Den Haag, 14 oktober 2004
Bijdrage van John Leerdam (PvdA) aan de plenaire begrotingsbehandeling Koninkrijksrelaties
Meneer de Voorzitter,
Dit jaar vieren we het 50-jarig bestaan van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden. In het Statuut zijn de verhoudingen binnen het Koninkrijk tussen de verschillende landen geregeld. In de afgelopen 50 jaar zijn met hier en daar wat oplevingen de landen steeds verder uit elkaar gedreven in de beleving van een gemeenschappelijk Koninkrijk. Hoewel het Statuut zich goed leent voor samenwerking is hier minimaal gebruik van gemaakt. Noch vanuit Nederland, noch vanuit de Nederlandse Antillen en noch vanuit Aruba.
Dit is dan ook een goed moment om, met vijftig jaar wijsheid, de lijnen te trekken naar de toekomst, zonder de huidige problemen uit het oog te verliezen.
De huidige situatie op de Antillen geeft weinig reden tot optimisme. Criminaliteit viert hoogtij en is gepenetreerd in alle gelederen van de maatschappij en het Antilliaans bestuur.
Maar er zijn ook gunstige vooruitzichten. De regering Ys is ondanks de huidige problemen ambitieus van start gegaan en dat verdient onze steun.
Maar Voorzitter,
er zijn onderwerpen die ook onze aandacht in het bijzonder verdienen. Zo zal goed onderwijs van cruciaal belang zijn voor de bestrijding van armoede op lange termijn. Investeerders moeten naar de Antillen en Aruba gelokt worden met een hoog opgeleide beroepsbevolking.
Met het opknappen van wijken wordt een goed begin gemaakt met de bestrijding van acute armoede, maar armoedebestrijding op langere termijn door een goed onderwijssysteem mag niet uit het oog verloren worden.
Voorzitter,
Wanneer we spreken over de toekomst van de eilanden en het Koninkrijk kunnen we niet voorbij gaan aan het zojuist verschenen rapport Jesurun. De PvdA heeft kennis genomen van het rapport en dankt de commissie voor het goede en nuttige werk heeft gedaan. De PvdA heeft nog geen behoefte definitief positie in te nemen, we denken dat er eerst maar eens gezocht moet worden naar een zekere mate van consensus met de betrokken landen. Wij hebben vragen bij het streven naar gelijkwaardigheid met landen binnen het Koninkrijk van verschil in grote zoals nu voorgesteld met Sint Maarten, met haar 40.000 inwoners.
Daarnaast de vraag of er veranderingen nodig zijn binnen het Statuut, wanneer de plannen van de commissie Jesurun doorgevoerd gaan worden? En wat wordt de nieuwe positie van de Koninkrijksregering? Zal er op deze manier geen nieuwe bestuurslaag gecreëerd worden waar we de bestuurslaag van het land Nederlandse Antillen kwijt raken?
De PvdA is zeer teleurgesteld dat het onderdeel Culturele uitwisseling tussen de Koninkrijkspartners niet meer terugkomt in de begroting. De Minister heeft ook te kennen gegeven dat wanneer de eilanden dit eveneens als prioriteit wilden aanwijzen, hij deze voorstellen zou willen volgen. In het jaar van het 50-jarig bestaan van het Statuut wordt er gelukkig wel een feestavond georganiseerd waarbij ruimte is voor cultuur, maar de PvdA-fractie vindt dat erg mager. Bij het laatste contactplan hebben alle drie de parlementen culturele uitwisseling als prioriteit aangewezen. Wij vragen de Minister hier, in samenwerking met de Staatssecretaris van Cultuur, iets mee te doen.
Het probleem van de gebrekkige belastinginning op de Nederlandse Antillen is reden tot grote zorg. Hiertegen zou de regering op de Nederlandse Antillen voortvarende maatregelen moeten nemen. Bij haar bezoek van enige tijd terug sprak de Nederlands-Antilliaanse Minister van Financiën, mevrouw Ersilia de Lannooy, in Nederland over de problemen van de belastinginning op de eilanden. Zij vroeg Nederland hiervoor om personele ondersteuning. De PvdA-fractie is van mening dat er gehoor dient te worden gegeven aan deze oproep. Het op orde brengen van de belastinginning is een noodzakelijke voorwaarde voor een gezond financieel beleid en voor versterking van de bestuurskracht van de Nederlands-Antilliaanse overheid in de toekomst. Initiatieven van de regering hiertoe dienen gestimuleerd te worden.
Ook de eilanden zelf valt wat te verwijten: ze zijn te erg op elkaar gericht en verliezen teveel energie met het bevechten van elkaar en het niet ontwikkelen van expertise. De eilanden moeten zich in positieve zin op elkaar en de Caribische omgeving richten, zonder de Europese gemeenschap en de Verenigde Staten uit het oog te verliezen. Corruptie is een kracht op de eilanden waar rekening mee gehouden dient te worden. De bestrijding ervan is een taak voor de eilanden en de opdracht van ieder bestuur. Alleen kunnen de eilanden dit niet oplossen, vandaar nogmaals aandacht voor Motie Leerdam van vorig jaar, met betrekking op de aanpak van drugcriminaliteit.
De laatste jaren zijn veel jongeren vanuit de Antillen en Aruba naar Nederland gekomen. Met veel van hen gaat het fantastisch, ze studeren, ze doen goed werk op de arbeidsmarkt en gaan op in de Nederlandse samenleving zonder hun identiteit te verliezen. Een klein deel van deze jongeren wordt door armoede en het niet-rooskleurige toekomst beeld naar Nederland gedreven.
De situatie waar zij in terecht zijn gekomen, is niet wat ze zich er van te voren van hadden voorgesteld. Een deel van deze groep kwam in de problemen die hen boven het hoofd groeide. Het gebrek aan huisvesting en werk en inkomen, zorgde voor grote problemen in deze groep. De gevolgen hiervan openbaarde zich óók in de steden en buurten waarin ze terecht zijn gekomen.
Te vaak komen deze jongeren van de Antillen nu voor in de verkeerde statistieken. Bovenaan bij criminaliteit, bovenaan bij geweldsmisdrijven. Vaak onderling en vaak met vreselijke gevolgen voor de buurten waarin ze terecht waren gekomen.
Voorzitter, de PvdA wil hier een einde aan maken met een plan van aanpak, ter ondersteuning van de Antilliaanse probleemjongeren in Nederland en de steden waarin ze terecht zijn gekomen. En heeft daarvoor een actieplan opgesteld wat ik graag met u wil delen.
1. Sociale dienstplicht voor jongeren op de Antillen
Wij steunen het plan van premier Ys. Als het binnen twee jaar concrete resultaten oplevert, hoeven meer ingrijpende maatregelen niet te worden genomen.
2. Minderjarigen zijn de verantwoordelijkheid van ouders en voogden. Jongeren moeten onder het ouderlijk gezag worden geplaatst, ongeacht of de ouders in Nederland of op de Antillen wonen
Als ouders op de Antillen niet in staat zijn voor hun teruggestuurde kinderen te zorgen, moeten zij terug kunnen vallen op hulp van de overheid.
3. Strikte toepassing voogdijregeling. Bij vertrek uit de Antillen en bij binnenkomst in Nederland moet er weer strikt de hand worden gehouden aan de voogdijregeling
Jongeren die op Schiphol arriveren, zonder dat zij een vast adres hebben in Nederland, worden opgevangen in een internaat, in afwachting van het weer plaatsen onder het ouderlijk gezag. Blijven zij in Nederland, krijgen zij een verplichte inburgeringscursus en aansluitend een arbeidsmarkttraject.
4. Terugkeerregeling voor bolletjesslikkers
De Nederlandse regering moet ervoor zorgen dat bolletjesslikkers die hun straf hebben uitgezeten meteen een enkeltje Antillen of Aruba krijgen.
5. Actieve steun aan de opvang van drugsverslaafden op de Antillen
Antilliaanse verslaafden die in Nederland in de problemen komen, moeten op de Antillen worden opgevangen en behandeld.
6. Versterken van het Koninkrijksgevoel.
Meer uitwisselingen op het gebied van cultuur en sport moeten ertoe leiden dat de lotsverbondenheid tussen Nederland, de Antillen en Aruba ook op een positieve manier een impuls krijgt.
7. Meer investeren in onderwijs.
Duurzame armoede- en criminaliteitsbestrijding vragen om een substantiële verbetering van het onderwijs. Alleen zo verdwijnt de noodzaak voor veel Antilliaanse jongeren om hun heil te zoeken in Nederland.