UNIVERSITEIT TWENTE
Herziening WAO inhoudelijk goed, maar strategisch onhandig
Promotieonderzoek over hervorming WAO-uitkering en -uitvoering
De Wet SUWI, de herziening van de uitvoering van de WAO die in de
afgelopen jaren is doorgevoerd, is inhoudelijk goed te verdedigen,
maar strategisch blijkt de wet onhandig te zijn geweest. Dit stelt
promovendus Duco Bannink van de Universiteit Twente. Hij heeft de
hervorming van de WAO -uitvoering en uitkering- onderzocht. Nu, nadat
de positie van sociale partners in de uitvoering sterk is beperkt,
wordt met de nieuwe WIA de decollectivisering van de WAO-uitkering
voor volledig arbeidsongeschikten ongedaan gemaakt. Deze bewegingen
staan met elkaar in verband. Als gevolg van WIA dreigen opnieuw
afwentelingsmechanismen, stelt de promovendus. Bannink promoveert op 6
oktober aan de faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie.
In de herziene WAO, die nu gaat leiden tot de Wet Werk en Inkomen naar
arbeidsvermogen (WIA), is voor de mensen die volledig
arbeidsongeschikt zijn, een andere regeling getroffen dan voor mensen
die gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn. De uitkering voor volledig
arbeidsongeschikten is collectief geregeld, over de gedeeltelijk
arbeidsongeschikten maken de sociale partners afspraken. Voor volledig
arbeidsongeschikten wordt de Pemba, het eigen risico voor werkgevers,
afgeschaft. Dit betekent dat de uitkering voor volledig
arbeidsongeschikten weer voor rekening van het collectief komt.
Beperking bevoegdheden
De hoofdlijn van de nieuwe WAO, de WIA, is afkomstig van de SER. Het
voorstel van de SER tot invoering van deze nieuwe WAO lijkt een
antwoord te zijn geweest op de herzieningen in de
uitvoeringsorganisatie die nog onder Paars zijn doorgevoerd. Met SUWI
werden de bevoegdheden van sociale partners in de uitvoering sterk
beperkt. Inhoudelijk was dit een juiste keuze, vindt Bannink: de
invloed van sociale partners op de uitvoering heeft bijgedragen aan de
explosie van het volume van de WAO.
Afwenteling
Strategisch bleek SUWI volgens hem echter een fout. In antwoord op
SUWI, wijzen sociale partners nu de verantwoordelijkheid voor volledig
arbeidsongeschikten af en beperken hun inspanningen tot gedeeltelijk
arbeidsongeschikten. Nu de bevoegdheid tot uitvoering van de WAO hen
is afgenomen, wordt nu ook het financiële risico (voor de volledig
arbeidsongeschikten) aan de overheid teruggegeven. Dit zet de deur
open naar nieuwe afwentelingsmechanismen door de sociale partners. Het
kan immers aantrekkelijk zijn om iemand toch 100 procent
arbeidsongeschikt te laten verklaren. Dit type afwenteling op publieke
middelen was eerder juist aanleiding om het stelsel te
reorganiseren.
Common pool resource
Bannink heeft de hervorming van uitvoering en uitkering onderzocht,
waarbij hij constateerde dat de hervorming van de uitkering relatief
soepel is gegaan. Conflictstof was er -opmerkelijk genoeg- vooral bij
de hervorming van de uitvoering. Van oudsher hebben sociale partners
het daarin voor het zeggen, terwijl de uitkering altijd werd gezien
als iets collectiefs. Dat leidde jarenlang tot wat de promovendus
'common pool resource' mechanismen noemt: iedereen vist uit dezelfde
vijver, je móet haast zelf meedoen als collega-werkgevers bijvoorbeeld
medewerkers oneigenlijk laten wegstromen in de WAO, en uiteindelijk
gevolg is overconsumptie. Met verschillende maatregelen zoals Pemba is
geprobeerd overconsumptie voorkomen.
Noot voor de pers
Duco Bannink (1971) promoveert op 6 oktober om 15 uur. Bij zijn
promotie is prof.dr. Romke van der Veen promotor en dr. Bert de Vroom
assistent-promotor.
Het proefschrift 'The reform of Dutch disability insurance' is te
bestellen via: dissbannink@yahoo.com; of via Universiteit Twente;
Faculteit Bedrijf, Bestuur en Technologie; vakgroep Sociologie; t.a.v.
Annette van der Tuuk; Postbus 217; 7500 AE Enschede
Contactpersoon voor de pers: Wiebe van der Veen, tel (053) 4894244,
email w.r.vanderveen@utwente.nl
04 okt 04 14:15