenring. En vooral bij dit onderwerp blijkt dat de bestuurlijke opstelling veraf staat van de democratische. Het dagelijks bestuur heeft afgelopen jaar een overeenkomst gesloten met de provincie. Kort en bondig komt deze erop neer dat provincie en Parkstad Limburg - gemeenten de kosten voor de binnen- en buitenring ad dik 160 miljoen E zullen delen.
Wat een prachtige afspraak voor de provincie. Math Vestjens moet na afloop van de o zo moeizame onderhandelingen in zijn bestuurskamer minutenlang hebben staan dansen en juichen. Parkstad Limburg betaalt zijn eigen binnenring. Daarnaast geeft Parkstad Limburg eenderde subsidie (53,5 miljoen E) aan de buitenring. De buitenring is een provinciale weg. Het geven van subsidie aan een doel waarvoor een hogere overheid verantwoordelijk is, is dwars tegen alle gangbare subsidierelaties in.
Absoluut onduidelijk is nog de verdeling van de kosten tussen de gemeenten van Parkstad Limburg. Als verdeelsleutel zou men mogen verwachten dat die bijdragen afhankelijk zijn van de kosten binnen de grenzen van de afzonderlijke gemeenten. Maar het lijkt erop dat Heerlen met een bijdrage van 33,6 miljoen E uit solidariteit met die arme omliggende gemeenten een veel groter deel voor haar rekening mag nemen.
En een deel mag de regio Parkstad Limburg betalen of ten minste voorschieten. Zij hebben toch geld genoeg om alle overige taken naar behoren uit te voeren, of niet soms? Wethouder Frans Hol gaf aan dat de bijdrage van Heerlen was gerelateerd aan het inwoneraantal en niet aan de kosten voor de weg per gemeente. GroenLinks hoopt dat tegen deze verdeling in deze gemeenteraad toch nog echt verzet zal ontstaan.
Naast de financiële bezwaren moeten we er ook tegen protesteren dat de belangrijkste besluiten al genomen worden voordat de onderzoeken naar de nut en noodzaak en de milieueffecten voor de verschillende tracés zijn afgerond. De bevolking en hopelijk ook de automobiliteit nemen af. De kans dat het aantal productiebedrijven aan de oostkant van Parkstad Limburg groeit, is kleiner dan ooit, gezien het verhuizen van dergelijke bedrijvigheid naar lage loonlanden. Belangrijke natuurgebieden worden doorsneden. We hebben samen met gebieden in de Verenigde Staten en China in deze omgeving de meest vervuilde lucht in de wereld. Maar nadenken over andere, meer milieuvriendelijke vervoersconcepten gebeurt veel te weinig. Regelmatig wordt er met een scheef oog gekeken naar Hasselt. Maar Hasselt heeft zijn gratis busvervoer gerealiseerd onder andere door een ringweg te schrappen. Terwijl gedeputeerde Math Vestjens veertien dagen geleden pochte over zijn grote inspanningen en resultaten voor het openbaar vervoer, zijn de zones verkleind en mee daarmee de tarieven fors hoger; zijn er lijnen en haltes geschrapt, biedt het busvervoer in de avonden en op zondagen een frequentie aan ver onder het gewenste minimumniveau, is de koppeling openbaar vervoer en WVG - vervoer verder verslechterd, rijdt de NS nog steeds met materieel van 40 jaar oud, is de lightrail nog amper in zicht en is de aansluiting op het ICE - net in Duitsland nog broodmager. Knelpunt bij deze aansluiting is het enkel spoor van Heerlen naar Landgraaf en Herzogenrath. Hierdoor moeten bij vertragingen weer treinen op elkaar wachten en wordt dus ook de vertraging overgenomen. Het verdubbelen van het spoor is wellicht een optie. Maar wethouder Vrolings gaf aan dat er nu ook weer gedacht wordt in de richting van een grensoverschrijdende spoorlijn via Avantis.
Geen wonder dat een staking van het openbaar vervoer geen noemenswaardige problemen op de weg veroorzaakte. Iedereen die een auto ter beschikking heeft, zit normaal ook al op de weg. GroenLinks pleit daarom voor de ontwikkeling van een ander vervoersconcept, waarin de automobiliteit niet verder wordt gestimuleerd, maar wel fors wordt geïnvesteerd in het openbaar vervoer. Dat betekent echt werk maken van doelstelling 2 van het programma bereikbaarheid. Dat betekent ook geen extra parkeergarages bouwen en niet alleen omdat de exploitatie daarvan zo beroerd is. En natuurlijk juicht GroenLinks het door wethouder Vrolings in 2000 aangekondigde Zero Tolerance - beleid toe voor het parkeren in de straten en op de pleinen in de binnenstad. Misschien moeten we het parkeerbeleid ook wel overdragen aan Parkstad Limburg?
In tweede termijn herinnerde GroenLinks het college er nog eens aan dat het parkeren op het Pancratiusplein verleden tijd zou worden met de opening van de parkeergarage aan de Putgraaf (exclusief kerkdiensten). Nu blijkt dat het Pancratiusplein nog steeds vol auto's staat. Wethouder Vrolings gaf aan dat hier gevolg was gegeven aan de inspraak van ondernemers (en dat de toezegging aan de gemeenteraad daarmee terzijde was geschoven). Daarnaast bracht het parkeren daar ook nog wat op voor de gemeente (de P-garage aan de Putgraaf wordt ook door de gemeente mee geëxploiteerd en daar worden de prognoses bij lange na niet gehaald). Tot de nieuwe inrichting (via het Pleinenplan) zouden de auto's er nu mogen blijven parkeren en daarmee in ieder geval tot na de carnaval.
Enkele andere partijen wilden een nieuwe functie voor het Kegelpaleis aan de Pancratiusstraat, dat tot onlangs ook een fietsenstalling is geweest. Over de toekomst van het fietsparkeren maakte zich uitgezonderd GroenLinks niemand druk. Deze redelijk goed gelegen fietsenstalling is nodig. Daarnaast heeft het college ook toezeggingen gedaan dat er op of in de nabijheid van de Bongerd een fietsenstalling zou komen. Wethouder Vrolings erkende dat. De fietsenstalling onder de Geerstraat gaat weer open en verder zijn er ook gesprekken met de fietsenstalling in het NS - station. Een concrete oplossing kon hij nog niet bieden, maar de erkenning dat een goede fietsparkeerplaats een noodzaak is, is wederzijds.
Een andere bemoeienis van Parkstad Limburg is het retail- of winkelbeleid. Daar bakt men ook maar weinig van, onder andere omdat gemeenten gewoon hun eigen koerst varen. Ook Heerlen zou moeten beseffen dat de bomen niet tot in de hemel groeien. Het totale winkelvloeroppervlak in Parkstad Limburg is in verhouding tot het aantal inwoners al erg groot. Het toestaan dat er ergens winkels bij mogen komen, heeft gewoon consequenties elders. In dit verband is het een absoluut zwaktebod dat er winkels moeten komen bij het WTC op Avantis. Men moet ook niet gaan klagen als een extra grote supermarkt in Stadspark Oranje Nassau tot gevolg heeft dat buurtsupermarkten sluiten. Op de woonboulevard komt grootschalige detailhandel die in of naast winkelcentra thuis horen. Het college is van mening dat onder andere Xenos, Prénatal en een dierenspeciaalzaak op de woonboulevard kunnen omdat ze woonbenodigdheden verkopen. Volgens die redenering is ook de Pantoffelreus op de woonboulevard welkom. Dat de Pantoffelreus ook schoenen verkoopt en handtasjes, wordt op de koop toegenomen.
De woonboulevard is primair bedoeld voor volumineuze goederen. De grotere aankopen. In winkelcentra hoort detailhandel, kleinere aankopen die te voet meegenomen kunnen worden. Het Heerlense winkelcentrum wordt momenteel stukje bij beetje zijn bestaansgrond ontnomen. Leegstand en verloedering zijn het gevolg. GroenLinks dringt er bij het college erop aan om de winkeltoelatingen strikter te toetsen aan de uiteindelijk te bereiken doelstel-lingen en zonodig aan de raad voorstellen te doen om het retailbeleid hieraan aan te passen.
Wethouder Eduard Prickartz had bij zijn beantwoording niet begrepen dat hier het college een vraag was gesteld, dus werd de laatste zin nogmaals herhaald. Dit leidde tot de (boterzachte) toezegging dat het college hier nog eens naar kijkt.
Algemene bijdrage in tweede termijn
In de tweede termijn ging GroenLinks ook in op de bijdragen van de andere fracties. Als algemene opmerking, maar vooral ook betrekking hebbend op de ruimtelijke ordening en de stedenbouw vindt GroenLinks dat de traditie, de middelmaat en de zuinigheid regeren. Het is te vaak korte termijn denken. Deze gemeenteraad komt te vaak terug op eerdere plannen. Men staat over het algemeen negatief tegenover nieuwe ontwikkelingen in de stad. Maar ook duurzaamheid en kwaliteit scoren niet hoog. Het klimaat in deze stad kan beter. We noemen enkele voorbeelden uit de cultuur en architectuur.
Het danshuis Zuid-Nederland mag naar Tilburg. Heerlen hoeft de dansvoorziening niet meer.
Er is zeer stevige kritiek op de commissie Ruimtelijke Kwaliteit / Stedenbouw waarvan het niet wordt gewaardeerd dat die voor kwaliteit gaat.
Het Vitruvianum, instituut voor architectuur in de Euregio, mag zijn poorten sluiten.
Het mislukken van Stadspark Oranje Nassau waar de gemeenteraad zelf naar hartelust aan heeft meegewerkt.
Het Mijnwaterproject wordt bij voorbaat gekneveld
En binnen enkele maanden na acceptatie door deze raad is men al uitgekeken op het Maankwartier (plan voor de stationsomgeving).
Enige zelfkritiek van deze raad is op zijn plaats. Maar deze gemeenteraad valt terug op oude concepten die echter minder passen in de toekomst. Men kiest nog steeds eenzijdig voor economie, eenzijdig voor automobiliteit, eenzijdig voor bouwen, meer winkels enz.
Er zijn volgens GroenLinks nieuwe concepten nodig. Bijvoorbeeld dat van de "Krimpende Stad". We zullen de gevolgen van een sterk afnemend inwoneraantal in kaart moeten brengen en er al op gaan inspelen. We zullen klaar moeten staan voor een andere toekomst, maar wel een waar duurzaamheid centraal staat.
Zo had het CDA in zijn algemene beschouwing opgemerkt dat "een ander kernbegrip dat in de hoofden in dit huis moet gaan leven is BOUWEN. Woningen voor starters moeten worden gebouwd en ook sanering van woningen die niet meer voldoen, moet aangepakt worden. Leegstand moet te lijf worden gegaan". De reactie van GroenLinks is: bouwen voor leegstand? Natuurlijk mag het een en ander genuanceerd worden, maar de richting waarin we moeten is anders dan het CDA met BOUWEN suggereert.
Op vragen van onder andere de SP stelde wethouder Prickartz dat er voor behoud en verbetering van de werkgelegenheid een uitvoerig lobbytraject was ingezet richting Den Haag. Wij zijn daarbij een regio die zich als sterk presenteert. Dat hoorde GroenLinks ook van een eerdere bijeenkomst in Den Haag, waar mening Haags politicus (w.o. Wouter Bos) stelde dat er eindelijk eens een regio was die niet klaagt. Dat hoeft volgens GroenLinks niet de juiste tactiek te zijn. We moeten ons niet sterker presenteren dan we zijn. We hebben grote problemen en die moeten ook voor het voetlicht worden gebracht. We mogen Den Haag geen alibi bieden voor een redenering dat Parkstad Limburg / Heerlen het wel zal redden op eigen kracht. En daarmee de broodnodige subsidiekraan dichtdraait. Wethouder Prickartz draaide in tweede termijn bij.
Enkele andere punten van aandacht en aankondiging van moties.
Bestedingen uit Nutsfonds conform motie?
GroenLinks constateert dat de incidentele MBP - middelen zijn geraamd op E 3,5 miljoen en dat deze middelen worden afgedekt door een onttrekking van het Nutsfonds. Wij verwijzen naar de motie in maart 2004 dat in 2005 100 % van het geld uit het Nutsfonds dient te worden besteed aan investeringen, structuurversterkende maatregelen en uitgaven met een langjarig rendement. GroenLinks verzoekt het college aan te tonen dat het college ook voornemens is dit uit te voeren door een lijst met voorgenomen uitgaven te overleggen. Indien dit niet mogelijk is, dan stelt GroenLinks aan de gemeenteraad voor per uitgave, gefinancierd uit het Nutsfonds, vooraf zelf te beoordelen of deze aan de voorwaarden voldoet.
Het college bij monde van wethouder Frans Hol zei toe dat de toezegging van maart 2004 volledig en dus voor 100 % wordt ingevuld. Maar de motie kon echt niet worden overgenomen. Hieruit bleek te veel een gebrek aan vertrouwen dat het college dit ook zal doen.
Vanzelfsprekend wilde het college ook zijn handen vrij houden. Nu rest voor de gemeenteraad alleen de controle achteraf, terwijl enige sturing vooraf aan de voorgenomen bestedingen wel gewenst is. De motie is dus geen uiting van gebrek aan vertrouwen, maar vooral een verzoek om inzicht. De motie werd verworpen met alleen de stemmen van Leefbaar Heerlen, VVD en GroenLinks voor. Het college zal zich nu via de rekening verantwoorden. Dat is wel wat laat om nog echt te kunnen controleren en zo nodig bij te sturen.
eXplorion dient te worden behouden als vrijwilligersorganisatie
Al enkele jaren heeft de gemeenteraad bij de algemene beschouwingen moties aangenomen waarmee eXplorion geld kreeg voor projecten. Structureel is er niets geregeld. Ook dit jaar dreigde eXplorion weer afhankelijk te worden van de gemeenteraad. In september had GroenLinks aan het college gevraagd om een voorstel voor een structurele oplossing. Het college antwoordde dat het eXplorion geen prioriteit meer krijgt en niet meer tot de culturele instellingen / musea wordt gerekend. Met dat laatste was eXplorion het wel eens. Het heeft geen museale collectie maar het heeft op de eerste plaats een plek tussen onderwijs en wetenschap en economie (bevordering exacte vakken). Het eXplorion vroeg 80.000 E structureel en 70.000 E incidenteel om zo als Science Centre verder te kunnen gaan.
De raad was dus weer aan zet. De SP opende met een amendement dat geheel tegemoet kwam aan de wensen van eXplorion.
Wij verzoeken het college om het eXplorion te subsidiëren op een wijze die het voortbestaan van het eXplorion garandeert op het niveau van een eenvoudig Science Centre en adviseren daarbij om de hiervoor benodigde middelen vrij te maken vanuit de programma's Economische structuur (besparingen op het acquisitiebeleid waarvan het college erkent dat het toch weinig slaagkans heeft) en/of Onderwijs.
Het antwoord van het college was meer dan GroenLinks vroeg. Naar aanleiding van de motie zei wethouder Loek Damen direct 2 keer 40.000 E toe. In twee jaar zou dan een overbrugging moeten plaatsvinden naar de gewenste structurele organisatie. Wethouder Frans Hol zei daarbij dat er ook sprake moet zijn van een overgang van een professionele naar een vrijwilligersorganisatie.
In tweede termijn (eigenlijk al bij interrupties tijdens de beantwoording door het college) bleek al snel dat de coalitie en vooral de Stadspartij het er niet mee eens was. Waar haalde het college ineens dat geld vandaan? En zomaar een motie van de oppositie steunen terwijl amper ingegaan was op vragen van hun zijde? Ze waren verongelijkt en jaloers.
Wat gebeurde was uniek te noemen. Maar het college kon niet anders dan de bedragen weer intrekken en zich nauwer aansluiten bij wat GroenLinks in de motie had gevraagd: "in overleg te treden met het eXplorion over de voorwaarden waaronder het eXplorion kan blijven voortbestaan als (eenvoudig) Science Centre". En GroenLinks werd verstaan te geven de motie maar aan te houden. Want ze zouden hem anders wellicht niet eens steunen. Natuurlijk is dat allemaal erg kinderachtig, maar GroenLinks koos eieren voor z'n geld: "De raad heeft blijkbaar geen behoefte aan het doen van een richtinggevende uitspraak. De tekst van de motie biedt wellicht her en der wat ruimte maar GroenLinks heeft ook geconstateerd dat de strekking van de motie door het college is overgenomen. Het college heeft toegezegd in overleg te treden met eXplorion met als doel het voortbestaan. Daarmee heeft de motie vooralsnog voldoende zijn werk gedaan en wordt deze aangehouden".
Binnenkort aanvullende voorstellen minimabeleid
GroenLinks vraagt uw aandacht voor een aantal knelpunten bij de uitvoering van de wet Werk en Bijstand. Zo blijkt steeds regelmatiger dat kinderen hun lidmaatschap afzeggen van een cultuur- of sportvereniging omdat het te duur is. De langdurigheidstoeslag wordt in een aantal gevallen zo stipt toegepast dat mensen naar onze mening onterecht niet hiervoor in aanmerking komen. De eisen om in aanmerking te komen voor de ouderentoeslag zijn zo streng dat er behoorlijke onderuitputting is. En de collectieve ziektekostenverzekering laat op zich wachten, terwijl 1 januari voor velen de datum is om een nieuwe verzekering te kunnen afsluiten. GroenLinks verzoekt het college via een motie om deze punten bij de aanstaande evaluatie expliciet mee te nemen en hiervoor beleidswijzigingen voor te stellen.
Wethouder Karel Scholtissen kon een heel eind met de motie meegaan. Niet zozeer de letterlijke tekst, maar wel de strekking. Over de ouderentoeslag was hij niet zo pessimistisch dat er veel geld onbenut blijft. De meeste vraagtekens zette hij bij de langdurigheidstoeslag. Hij was het ermee eens dat er onrechtvaardigheden optreden. Maar hij stelde ook dat we daar als gemeente niets aan kunnen doen. Dat zit in de wet ingebakken.
GroenLinks was tevreden met het overnemen van het "dictum" van de motie. Wat de langdurigheidstoeslag betreft, pleit GroenLinks ervoor om de grenzen van het toelaatbare op te zoeken. Optimistisch zijn we over een nieuwe kortingsregeling. De stadspas laat op zich wachten en wettelijk zijn hier wel mogelijkheden voor. Dat zal ook onze inzet zijn binnenkort bij de behandeling van de evaluatie van de WWB en de dan mogelijke beleidsaanpassingen. En bij wethouder Scholtissen is het kenmerkend dat hij liever zelf voorstellen doet, dan dat hij anderen moet nalopen. Hij heeft nu de kans.
Rioolheffing gaat een stuk minder omhoog
Het college stelt voor om de rioolrechten in verhouding fors te verhogen (eigenaren 4,2 % en gebruikers 7,7 %). Tevens hebben wij vernomen dat de gemeente een aanzienlijke subsidie heeft gekregen van de rijksoverheid in het kader van Waterbeheer 21e eeuw. Hierdoor kan een deel van de voorgenomen uitgaven niet ten laste van de rioolrechten worden gebracht. GroenLinks stelt voor om de stijging van de rioolrechten te beperken tot 1,5 % (inflatiecorrectie).
In eerste instantie was wethouder Vrolings er geen voorstander van. En dat ondanks dat er door meerder partijen tegenaan werd gehikt om de rioolheffing zoveel te laten stijgen. Er zaten ook nogal wat onzekerheden in de subsidie van die Tijdelijke regeling bestrijding wateroverlast. Weliswaar was een deel van de gesubsidieerde projecten al in uitvoering, maar van andere projecten is het zelfs nog niet zeker dat de zouden doorgaan. Verder kondigde Vrolings aan dat er een nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan eraan stond te komen, wat ook weer nieuwe investeringen met zich mee kan brengen. En daar wilde hij niet op vooruit lopen met een lastenverlaging.
Maar de gemeenteraad was daar toch niet zo tevreden mee. Een deel van de belastingverhoging was het gevolg van het overhevelen van de gelden die nodig zijn om de kwijtschelding te financieren van de Onroerende Zaakbelasting naar de Rioolheffing. Dat ligt bij de linkse partijen gevoelig, want hier vindt ook een stukje denivellering mee plaats. De OZB is een belasting die men meer betaald als men duurder onroerend goed heeft (dus ± rijker is). De rioolheffing is voor arm en rijk gelijk. Een amendement van de SP om deze overheveling bij de rioolheffing en de afvalstoffenheffing geen doorgang te laten vinden, kreeg echter alleen de steun van GroenLinks.
In de tweede termijn werd wethouder Vrolings wat meegaander. Die 1,5 % was te weinig. Indertijd was in het Waterplan 1 % extra stijging afgesproken om het duurzaam stedelijk waterbeheer beter te kunnen uitvoeren. GroenLinks heeft toen de motie aangepast van 1,5 in 2,5 % en daarmee nam het college de motie over. Daarmee zijn de stijgingen weer behoorlijk naar beneden bijgesteld.
Nieuwe grondslag voor rioolheffing?
Wij verzoeken het college om de "verbrede rioolheffing" nader te ontwikkelen, die meer is aangepast aan duurzaam stedelijk waterbeheer. Als uitgangspunt voor de tarieven dient daarbij tevens de wijze van waterafvoer (gemengd versus gescheiden regenwater) en het niet of minder leveren van regenwater vanwege afkoppelen en infiltratie te worden meegenomen.
In een eerste reactie heeft wethouder Thei Vrolings de motie ontraden. Maar hij had eigenlijk nog niet zo goed de tijd gehad om de bedoeling echt eigen te maken. Ook hier stelde hij eerst het Gemeentelijk Rioleringsplan af te wachten. Daarin kan de raad de kaders stellen en dan kan met het GRP ook rekening worden gehouden.
Maar volgens GroenLinks kan men in het GRP al rekening houden met deze vernieuwing. Daarnaast is het van belang dat de verordening over de heffing van rioolrechten wordt aangepast. Erg veel zin had het college nu ook weer niet, maar het helpt in zo'n geval dat Karel van Nuys van het CDA steun betuigt. Wethouder Vrolings: "Als de raad dat wil, dan neemt het college de motie over".
Bezuinigingen welzijnsinstellingen
In de tweede termijn heeft ook GroenLinks aandacht gevraagd voor de voorgestelde bezuinigingen op de welzijnsinstellingen. De welzijnsinstellingen worden voor 2005 met 7,5 % ofwel E 385.000 gekort. Er werd geen indicatie gegeven wat de consequenties zijn van deze bezuinigingen en/of de dienstverlening wel voldoende blijft. GroenLinks pleit al een poos voor duidelijke (meetbare) prestatieafspraken. Welke opdracht krijgen de welzijnsinstellingen nu mee? En wat mogen we nu minder van hun verwachten.
Wethouder Frans Hol kwam GroenLinks redelijk tegemoet. Er waren nog geen concrete afspraken. Wel vond hij dat de dienstverlening op een redelijk niveau moest blijven en dat daar ook door de gemeente op gelet zal worden. Verder vond hij dat deze bezuiniging niet zomaar per 1 januari in kan gaan. Daar is een overgangstermijn voor nodig. Hij deed daarom ook E 100.000 van die bezuiniging af.
GroenLinks vond dat dit voor het moment de pijn verzacht. Als door de resterende bezuinigingen de dienstverlening vermindert tot een onaanvaardbaar laag niveau, dan zal alsnog op deze korting moeten worden terug gekomen. Overigens werd het amendement van de SP dat vroeg om de bezuiniging van E 385.000 door de rest van de raad van tafel geveegd.
Slotconclusies
GroenLinks mag tevreden zijn over zijn bijdragen en de geboekte resultaten. We kregen van verschillende kanten (vooral van de SP) complimenten, en dat is nog niet zo vaak voorgekomen. We zijn maar een tweemansfractie, maar met het college is toch wel zaken te doen. Dat blijkt onder andere uit het overnemen van de moties.
Met de raad is het toch wel moeilijker om op een lijn te komen. Er was duidelijk gemor vanuit de coalitie over de wijze waarop GroenLinks gehoor vond bij het college. Onze bijdrage was gewoon beter dan die van de gehele coalitie samen? De coalitie diende slechts drie moties in (Parkstad Limburg WGR+; een verankering van al vrijgemaakt geld voor buurtgericht werken en het handhaven van zoveel mogelijk stadswachten). Deze moties haalden natuurlijk ook een meerderheid inclusief steun van GroenLinks. Wel was niet helemaal duidelijk wat de aanvaarding van de moties betekent voor andere beleidsvelden. Bijvoorbeeld meer stadswachten, minder ID - banen in onderwijs en zorg?
GroenLinks boekte ook meer resultaten ten opzichte van de SP. De SP diende 16 amendementen in, twee moties en een alternatieve begroting. Slechts een motie werd overgenomen (over het behoud van het schachtgebouw ON1 voor de mijnhistorie). Voor een belangrijk deel (2,8 miljoen E) wilde de SP zijn wensen betalen uit geld dat over is bij de Wet Werk en Bijstand. Het leek er daarbij sterk op dat de SP zich rijk rekende, omdat er door het rijk ook bezuinigd wordt op de uitkering voor de uitvoering van de WWB. Dat overschot moet dus eerst nog maar eens blijken. Maar nog frappanter is dat de SP geld wilde overhevelen van de WWB naar andere doelen. Dat geld is primair bedoeld voor inkomensverbetering en creëren van werkgelegenheid voor de minima! Dat moet er volgens GroenLinks ook bestemd voor blijven.
Het is ook een kwestie van toonzetting als je wat wil bereiken. Je preekt in de gemeenteraad niet voor eigen parochie, maar je moet bij concurrenten je meerderheid zien te halen. En dus overheerst het streven naar het haalbare. We zullen vooral onze zegeningen moeten tellen en daarmee tevreden zijn, ook al is dat minder dan wat je zou wensen. Een gedeeltelijk bijbuiging van beleid of bezuiniging is beter dan niets.
We hebben fundamentele kritiek op het functioneren van de raad. Maar het is ook wijs om een beetje aan de zijlijn te staan als het geruzie tussen SP en de rest aan de gang is. Opvallend was ook de openlijke vrijpartij van de coalitie (vooral CDA) met Hummels Leefbaar Heerlen. Hier lijken toch nog wel gesprekken te gaan plaatsvinden over verbreding van de coalitie. De Stadspartij hield zich rustig al moet ook worden gemeld dat Hummel openlijk meedeelde dat de vertroebelingen tussen hem en wethouder Thei Vrolings opgehelderd waren. Mechteld Wouters van de Ouderenpartij Heerlen ziet de komst van de Leefbaren in de coalitie eigenlijk niet zo zitten. En de PvdA hield zich nu wijselijk op de vlakte. Zouden Ouderenpartij en PvdA ook worden ingeruild tegen Leefbaar Heerlen? Ik denk van niet, maar helemaal uitgesloten is dat ook niet.
Mededelingen
De volgende bijeenkomst van de fractie vindt plaats op donderdag 2 december as., in de fractiekamer van GroenLinks, kamer O.38 van het stadskantoor (ingang naast Its), aanvang 19.30 uur. Het nummer van de telefoon op deze kamer is: 560 39 38.
Nummer 50, oktober 2004
---- --
GroenLinks Heerlen