Actuele berichten
1 oktober 2004
Bouwfraude: Vier bedrijven en 12 personen staan terecht
In het strafrechtelijk onderzoek naar de bouwfraude zijn door het
Landelijk Parket vier bouwconcerns en 12 personen gedagvaard. Op
dinsdag 5 oktober 2004 begint de rechtbank Rotterdam met zogenoemde
regiezittingen. De strafzaken zullen niet inhoudelijk worden
behandeld. De rechtbank bepaalt onder andere welke getuigen nog door
de rechter-commissaris moeten worden gehoord.
Op de tenlasteleggingen staan de volgende strafbare feiten:
Oplichting: kern van de verwijten is dat verdachten door listige
kunstgrepen de aanbesteders in de waan hebben gelaten dat
aanbestedingsprijzen in onderlinge concurrentie tot stand kwamen.
Overtreding van de Wet economische mededinging (WEM): het zogenoemde
vooroverleg, heimelijke besprekingen buiten het zicht van
opdrachtgevers om prijzen op elkaar af te stemmen.
Valsheid in geschrift: valse facturen om prijsafspraken onderling te
verrekenen.
Deelneming aan een criminele organisatie: egalisatiefondsen,
samenwerkingsverbanden van aannemers. Zij verrekenden met elkaar in de
egalisatiefondsen over en weer uitstaande vorderingen. Deze werden
tegen elkaar weggestreept om zoveel mogelijk fysieke betalingen te
voorkomen. In de bedrijfsadministratie moesten fysieke betalingen
onder andere worden vastgelegd met valse facturen om ontdekking te
voorkomen.
Een bedrijf en twee personen wordt ook omkoping van ambtenaren ten
laste gelegd.
Historie
Onder leiding van officieren van justitie van het Landelijk Parket is
sinds eind 2001 door het Korps landelijke politiediensten (KLPD)
onderzoek gedaan naar bouwfraude en ambtelijke corruptie. Aanleiding
was een uitzending op 9 november 2001 van het televisieprogramma
Zembla. Daarin maakte voormalig technisch directeur A.M. Bos van het
bouwconcern Koop Tjuchem BV gewag van een schaduwadministratie met
illegale prijsafspraken en corruptie van ambtenaren bij
opdrachtgevers.
Bos overhandigde op 13 november 2001 de schaduwadministratie drie
ordners met 707 bladzijden op A-3 formaat - aan de minister van
Justitie. Door tussenkomst van de voorzitter van het College van
procureurs-generaal kreeg het KLPD nog dezelfde dag de beschikking
over de stukken. Op 10 december overhandigde Bos nog een aantal
bescheiden met onder andere de namen van ambtenaren die corrupt zouden
zijn.
De schaduwadministratie bevatte gegevens van 606 alfabetisch
gerangschikte bedrijven. In veel gevallen maakt de handgeschreven
administratie duidelijk hoe aanbestedingen zijn verlopen, wie een
project mocht uitvoeren en welke financiële afspraken met andere
bedrijven zijn gemaakt. Uit onderzoek naar de administratie bleek dat
de aanneemsommen vermoedelijk werden verhoogd met een bedrag dat de
bouwers onderling verdeelden.
Bouwprojecten
Met het oog op verder onderzoek zijn acht bouwprojecten uit de
schaduwadministratie geselecteerd. Om tot deze keuze te komen is onder
andere gelet op bewijsbare strafbare feiten, ernst van de zaak,
representativiteit en de omvang van het bouwproject. Tijdens het
onderzoek bleek dat in een geval eventueel gepleegde oplichting
inmiddels verjaard was. De overige zeven onderzochte projecten zijn:
Riolering Horst ten Daal (1997), opdrachtgever gemeente Hillegom;
Vervanging van asfalt (1998), opdrachtgever gemeente Spijkenisse;
Vernieuwing brug 348 over de Schinkel (1997), opdrachtgever gemeente
Amsterdam;
Omlegging (grond- en verhardingswerk) rijksweg 4 bij Schiphol (1995),
opdrachtgever Rijkswaterstaat;
Vervanging toplaag door gietasfalt van de brug in de A12 bij Rheden
(1998), opdrachtgever Rijkswaterstaat;
Verbreding spoorlijn Best-Zuid Eindhoven (1998), opdrachtgever
NS-Railinfrabeheer;
Verbouwing winkelcentrum PAX in Hoofddorp (1998), opdrachtgever Vomar
Voordeelmarkt BV.
Het onderzoek naar deze bouwprojecten bracht aan het licht dat
aannemers bij aanbestedingen vermoedelijk vooroverleg voerden waarin
de prijzen op elkaar werden afgestemd. In dit overleg bepaalden ze
buiten het zicht van de opdrachtgevers wie het werk zou mogen
uitvoeren en dus als laagste zou inschrijven. Deze aanvankelijke
inschrijfprijs verhoogden de aannemers nog met een bedrag, dat na
gunning van het project achteraf werd verdeeld onder de inschrijvende
aannemers die het werk niet kregen.
De aannemers hielden de schijn op dat zij in alle openheid voor een
concurrerende prijs hadden ingeschreven. De verdenking is dat zij met
listige kunstgrepen hun opdrachtgevers bewogen tot het tekenen van
contracten. De aanneemsommen waren vermoedelijk (veel) hoger dan
prijzen die in een eerlijke concurrentie tot stand zouden zijn
gekomen.
Opsporing
Op zoek naar bewijs voor strafbare feiten doorzochten rechercheurs van
het KLPD, bijgestaan door de FIOD-ECD, onder leiding van
rechters-commissarissen en officieren van justitie in 2002 enkele
tientallen bedrijven en woningen van verdachten. Vervolgens verhoorden
de rechercheurs 121 verdachten. Bovendien gingen internationale
verzoeken om rechtshulp uit naar Duitsland, België, Frankrijk, de
Britse Maagdeneilanden en de Nederlandse Antillen. Op bevel van de
officier van justitie zijn ook telefoons van verdachten afgeluisterd.
Verdere vervolging
Op 16 december 2003 maakte het Landelijk Parket bekend de
strafrechtelijke vervolging tegen vier bouwbedrijven en 12 personen
voort te zetten. Op verzoek van de verdachten zijn nadien door de
rechter-commissaris getuigen gehoord. Bij de rechtbank in Rotterdam
heeft het Landelijk Parket 40 dagen gereserveerd voor de behandeling
van de strafzaken.
Door het Landelijk Parket is ook besloten om A.M. Bos te vervolgen
wegens omkoping van ambtenaren. Bos zal niet worden vervolgd voor
oplichting, valsheid in geschrift, overtreding van de Wet op de
economische mededinging (WEM), overtreding van de sociale
zekerheidswetgeving en diefstal van de schaduwadministratie van Koop
Tjuchem.
Door de overdracht van de schaduwadministratie van Koop Tjuchem aan
Justitie is Bos ernstig getroffen in zijn maatschappelijke positie.
Hij is daardoor in een maatschappelijk isolement terecht gekomen.
Omkoping, waarbij ook de integriteit van ambtenaren in het geding is,
wordt aangemerkt als een ernstig misdrijf. Om die reden wordt Bos voor
dit delict wel vervolgd.
In het onderzoek naar ambtelijke corruptie heeft het Landelijk Parket
in januari 2004 besloten de vervolging in de strafzaken tegen 7 van de
12 verdachte ambtenaren voort te zetten. Het gaat om vijf ambtenaren
van rijkswaterstaat, een van de provincie Zuid-Holland en een van de
gemeente Hoorn. De strafzaken van vijf verdachte ambtenaren zijn
geseponeerd wegens gebrek aan bewijs.
Openbaar Ministerie