Ministerie Tewerkstelling en Arbeid Belgie
Toelichting over het koninklijk besluit van 16 juli 2004 betreffende
bepaalde aspecten van nacht- en ploegenarbeid die verband houden met het
welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk
Dit koninklijk besluit vormt de omzetting naar de Codex over het
welzijn op het werk van een gedeelte van de Europese richtlijn
93/104/EG betreffende een aantal aspecten van de organisatie van de
arbeidstijd, meer bepaald wat betreft de bescherming van de veiligheid
en de gezondheid van nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst. De
nog niet omgezette artikels van deze richtlijn hebben betrekking op de
risicoanalyse, de preventiemaatregelen en het gezondheidstoezicht op
de werknemers.
Alle nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst worden beschouwd
als werknemers die een activiteit met welbepaald risico uitoefenen,
zoals bepaald in artikel 2, 3° van het koninklijk besluit van 28 mei
2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers, en zijn als
zodanig onderworpen aan het verplicht gezondheidstoezicht. De
voorafgaande gezondheidsbeoordeling moet vaststellen of de individuele
eigenschappen van de werknemer verenigbaar zijn met alle risico's die
zijn toekomstige activiteit met zich mee gaat brengen.
De risico's worden aan het licht gebracht door middel van een
specifieke risicoanalyse die de werkgever voor alle nacht- en
ploegenarbeid moet uitvoeren. Hij houdt daarbij niet enkel rekening
met de risico's die eigen zijn aan het feit dat het werk 's nachts
wordt verricht, maar neemt tevens de risico's in overweging die
bijzonder zijn aan bepaalde werkzaamheden niettegenstaande ze tijdens
de nacht worden uitgeoefend (bv. lawaai, overmatige warmte,
blootstelling aan chemische agentia, ...), alsook de lichamelijke of
geestelijke spanningen die deze of andere werkzaamheden (bv. manueel
hanteren van zware lasten, productiearbeid, monotoon werk, een taak
waarbij een voortdurende oplettendheid geboden is, ...) met zich
meebrengen en die een opeenstapeling van risico's veroorzaken. Deze
opeenstapeling kan zich voordoen doordat bepaalde werkzaamheden de
verminderde waakzaamheid wegens het werken tijdens de nacht nog doen
verergeren of omdat integendeel bepaalde werkzaamheden aanhoudende
inspanningen vergen en een verhoging van de biologische activering
vereisen die ingaat tegen het normaal verlaagde niveau ervan tijdens
de nacht.
Indien de resultaten van de risicoanalyse aantonen dat een bepaalde
nachtprestatie één van deze bijzondere risico's of één van deze
lichamelijke of geestelijke spanningen met zich meebrengt, moet de
werkgever preventiemaatregelen nemen zoals:
* zorgen voor een jaarlijks specifiek gezondheidstoezicht aangevuld
met gerichte onderzoeken die in het besluit nader zijn bepaald;
* het ergonomisch aanpassen van de werkpost;
* het zo veel mogelijk beperken van de bijzondere risico's en de
lichamelijke of geestelijke spanningen.
Indien de resultaten van de risicoanalyse geen andere risico's
aantonen dan deze die eigen zijn aan de arbeid die 's nachts wordt
uitgevoerd, onderwerpt de werkgever deze werknemers die 's nachts
werkzaamheden uitvoeren om de drie jaar aan een gezondheidstoezicht,
zoals bepaald door het koninklijk besluit van 28 mei 2003 betreffende
het gezondheidstoezicht op de werknemers. Dit toezicht kan elk jaar
plaatsgrijpen indien het Comité het vraagt of indien een werknemer van
of ouder dan 50 jaar het vraagt.
De werkgever moet er tevens voor zorgen dat:
* de diensten voor preventie en bescherming op het werk in voldoende
mate beschikbaar zijn;
* de eerste en dringende hulpverlening kan worden gegeven;
* de nachtarbeiders en de werknemers in ploegendienst geïnformeerd
zijn over alle risico's die eigen zijn aan hun werk, over de
genomen maatregelen en over de wijze waarop de diensten voor
preventie en bescherming op het werk en de verstrekking van de
eerste hulpverlening worden georganiseerd.
back