2004
Vogelgriep 2003: besmettelijker dan
gedacht, maar beperkte invloed op volksgezondheid 13 oktober 2004
Naar schatting ten minste duizend mensen zijn tijdens de
vogelgriepepidemie in 2003 besmet met het vogelgriepvirus. Bij de
meeste mensen leidde besmetting niet tot gezondheidsklachten. Als er
wél sprake was van klachten, dan waren die meestal mild
(oogvliesontsteking of griepverschijnselen). De omvang van de
besmetting en de overdracht van mens op mens bleken groter dan
verwacht. Het antivirale middel oseltamivir beschermde tegen
besmetting, maar een beschermend effect van veiligheidsbrillen of
mond-neusmaskers is niet aangetoond. Eenderde van de pluimveehouders
met een geruimd bedrijf meldde stressreacties, vermoeidheid en
depressieve klachten. De informatievoorziening over en de bejegening
bij de ruimingen is grotendeels goed verlopen.
Dit zijn de belangrijkste bevindingen uit het Gezondheidsonderzoek
Vogelgriepepidemie, uitgevoerd door het RIVM en het Instituut voor
Psychotrauma (IvP) in opdracht van het Ministerie van VWS. Deelnemers
aan het onderzoek waren pluimveehouders en hun gezinsleden in het
toezichtgebied Gelderse Vallei-Beneden Leeuwen, Noord-Brabant en
Limburg en mensen die zijn ingezet bij de bestrijding van de epidemie.
Lichamelijke klachten
Er meldden zich 453 personen zich met gezondheidsklachten,
voornamelijk oogvliesontsteking. Circa 50% van de 500 onderzochte
personen die tijdens de epidemie contact hadden met besmet pluimvee,
had antistoffen tegen het vogelgriepvirus. Ook bij 59% van huisgenoten
van bestrijders die een infectie met vogelgriepvirus doormaakten zijn
antistoffen gemeten.
Psychische klachten
Naast het gevaar van besmetting zijn betrokkenen bij de epidemie
geconfronteerd met ingrijpende gebeurtenissen, zoals de (dreiging van)
ontruiming van het bedrijf, het sociaal isolement door het
vervoersverbod en zorgen om de toekomst van het bedrijf. Deze
gebeurtenissen gaven aanleiding tot stress, vermoeidheid en
depressieve klachten. Zo meldde eenderde van de pluimveehouders met
een geruimd bedrijf stressreacties, vermoeidheid en depressieve
klachten. Bestrijders hadden twee maal zo vaak vermoeidheidsklachten
als de algemene beroepsbevolking. Circa een kwart van de
pluimveehouders van geruimde bedrijven gaf aan zich zorgen te maken
over het voortbestaan van het bedrijf en de sector. Van deze groep had
16% behoefte aan aanvullende ondersteuning, hulp of zorg vanwege de
vogelgriep. Daarvoor benaderden zij de agrarische hulpverlening en de
huisarts, en minder vaak de geestelijke gezondheidszorg.
Aanbevelingen
De onderzoekers adviseren om bestaande protocollen en draaiboeken voor
dierziektebestrijding aan te scherpen en daarbij rekening te houden
met de nieuwe inzichten over infectierisicos voor de mens. De
betrokken organisaties moeten zorgen voor een heldere taakverdeling en
optimale afstemming bij de bestrijding van dierziekten. Verbeteringen
zijn mogelijk in het verstrekken van, instructies voor en toezicht op
het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, in de
informatievoorziening en in de afstemming en samenwerking tussen
hulpverleningsinstanties. Bestrijders kunnen beter worden voorbereid
op emotionele reacties van getroffenen. De stress en spanningsklachten
samenhangend met de bestrijding van de vogelgriepepidemie vereisen
specifieke zorg.
Postbus 1, 3720 BA Bilthoven, T:030-2749111, F:030-2742971
Home Agenda Contact
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu