Meer hulp bij psychische problemen
1 oktober 2004
Mensen met psychische problemen kunnen vaker dan vier jaar geleden
terecht bij laagdrempelige hulpverleners in de geestelijke
gezondheidszorg (GGZ), zoals een maatschappelijk werker of een
sociaal-psychiatrisch verpleegkundige. In sommige regio's kunnen
daardoor per jaar honderden mensen met psychische klachten méér
geholpen worden dan voorheen, terwijl huisartsen zich toch minder
belast voelen door psychische zorgvragers.
Dit komt doordat er meer hulpverleners zijn dan vroeger, die beter
samenwerken. En dat is weer te danken aan een samenhangend pakket van
overheidsmaatregelen ter versterking van de eerstelijns GGZ: huisarts,
algemeen maatschappelijk werk (AMW) en eerstelijnspsycholoog.
Deze versterking van de eerstelijns GGZ is geëvalueerd door het NIVEL,
het adviesbureau KPMG, het SGBO (het onderzoeks- en adviesbureau van
de VNG) en het Trimbos Instituut. De evaluatie is verricht in opdracht
van het ministerie van VWS en stond onder auspicien van de Stuurgroep
Tussen de Lijnen, die bestaat uit zorgaanbieders, zorgfinanciers en
cliënten.
De maatregelen behelsden onder meer een toename van het aantal
maatschappelijk werkers, de mogelijkheid voor huisartsen om advies
over patiënten te vragen aan tweedelijns gespecialiseerde
hulpverleners (sociaal psychiatrisch verpleegkundige of psychiater)
en een aantal experimentele projecten om de samenwerking en afstemming
tussen hulpverleners in de (eerste- en tweedelijns) GGZ te verbeteren.
Ook kregen de verenigingen van eerstelijnspsychologen, huisartsen en
instellingen voor AMW subsidie voor het opzetten van
kwaliteitssystemen, voor deskundigheidsbevordering en voor het
verbeteren van de samenwerking in de eerstelijn.
Ondanks de uitbreiding van de capaciteit blijft de druk op de
eerstelijns GGZ bestaan. Dat komt doordat steeds meer mensen met
psychische problemen zich bij de gezondheidszorg melden voor hulp. Zij
bezoeken hun huisarts bijvoorbeeld vaker dan mensen zonder psychische
klachten, ook met andere medische problemen, zoals slaapmoeilijkheden
of gebrek aan eetlust.
Om overbelasting van met name de huisarts te voorkomen, is met
genoemde maatregelen de laatste jaren toegewerkt naar steeds meer en
nauwere samenwerking tussen hulpverleners uit de eerste- en
tweedelijns GGZ. Het effect van de maatregelen om de eerstelijns GGZ
te versterken is overigens nog niet over heel Nederland even sterk
merkbaar.
Het succes ervan is namelijk voor een groot deel afhankelijk van de
samenwerking tussen de verschillende hulpverleners die samen de
eerstelijns GGZ vormen. Op dit terrein zijn er grote regionale
verschillen. Een van de onderzoeksaanbevelingen luidt dan ook dat een
verdere investering in een stelselmatige regionale ondersteuning en
coördinatie van de eerstelijn in het algemeen en de eerstelijns GGZ in
het bijzonder van levensbelang is om overal in Nederland succesvolle
initiatieven tot stand te brengen.
De Stuurgroep Tussen de Lijnen onderschrijft deze aanbeveling. Deze
stuurgroep begeleidt en bewaakt het pakket aan maatregelen ter
versterking van de eerstelijns GGZ; huisarts, algemeen maatschappelijk
werk (AMW) en eerstelijnspsycholoog.
In een advies aan Minister Hoogervorst schrijft de stuurgroep dat een
belangrijke leidraad voor beleid en uitvoering is dat middels die
noodzakelijke coördinatie van samenwerking structureel gewerkt moet
worden aan een optimale kwaliteit van verwijzingen van cliënten: zo
mogelijk naar de eerstelijn, zo nodig naar de tweedelijn. De
stuurgroep meent dat ondersteuning van samenwerking niet alleen de
motivatie tot samenwerking, maar ook de aandacht voor de positie van
de cliënt in hulpverlening en samenwerking bevordert. Om de huidige in
gang gezette maatregelen te kunnen borgen en implementeren in de door
de regering gewenste ondersteuning van de integrale
eerstelijnsgezondheidszorg, is, zo meent de stuurgroep, continuering
van de financiële injecties vereist.
Meijer SA, Verhaak PFM,
De eerstelijns GGZ in beweging. Resultaten, conclusies en beschouwing
van het evaluatieonderzoek versterking eerstelijns GGZ. Integrale
eindrapportage 2004, NIVEL/SGBO/Trimbos Instituut, 2004, 81 pag.
NIVEL bestelcode: W 7.35
Prijs: 7,50
ISBN: 90-6905-684-4
Meier SA, Zantinge EM, Verhaak PM
Evaluatie, versterking eerstelijns GGZ. Een onderzoeksprogramma om het
beleid ter versterking van de eerstelijns GGZ te evalueren
NIVEL 2004, 227 pag.
NIVEL bestelcode: W 7.34
Prijs: 15,00
ISBN-nummer: 90-6905-685-2
Zantinge EM, Verhaak PFM, Voordouw I, Berg J van den
GGZ-consultaties aan de eerstelijnszorg (registratie 2000-2003)
NIVEL/Trimbos Instituut, 2004, 47 pag.
NIVEL bestelcode: W 7.33
Prijs: 5,00
ISBN-nummer: 90-6905-683-6
NIVEL, Postbus 1568, 3500BN Utrecht, Tel. 030 2729700, Fax. 030 2729
729, email: nivel@nivel.nl