GroenLinks

Halsema: kabinet creëert twee Nederlanden

28 september 2004

In haar bijdrage aan de Algemene Politieke beschouwingen heeft Femke Halsema scherpe kritiek geuit op het kabinet. het beleid is dogmatisch en harteloos, doof voor maatschappelijk protest. Het kabinet zegt eigenlijk: 'wie mooi wil zijn, moet pijn lijden; dus wie pijn lijdt, wordt mooi.' GroenLinks heeft laten zien hoe minder pijn eerlijker terecht kan komen. Onze plannen zorgen voor een mooier en socialer Nederland.

Algemene Politieke Beschouwingen

28 september 2004

Femke Halsema (GroenLinks)

Europees idealisme

Voorzitter,

Ons kabinet bestaat uit idealisten.

Alleen idealisten starten een debat over Europese waarden.

Hoe verzin je het, denkt een realist als ik dan.

Hebben we in de Europese Unie geen dringender problemen op te lossen?

Maar eerlijk is eerlijk,

de fractie van GroenLinks heeft de premier, die helaas ziek is, tot nu toe met waardering gade geslagen.

Zijn inleiding op 7 september sprak ons aan.

In zijn zoektocht naar de Europese wortels noemt hij de dialoog met de islamitische en Arabische wereld.

Die benadering sluit mensen in.

De regering maakt dat waar door eerlijk en evenwichtig te spreken over de mogelijke toetreding van Turkije tot de Europese Unie,

GroenLinks deelt de waarden die de premier afleidt uit de Europese geschiedenis:

Respect, vrijheid, gelijkheid, solidariteit.

GroenLinks juicht het ook toe als Balkenende stelt dat er meer nodig is

dan een Europa van markt en munt.

Hoe kunnen we ook anders: het was onze verkiezingsleus bij de Europese verkiezingen.

Ook wij pleiten voor duurzame economische groei, integratie van nieuwkomers en bestrijding van armoede en onrecht.

En ook in zijn verdediging van diversiteit steunen wij de premier.

Wat een prachtig citaat ook, van die 11^e eeuwse Hongaarse koning:

`Diversiteit is een sieraad voor het koninkrijk' en `een koninkrijk dat slechts één taal en één soort gebruiken kent, is zwak en broos'.

Voorzitter,

u zal het me niet kwalijk nemen

dat ik wel twee vragen heb

Is de rest van het kabinet ook zo gelukkig met dit Europese idealisme?

Of gedoogt het kabinet Balkenendes lyriek als een onschuldige hobby?

En mag ik dan, als tweede, dit progressieve idealisme ook terugzien in het binnenland?

Of vindt het kabinet Nederland te klein voor echte idealen?

Hier geldt voor het kabinet, lijkt het, een oud-linkse spreuk:

verbeter jezelf, begin bij de wereld.

En dat terwijl links ál jaren beter weet.

Het nieuws zou u toch ook moeten hebben bereikt

Dat wie een paradijs wil bouwen voor morgen,

Eerst voor de stenen moet zorgen.

Intimidatiepolitiek

Want voorzitter,

In Nederland zien wij een dogmatisch en harteloos kabinet.

Waarvan de kiezer juist dacht dat in 2003 te hebben weggestemd.

Maar na de doorstart van Balkenende 1 worden wij net als de Verenigde Staten geregeerd door een niet gekozen regering.

Een regering die een luidruchtige minderheid vertegenwoordigt

Die daadkracht verwart met doofheid.

Doofheid voor de woede van mensen op straat, van maatschappelijke organisaties.

Die de kabinetsvoorstellen niet steunen.

Wantrouwen overheerst de contacten met maatschappelijke organisaties.

Tal van organisaties worden weg bezuinigd en buitenspel gezet.

Er wordt niet geluisterd, maar doorgedouwd.

`Veel mensen voelen zich gepest', zei Bram Schilham op het NOS-journaal.

`Nou', demonstreerde waarnemend premier Zalm precies wat de journalist bedoelde, `dat is dan jammer'.

Liever spitsvondig dan rechtvaardig.

Het kan dan toch niet verbazen dat maar heel weinig mensen dit kabinet vertrouwen.

Wie wantrouwen zaait, oogst angst, woede en vervreemding.

Daar helpt geen troonrede aan

Hoe vaak je daar ook het woord vertrouwen ook in opneemt.

Wie vraagt om vertrouwen, weet dat hij niet wordt vertrouwd.

Vertrouwen verdien je met fatsoenlijk beleid, niet met betere verkooppraatjes.

Ook al prijs je het aan als citroenen (eerst wat zuur, maar dan verrassend zoet), mensen proeven toch dat het knollen zijn.

Het probleem is niet dat mensen het niet begrijpen

Mensen begrijpen het juist heel erg goed.

Zij begrijpen dat het aan fatsoenlijk beleid ontbreekt.

Daar helpt ook geen `charme-offensief' aan.

Zelfs niet van u, meneer Verhagen

Als u nieuw leiderschap bepleit bij de vakbonden,

terwijl peilingen en demonstraties tonen dat de bonden meer draagvlak hebben dan u.

Dat is de taal van de arrogantie van de macht.

Het is misschien niet meer `we rule this country', het is `we ruin this country'.

Want wie vanuit een machtspositie telkens kiest voor confrontatie, doet feitelijk aan intimidatie.

Dat geeft op de korte termijn het gevoel almachtig te zijn, een man met een missie.

Het is een tegenstander die minder macht heeft, dat nog eens lekker inwrijven.

In de woorden van de waarnemend premier: ik zwaai wel naar het Malieveld.

Kan het kabinet zich überhaupt nog verplaatsen in bijvoorbeeld Doekle Terpstra, als hij zegt dat de politiek uit is op de `scalp' van de vakbeweging?

En als het kabinet dat niet kan? Wat wacht ons dan als de rook is opgetrokken?

Is dan het maatschappelijke middenveld vernietigd, het gras vertrapt, het volk verdeeld?

Intimiderend is de retoriek jegens bonden, jegens demonstranten.

Intimiderend is vooral de taal voor burgers die ongewild afhankelijk zijn van de overheid.

De Geus verwijt mensen een gebrekkige arbeidsmoraal en voorziet een leger van twee miljoen kanslozen: hij heeft geen idee wat hij daaraan kan doen.

Brinkhorst weet het wel: Nederlanders zijn middelmatig. Zilveren medaillewinnaars.

Dat krijg je in een land zonder bergen

Nee, dan Tibet of Bolivia, de meest bergachtige landen die er zijn èn lichtende voorbeelden.

In de retoriek van het kabinet is het de schuld van werklozen dat er werkloosheid is.

Armoede en achterstand is de schuld van onverantwoordelijke mensen.

Economische problemen zouden ontstaan omdat we niet hard werken, niet lang genoeg, niet goedkoop genoeg.

De malaise in dit land dat ben jij, zegt het kabinet,

Tegen de werkloze die zijn baan én ontslagvergoeding verliest.

Tegen de arbeidsongeschikte die in de bijstand belandt.

Tegen de Rode Draad die haar subsidie verliest.

Tegen de chronische zieke die nooit een no-claim korting zal ontvangen.

En tegen het buurmeisje dat niet meer kan buitenspelen doordat zelfs de speeltuinen zijn wegbezuinigd.

Feitelijk is dit een VVD-kabinet, met een ideologisch toefje CDA.

`Tegeltjeswijsheden', noemde waarnemend premier Zalm dat ooit.

De VVD gunt het CDA haar moraal, zo lang de rijken maar in hun PC-Hooft-tractor met grijs kenteken kunnen blijven rijden.

Twee Nederlanden

Voorzitter,

In toenemende mate vallen er twee Nederlanden te onderscheiden.

De progressieve meerderheid vindt dat de overheid een sociale verantwoordelijkheid heeft

Mensen verdienen gelijke kansen, ieder mens is de moeite waard.

Voor de regerende conservatieve minderheid is vooral de vraag wat al die moeite kost.

Armoede is je eigen verantwoordelijkheid, de overheid moet wegkijken bij ongelijkheid.

Progressief Nederland wil dat de overheid afblijft van ieders privé-leven

De conservatieven willen juist dat de overheid het privéleven politiseert en reguleert.

Elke bij moet zich voegen naar de zwerm.

Twee Nederlanden.

Dat is ook een Nederland van de sterken, een Nederland van de zwakkeren.

Nu al bezit de rijkere helft van Nederland 40 maal zo veel als de armere helft.

Er zijn ruim 100.000 miljonairs, terwijl bijna 400.000 kinderen opgroeien in armoede.

Met een kabinet dat ook nog eens banen vernietigt, groeit de tweedeling.

En de jeugdwerkloosheid stijgt dramatisch,

terwijl het kabinet naar jongeren geen vinger uitsteekt.

Dit kabinet radicaliseert de fouten van de jaren '80.

Het zuur voor de kansarmen, het zoet voor de kansrijken.

Wie steun nodig heeft, krijgt regels.

Wie regels nodig heeft, krijgt steun.

Tabacsblat of niet: een beetje vent pakt 20 procent.

Graaien in de top van ministeries en ZBO's.

Voor topinkomens blijft the sky the limit.

Het Nederland van dit kabinet is het land van de gevestigde belangen

Dat geldt voor de sociale verhoudingen

Het geldt ook voor de economie.

Ook hier ontstaan twee Nederlanden

Het innovatieve Nederland aan de ene kant, en het Nederland van de gevestigde distributiebelangen en de `oude economie' aan de andere kant

Het kabinet kiest voor dat laatste.

Langer werken, minder sociale bescherming, veel geld voor Nederland Distributieland.

Belastingverlaging voor de grote bedrijven,

lastenverzwaring voor onze banenmotor, de kleine bedrijven.

Het economische Nederland van dit kabinet, het land van de gevestigde belangen, bestaat bij de gratie van taboes.

Niet het poldermodel, de lonen of de sociale zekerheid zijn het probleem.

Maar de heiligverklaring van de staatsschuld, de permanente belastingverlagingen voor de rijken en de grote bedrijven, en het subsidie-infuus voor Nederland Distributieland - de geoliede asfaltlobby - en de gevestigde belangen van de bio-industrie.

Daarover wil dit kabinet niet praten.

Of over de miljardenverslindende mega-projecten.

De commissie Duivensteijn laat haarfijn zien hoe dankzij `politieke ramingen' de Betuwelijn en de HSL een bodemloze put zijn geworden.

En weer worden dezelfde fouten gemaakt:

Op heroverweging van de JSF, de 2^e Maasvlakte of uitbreiding van Schiphol rust een taboe.

Het zijn taboes die meer cruciale uitgaven verdringen en voortdurend tot kaalslag in de collectieve voorzieningen leiden.

Het zijn de taboes die de sterkste - en niet de zwakste - schouders ontzien.

Zoals het taboe op de hypotheekrente-aftrek, op het belasten van vermogen en op een inkomensafhankelijke basisverzekering in de zorg. Daarvoor in de plaats raken we opgezadeld met een onuitvoerbare en onrechtvaardige no-claim korting.

Het zijn de taboes die een verandering naar een duurzame kenniseconomie blokkeren.

Tegenover het grijze geasfalteerde Nederland van het kabinet, staat een inkrimpend groen Nederland. Dat is misschien wel het grootste taboe: de milieuschuld.

Vorige week gaf staatssecretaris Van Geel een brevet van onvermogen af toen hij de milieubeweging de deur wees en de milieuschuld doodleuk door verwees naar een volgend kabinet.

Ja, dan ben je met de toekomst bezig.

En hoe hard D66 ook roept dat zij van de innovatie is, dat zij de grote hervormers zijn,

Het lukt haar niet om daar iets aan te veranderen, de taboes laat zij in stand.

Het lukt de staart niet om met de hond te kwispelen.

De 100%-samenleving

Voorzitter,

Het beloofde land ligt na de woestijn van dit beleid, zei premier Balkenende weinig vleiend.

Hoe dat beloofde land er uitziet, we kunnen er somber naar gissen.

Toekomstvisie heeft dit kabinet niet, of het moet het doemscenario van een vergrijsde samenleving zijn.

Volgens waarnemend premier Zalm is er geen alternatief.

Daar denken de coalitiepartijen,

die voor meer dan een miljard versleutelen hèèl anders over.

Jammer is dat zij (dekking?????)

De oppositie toont, in tegenbegrotingen, aan dat het volgend jaar wel degelijk anders kan.

GL schept volgend jaar 52.000 banen,

kansen voor jongeren die bij dit kabinet aan het kortste eind trekken,

beter onderwijs en zorg,

duurzame economische groei èn stabiele overheidsfinanciën.

Ik verzoek het kabinet om hierop te reageren.

En misschien kan dan ook eindelijk de - door de premier beloofde - doorrekening van ons eerdere voorstel `De Balkenende-banen' vrijkomen.

Voorzitter,

Anders dan het kabinet presenteert GroenLinks wel een lange termijn perspectief

In `de 100%-samenleving' schetsen wij toekomstig Nederland.

Dat staat tegenover de twee Nederlanden die het kabinet laat ontstaan,

De 100%-samenleving is een innovatieve samenleving, een ander Nederland

Dat begint met de erkenning van menselijk kapitaal.

Alle Nederlanders hebben recht op een eerlijke kans om mee te doen

Het kabinet vertelt Nederlanders hoe zij behoren te leven.

Maar biedt geen goede ondersteuning, zorgt niet voor goede collectieve voorzieningen, en biedt daardoor niet iedereen een kans op het `goede leven'.

Kiezen kunnen mensen alleen als zij keuzevrijheid hebben

Een eerlijker inkomensverdeling, kansen op de arbeidsmarkt, maken het dragen van eigen verantwoordelijkheid voor iedereen mogelijk.

Dat vereist een sociaal stelsel dat mensen activeert, mee laat doen.

Een flexibele pensioenleeftijd, een levensloopregeling voor iedereen (in plaats van het botte afschaffen van het prepensioen), uitbreiding van de AOW-heffing naar rijke 65-plussers en een solide WAO en WW.

Dit kabinet beschouwt een actieve sociale rol van de overheid als `niet meer van deze tijd'.

Terwijl Nederland, na Hong Kong, de meest geglobaliseerde economie ter wereld is.

Zweden combineert een dynamische en vernieuwende economie met een actieve overheid.

Waarbij ieders talenten worden benut en mensen meer risico's nemen als ze ergens op terug kunnen vallen.

Innovatie vergt grote investeringen in onderwijs en onderzoek.

We moeten ruimte maken voor nieuw talent aan de universiteiten.

In het onderwijs stijgt de werkloosheid twee keer zo snel als in andere sectoren.

Na jarenlange onderfinanciering blijft het opleidingsniveau in Nederland achter.

We hebben weinig hoger opgeleiden en veel jongeren zonder opleiding.

En dan nóg doorgaan met bezuinigen, zelfs op het onderwijsachterstandsbeleid.

Het Innovatieplatform kan dat niet verhelpen; het is een speeltje voor bestuurders.

Laten we dat opheffen en het geld besteden aan onderwijsachterstanden, aan het VMBO en aan de creatieve industrie

Innovatie is duurzame groei.

Niet de lelijke, eindeloze uitbreidingen van distributie en infrastructuur van onze vier ministers van economische zaken: Dekker, Peijs, Veerman en dan ook Brinkhorst nog.

Maar een radicale breuk.

Dat betekent vergroening van de belastingen, invoering van het rekeningrijden, beëindiging van het FES en het beprijzen en beschermen van de schaarse groene ruimte

Waar de overheidsmiddelen schaars zijn, krijgen kennis en werkgelegenheid de voorrang.

Waar de ruimte schaars is, krijgen natuur en woningbouw de voorrang.

Een mooie woonomgeving, toegankelijke natuur, levendige kunsten en cultuur.

Mensen die sterker worden door goed onderwijs en scholing.

Lagere belasting op laaggeschoold werk, zodat ook de 2 miljoen kanslozen van De Geus perspectief krijgen. Wij willen deeltijd stimuleren, zorgen voor goede kinderopvang,

Arbeidsparticipatie betekent dat mensen het langer vol kùnnen houden, vooral dat mèèr mensen mee kunnen doen.

Wie de taboes van het kabinet durft te doorbreken, kan voorkomen dat er twee Nederlanden ontstaan. Die kan er voor zorgen dat Nederland prettiger en mooier wordt, dat iedereen meedoet, erbij hoort. Kortom: de 100%-samenleving.

De democratische rechtsstaat

Voorzitter,

Dè ultieme bescherming tegen een tweedeling tussen de macht en de machtelozen,

tussen degenen die regeren en degenen die er tegen te hoop lopen

is de democratische rechtsstaat: hier en internationaal.

Internationaal doen de mensenrechten het slecht. Het nieuwe Islamitische terrorisme houdt grote bevolkingsgroepen in een wurggreep van angst, richt vreselijk leed aan en verdeelt de wereld in twee kampen.

Waar wij banger worden en onze vrijheden harder willen beschermen,

Lijkt de nationale en internationale strijd tegen het terrorisme intimiderender te worden.

En de vraag is of we veiliger worden

Het tegendeel lijkt het geval.

Onder terroristen groeit de verbetenheid, de rekrutering gaat steeds makkelijker.

In Azië, Afrika en zelfs in Latijns-Amerika lopen jongeren in t-shirts van Bin Laden.

Wereldwijd groeit de haat over de Amerikaanse politiek,

waar Nederland kritiekloos achterstaat.

Teveel wapens en liberalisering, te weinig eerlijke handel, dialoog en hulp.

Amerika besteedt jaarlijks 10 keer zoveel aan Defensie als de hele wereld aan hulp.

Bush heeft de wereld een oorlog in gelogen.

Kofi Annan noemt de oorlog in Irak terecht illegaal.

Wijst u met Annan een preventieve oorlog voortaan af?

En wat doen onze mensen daar nog? Zitten ze opgesloten in hun legerbasis en helikopters?

Blijven ze vanwege het politieke prestige? Of kunnen ze effectief hun werk doen, en bijdragen aan stabiliteit en veiligheid?

Ik hoor daar graag meer over.

In Irak doen we te veel van het verkeerde, in Sudan te weinig van het goede.

Waarom erkent de regering niet dat daar genocide plaatsvindt?

En veel belangrijker, waarom gebeurt er zo weinig?

GroenLinks pleit voor vaart achter de vredesonderhandelingen met het zuiden;

de instelling van een wapenboycot, olie embargo en no fly zone.

Voor meer waarnemers en hulpverleners, voor bescherming van de vluchtelingenkampen.

En er moet snel een Sudan tribunaal komen om oorlogsmisdadigers te vervolgen.

Graag een reactie.

Het kabinet zegt dat er in Nederland een oorlogssituatie is.

Het is - opnieuw - intimiderende retoriek.

Oorlog, dat is tanks op de hoek, de deur niet uit durven, ramen blinderen.

`Oorlog' gebruik je niet om de bevoegdheden van politie en justitie op te rekken.

Met minister Donner als nationale terreur-tsaar

Oude bevoegdheden worden niet eens gebruikt, de nieuwe zijn nauwelijks bekend op de werkvloer.

Het gebrek aan bevoegdheden is niet het probleem, wèl het effectieve gebruik ervan.

De VS, Rusland, Israël en Spanje zijn het meest getroffen door gruwelijke aanslagen.

Niemand kan beweren dat juist daar de bevoegdheden van politie en justitie tekort schieten.

Dat daar de rechtsbescherming en privacy van de burger worden overdreven,

dat links-anarchistische watjes het voor het zeggen hebben.

Dat burgers daar veiliger zijn.

Amnesty liet al zien dat al die extra bevoegdheden in de VS leiden tot stigmatisering en discriminatie: two America's.

Rechtsbescherming en privacy zijn elementaire democratische vrijheden.

Het zijn deze burgerrechten die wij willen verdedigen tegen fundamentalisten en terroristen.

GL wil investeren in preventie, in effectievere opsporing en in burgerschap.

Weg uit de politieke crisis

Voorzitter,

Nergens is het bestaan van twee Nederlanden de afgelopen jaren scherper zichtbaar geworden als in de politiek zelf: oude en nieuwe politici.

Nieuwe politiek was het regeringsticket van CDA en VVD.

Het blijkt oude politiek in nieuwe zakken.

En vooral de VVD maakt het bont.

Nu Van Aartsen de erfenis van Fortuyn wil overnemen.

Fortuyn was anti-establishment, de VVD is establishment bij uitstek.

Geen enkele partij regeerde de afgelopen 25 zo veel.

Als de VVD dus zegt dat het allemaal niet deugt, heeft ze het vooral tegen zichzelf.

Als Zalm zegt dat hij het beleid van de afgelopen jaren moet repareren, dan repareert hij zichzelf.

De VVD is een efficiënte machtsmachine, ook al strooit ze daar nu zelf zand in.

Met twee machinisten tegelijk: 1 in de Kamer, 1 in de regering.

In 2002 liep de bevolking te hoop tegen het Paarse regentendom.

Twee jaar later regeren opnieuw de regenten.

Die geen boodschap hebben aan maatschappelijk protest,

aan vernietigende oordelen over bijvoorbeeld de Betuwelijn.

Terwijl juist die discussie laat zien dat er een verandering in de politieke cultuur nodig is.

Feiten en lef, niet de volgende politieke commissie om D66 aan het waddenboren te krijgen.

Geen slaafse coalitiepolitiek, geen voorgekookte compromissen

Geen raar districtenstelsel dat niemand kan uitleggen.

Van Aartsen kiest weinig dapper voor de tactiek van het dood laten bloeden.

Misschien bang dat Boris Dittrich zijn knuistjes balt.

Tegen Van Aartsen zeg ik: Kom op, gooi de kont tegen de krib.

Luister nog 1 keer naar Wilders en zeg, weg met het districtenstelsel!

En geef kiezers echte zeggenschap: over belangrijke beslissingen.

Laat de tijdelijke referendumwet niet vervallen zonder blijvend referendum.

U kunt donderdag PvdA en GroenLinks steunen met een echte referendumwet.

En u moet maar denken, de kop is eraf,

sinds u het referendum over de Europese Grondwet heeft gesteund.

en nu zelf pleit voor een Turkije-referendum.

Het geeft, als u mij toestaat, het voetjevrijen met D66 ook meer kans.

Loesje meldde laatst namelijk dat òòk D66 overweegt uit de VVD te stappen.

Het zou aardig zijn als zij binnenkort kan aankondigen dat de VVD in D66 is gestapt.

Voorzitter, u merkt het.

GroenLinks heeft de referendumsmaak goed te pakken.

Daarom hebben wij voor een referendum gepleit over VUT en prepensioen.

Als het kabinet haar onsolidaire en niet-gesteunde plannen doorzet,

dan moet de bevolking zich over uit kunnen spreken.

Wij hopen op steun,

van de VVD natuurlijk, van D66.

Maar voorzitter,

Referenda zijn niet genoeg.

Als de regeringsmacht zich weinig aantrekt van kiezersvoorkeuren.

En kiezers zich niet uit kunnen spreken over het gezicht van die macht.

Zodat zij opgescheept raken met een niet gewenste regering.

Hier gaapt een democratisch gat.

Dat GroenLinks wil dichten

door kiezers een tweede stem te geven op de coalitie van hun keuze.

Graag een reactie

want we kunnen dat nog voor de volgende verkiezingen regelen.

Tot slot,

Na ziekenbezoek aan de premier zei waarnemend premier Zalm dat Balkenende hoopt dat het verhaal over de hervormingsagenda goed wordt gebracht.

Ik wens u straks veel succes bij uw presentatie (jammer dat uw powerpoint niet door kan gaan).

Ik reken daarbij wel op wat minder bezweringsformules en wat meer argumentatie dan de laatste weken.

En een kleine tip

De regering en de coalitie maken namelijk consequent een bekende redeneerfout:

Zij zeggen `Alle koeien zijn beesten, dus dit beest is een koe'.

U zegt: `Om Nederland beter te maken, zijn pijnlijke hervormingen nodig.

Onze hervormingen doen pijn, dus wordt Nederland er beter van'.

U zegt eigenlijk: `wie mooi wil zijn, moet pijn lijden.

Dus wie pijn lijdt, wordt mooi'.

GroenLinks heeft laten zien hoe minder pijn eerlijker terecht kan komen.

Dat zorgt voor een mooier Nederland.

Misschien kunt u zich eens laten inspireren.

«

dinsdag 28 september 2004