Via onderstaande link kunt u het document (in PDF-formaat) bekijken:
actueel / Ambtsberichten / Algemene Ambtsberichten / Azerbaijan / 13-07-2004
Azerbaijan / 13-07-2004
Algemeen Ambtsbericht Azerbeidzjan | concept juni 2004
Via onderstaande link kunt u het document (in PDF-formaat) bekijken:
Zie het origineel
Samenvatting
In 1991 werd Azerbeidzjan een onafhankelijke staat. Op basis van de Grondwet is
het land een democratische rechtsstaat. In de praktijk werd de politiek in
Azerbeidzjan sinds 1993 echter gedomineerd door de zeer machtige in december
2003 overleden president Heydar Aliyev. Zijn zoon, Ilham Aliyev, is zijn
opvolger. Hij heeft de presidentsverkiezingen die op 15 oktober 2003 werden
gehouden volgens officiële cijfers met 77% gewonnen. Deze op 15 oktober 2003
gehouden presidentsverkiezingen waren de eerste nationale verkiezingen sinds de
toetreding van Azerbeidzjan tot de Raad van Europa. Desondanks voldeden de
verkiezingen niet aan de internationaal erkende standaarden voor democratische
verkiezingen.
Formeel behoort de etnisch Armeense enclave Nagorny Karabach nog steeds tot
het grondgebied van Azerbeidzjan; effectief heeft Azerbeidzjan echter geen enkele
zeggenschap over de regio. Nagorny Karabach heeft zich in 1991 onafhankelijk
verklaard, waarna een hevige strijd losbarstte tussen etnisch Armeniërs en Azeri.
Dit conflict leidde over en weer tot etnische zuiveringen en grote
vluchtelingenstromen. Sinds mei 1994 is een staakt-het-vuren van kracht dat
behoudens enige schietincidenten nog steeds wordt gerespecteerd. Een definitieve
vredesregeling is nog steeds niet in zicht. Nagorny Karabach staat sterk onder
invloed van Armenië. Thans heeft de enclave 100.000-120.000 inwoners, vrijwel
uitsluitend etnisch Armeniërs. De mensenrechtensituatie in de enclave is
vergelijkbaar met die in Armenië.
Azerbeidzjan is partij bij alle belangrijke mensenrechtenverdragen, alsmede bij de
VN, Raad van Europa en OVSE. Mede dankzij de assistentie van met name de
Raad van Europa is de kwaliteit van de wetgeving inmiddels over het algemeen
goed. In Azerbeidzjan is sprake van een ruime mate aan toezicht, door onder
andere de ombudsman, lokale en internationale NGO's, media en internationale
organisaties als de Raad van Europa en de OVSE.
In de verslagperiode is de situatie voor de aan de oppositie gelieerde media
verslechterd. Met name in de aanloop naar, tijdens en na de presidentsverkiezingen
van 15 oktober 2003 werden deze media op velerlei manieren tegengewerkt. Het is
regelmatig voorgekomen dat journalisten en media-organisaties werden
aangeklaagd wegens smaad en laster. De veelvuldige processen, enorme boetes en
dreiging met sluiting na drie veroordelingen, hebben een zekere zelfcensuur tot
gevolg gehad. Hierbij dient te worden aangetekend dat volgens internationale
waarnemers de journalistieke verantwoordelijkheid nog steeds sterk is
onderontwikkeld.
Mensenrechtenorganisaties en NGO's gelieerd aan oppositiepartijen of
dissidenten, ondervonden problemen met het verkrijgen van registratie. Ook
zonder registratie konden zij echter ongehinderd hun werk doen, hoewel het
gebrek aan rechtspersoonlijkheid soms enige praktische problemen opleverde.
De vrijheid van vergadering werd in de verslagperiode door de autoriteiten
ingeperkt. Hoewel de Grondwet slechts notificatie van een demonstratie
voorschrijft, werd in de praktijk ook formele toestemming vereist. In de
verslagperiode werd oppositiepartijen deze toestemming meermaals onthouden.
Na het bekendmaken van de officiële verkiezingsresultaten vonden er door de
oppositie georganiseerde demonstraties plaats, uit protest tegen onder meer
frauduleuze praktijken tijdens de verkiezingen. Deze demonstraties werden
hardhandig neergeslagen. Hierbij vielen honderden gewonden en een dode.
Godsdienstvrijheid wordt in Azerbeidzjan over het algemeen gerespecteerd.
Incidenteel hebben de nieuwe, non-traditionele religies, zoals wahabisten en
baptisten, problemen ondervonden.
De bewegingsvrijheid wordt in Azerbeidzjan niet onrechtmatig beperkt.
Voor personen vanaf 16 jaar is het hebben van een identificatiebewijs verplicht.
Sinds mei 1998 geeft Azerbeidzjan eigen (internationaal geldige) paspoorten uit.
Sinds oktober 2001 geeft Azerbeidzjan identiteitskaarten uit ter vervanging van de
oude binnenlandse Sovjetpaspoorten. Naamswijziging is desgewenst eenvoudig te
realiseren.
Ondanks enige maatregelen ter bestrijding van corruptie bij de rechterlijke macht,
zijn de meeste rechters nog steeds omkoopbaar. Bovendien laten zij zich leiden
door instructies van de uitvoerende macht en is het nog steeds hoogst
ongebruikelijk een eis van het Openbaar Ministerie af te wijzen.
De situatie in gevangenissen is verbeterd, maar nog steeds slecht. In
gevangenissen komt mishandeling niet voor, maar in de periode van gerechtelijk
vooronderzoek komt het wel regelmatig voor dat politie of procureurs door
mishandeling bekentenissen proberen te ontlokken.
Tijdens het nieuwe bewind van Ilham Aliyev hebben drie amnestierondes
plaatsgevonden, waarbij een aantal politieke gevangenen is vrijgekomen.
Azerbeidzjan heeft thans nog circa 50 politieke gevangenen.
De etnisch Armeniërs zijn doorgaans goed geïntegreerd. Soms kunnen zij echter
het slachtoffer worden van maatschappelijke discriminatie, waardoor zij enige
sociaal-economische problemen kunnen ondervinden en zich soms in geval van
'reguliere' problemen (zoals een burenruzie) in een zwakkere positie bevinden. De
overige in Azerbeidzjan woonachtige etnische minderheden ondervinden geen aan
hun etnische afkomst gerelateerde problemen.
De leefomstandigheden in het leger zijn slecht. Om die reden wordt de dienstplicht
door zeker de helft van de dienstplichtigen (illegaal) afgekocht. Opsporing van de
grote aantallen dienstweigeraars en deserteurs is voor de autoriteiten geenszins een
prioriteit. In de praktijk vindt oplegging van gevangenisstraf slechts in een kleine
minderheid van alle zaken plaats.
Het louter lid zijn van een oppositiepartij levert doorgaans geen problemen met de
autoriteiten op.
Homoseksualiteit is niet strafbaar en ook in de praktijk vindt geen vervolging
plaats van deze groep. De staat garandeert opvang voor weeskinderen, hoewel de
kwaliteit van de tehuizen als gevolg van geldgebrek dikwijls te wensen over laat.
Vrouwen ondervinden enige maatschappelijke discriminatie, doch zijn
vertegenwoordigd in alle sectoren en op alle niveaus van de arbeidsmarkt. De
bescherming van slachtoffers van huiselijk geweld is in de verslagperiode
verbeterd.
Er zijn nog circa 570.000 ontheemden in Azerbeidzjan, afkomstig uit Nagorny
Karabach en de bezette gebieden. De positie van binnenlands ontheemden is
slecht. 63% leeft onder de armoedegrens. Van overheidswege is de laatste jaren
geleidelijk meer (financiële) aandacht gekomen voor duurzame integratie van deze
groep, onder meer door verbetering van huisvesting.
Alle (genoemde) andere Europese landen beoordelen Azerbeidzjaanse
asielverzoeken op hun individuele merites. Er is geen speciaal beleid voor
bijvoorbeeld de etnisch Armeniërs. De toekenningspercentages zijn laag.
Terugkeer naar Azerbeidzjan wordt verantwoord geacht.
Algemeen Ambtsbericht Azerbeidzjan | concept juni 2004
Ministerie van Buitenlandse Zaken