D66

De verzorgingsstaat is geen doel op zich, maar een middel om te bereiken dat mensen de teugels van hun leven zelf in handen kunnen nemen. Dat stelt D66-leider Boris Dittrich in het kamerdebat over de Algemene Beschouwingen. Daarom steunt D66 als centrum-linkse partij het beleid van het Kabinet in hoofdlijnen. Mensen afhankelijk maken van de overheid valt niet onder de D66-definitie van het woord solidariteit. De volledige tekst van Boris Dittrich bij de algemene beschouwingen vindt u onder dit bericht.

De Democraten hebben samen met coalitiepartners VVD en CDA een aantal wijzigingen voorgesteld van het kabinetsbeleid. Zo willen de coalitiepartijen alle bezuinigingen op onderwijs tegenhouden, meer geld uittrekken voor jeugdzorg en politie en een ruimere overgangsregeling voor VUT en prepensioen treffen. Ook wordt een groot deel van de bezuinigingen op cultuur teruggedraaid en blijft noodzakelijke steun om de Nederlandse filmindustrie overheid te houden in stand. Het grijs kenteken blijft behouden voor het midden- en kleinbedrijf en voor gehandicapten.

In totaal versleutelen de coalitiepartners voor een miljard aan het regeringsbeleid, een in de Nederlandse parlementaire geschiedenis uniek voorbeeld van dualisme. De voorstellen worden onder meer betaald door milieuheffingen zoals op milieuonvriendelijke smeermiddelen en vliegtuigkerosine en door de bureaucratie terug te dringen bij onder meer het UWV.

Dittrich: D66 is vastbesloten Nederland toekomst-bestendig te maken, maar daarbij zijn wij natuurlijk niet doof voor geluiden uit de samenleving. Ik geloof dat we een aantal redelijke alternatieven hebben gevonden voor een aantal kabinetsmaatregelen die beter recht doen aan ook de doelstellingen van het kabinet, zoals het versterken van het onderwijs en het vergroenen van de economie.
---

Bijdrage Boris Dittrich (D66) aan de algemene beschouwingen

Internationale politiek

D66 is een sociaal-liberale partij. Wij strijden voor de individuele vrijheid van mensen en voor solidariteit met diegenen die op een bepaald moment extra steun nodig hebben. Dat is een visie die past bij de Nederlandse samenleving en bij een traditie waar we trots op zijn.

Het is dan ook om die reden dat D66 heeft ingestemd met het zenden van Nederlandse militairen naar Irak. Daar willen we de Irakezen helpen hun land op te bouwen.

Boris Dittrich D66 was tegen de oorlog in Irak, wij vonden die illegaal. Kofi Anan heeft onlangs dezelfde beoordeling gemaakt. Waarom heeft minister Bot die uitspraak eigenlijk gekapitteld? De situatie in Irak is zorgelijk. De bevolking roert zich tegen de Amerikanen en ontvoeringen van buitenlanders zijn aan de orde van de dag. Ik vind dat de Nederlandse troepen uiterlijk in maart 2005 moeten vertrekken, of de verkiezingen dan gehouden zijn of niet. Na ons zijn andere landen aan de beurt hun solidariteit met de Irakese bevolking te tonen.

Nederland is tot 1 januari 2005 voorzitter van de EU. Turkije zal met spanning uitkijken of het de deur zal worden gewezen of mag gaan onderhandelen over toetreding. D66 gunt de Turken dezelfde vrijheid en welvaart die wij in West-Europa kennen. Maar de Turken mogen er pas bij nadat zij aan alle voorwaarden van democratie en mensenrechten hebben voldaan. Geen geschipper bij de beoordeling.

De Europese opwinding over het mogelijk strafbaar stellen van overspel in de Turkse strafwet kwam mij nogal overdreven voor. In ons eigen Burgerlijk Wetboek staat ( boek I, art. 81) staat dat echtgenoten elkaar getrouwheid verschuldigd zijn. Ook in Nederland bemoeit de overheid zich dus met het seksuele gedrag van echtgenoten. Misschien moeten we dat artikel in het kader van weg met overbodige regels maar eens schrappen.

Zoals gezegd is D66 solidair met mensen die dat nodig hebben. Nadat Nederland uit Irak is weggegaan hebben we weer wat meer ruimte om elders in de wereld te werken aan versterking van de internationale rechtsorde en het voorkomen van grootschalige conflicten. Ik vind dat we meer aandacht aan centraal-Afrika moeten geven. Bijvoorbeeld via troepenzending in Europees verband. Dit contingent zakt weg in een spiraal van massamoorden, ziektes als malaria, AIDS en algehele hopeloosheid die miljoenen mensen treft. Afrika zou enorm geholpen worden als de EU haar landbouwsubsidies zou schrappen. Dat is de beste ontwikkelingshulp. Landbouwsubsidies hebben een criminele uitwerking op de allerarmste landen, omdat Europese producten gedumpt worden op de wereldmarkt met een kunstmatig lagere prijs dan de landbouwproducten uit Afrika. Hoe kunnen we nu ooit verwachten dat de mensen daar zichzelf aan de haren uit het moeras trekken?

De bestrijding van het terrorisme

In Islamitische landen wordt met onbegrip over het Westen gesproken. Om terrorisme effectief tegen te gaan is het van belang aan de oorzaken van haat te werken. Daarom zou de EU het initiatief moeten nemen om met alle Islamitische landen handelsovereenkomsten te sluiten. Via handel kan men elkaar leren kennen, kunnen vooroordelen worden weggenomen en de naleving van mensenrechten worden bevorderd. Dat vergt nieuwe initiatieven richting Islamitische landen. Nog maar een half jaar geleden werd Madrid opgeschrikt door een verwoestende terroristische aanslag. In Noorwegen was men al langer op de hoogte dat er een aanslag tegen Madrid werd beraamd. Maar deze informatie werd niet aan Spanje doorgegeven. Het tekent de gebrekkige samenwerking tussen de Europese veiligheidsdiensten. Dat kan zo niet langer. Maar ook in Nederland moet de overheidsorganisatie op de schop om terrorisme effectief tegen te gaan. De minister van Justitie krijgt doorzettingsmacht. Hij kan het treinverkeer plat laten leggen en het luchtruim boven Nederland sluiten als er een aanslag dreigt. Op het oog lijkt het helder geregeld. Maar er is een adder onder het gras. Terroristische aanslagen komen meestal niet alleen, maar in series. Denk aan de Nairobi, New York, Casablanca, Istanbul en Madrid.

Minister Donner gaat over het voorkomen van aanslagen. Maar zodra er echt iets is gebeurd, gaat minister Remkes over de crisisbeheersing. Kan de situatie zich gaan voordoen dat Donner de treinen tot stilstand laat brengen om een aanslag te voorkomen, terwijl Remkes juist een gebied wil evacueren en de treinen wil laten rijden? Zullen commissarissen van de Koningin, burgemeesters, korpschefs elkaar en de ministers niet goed bedoeld voor de voeten gaan lopen? Ook in de responsfase moet er een eenduidige commandostructuur zijn. Die zie ik nog niet in de plannen van het kabinet.

Het kabinet wil ter voorkoming van terroristische misdrijven politie en justitie meer bevoegdheden geven. Daar is D66 het mee eens. We hebben nu eenmaal niet met klassieke misdadigers te maken, maar met mensen die zichzelf opblazen en zoveel mogelijk burgers de dood in willen drijven. Toch moet de regering voorkomen dat de verruiming van de strafrechtelijke mogelijkheden bij terroristische misdrijven, het gewone strafrecht gaat infecteren.

Visie D66 op de samenleving

Aristoteles heeft in zijn boek over de fysica een definitie van de mens gegeven: De mens is een monument van zwakheden, een prooi van het moment, een speling van het lot. De rest is slijm en gal.

D66 heeft als sociaal-liberale partij een optimistischer mensbeeld. Wij geloven dat mensen vooruit willen komen, dat zij de hen geboden mogelijkheden willen benutten en het beste uit zich zelf willen halen. Wij willen dat de overheid mensen en bedrijven de ruimte laat om zichzelf te ontplooien. Mensen moeten gesteund worden om hun ambitie en talenten te benutten. Als zij daarbij boven het maaiveld uitsteken is dat goed en kan het anderen tot voorbeeld strekken.

In de visie van D66 is de verzorgingsstaat geen doel op zichzelf, maar een middel om te bereiken dat mensen zelf de teugels van hun leven in handen kunnen nemen. Als de verzorgingsstaat van middel tot doel verwordt, dan is het een valstrik in plaats van een trampoline. Mensen afhankelijk van de overheid maken valt niet onder de D66-definitie van het woord solidariteit. Daarom steunt D66 als centrum-linkse partij het kabinetsbeleid op hoofdlijnen. Omdat wij een samenleving willen, waar jong en oud solidair zijn met elkaar. Niet alleen vandaag. Of tot aan de volgende verkiezingen. Maar ook over 20 jaar moet iedereen aktief mee kunnen doen. Moet de kwaliteit van het onderwijs goed zijn. Moeten mensen zich veilig weten. Moet de gezondheidszorg voor iedereen bereikbaar zijn. En dat alles in een schone leefomgeving.

Daarom kiezen wij voor een overheid die zich op kerntaken richt. Een overheid die richting geeft, die regie voert, en die rekenschap aflegt. En die in de uitvoering veel aan professionals over durft te laten. De leraren, de ziekenverzorgers, de politiemannen weten vaak het beste wat er in concrete situaties moet gebeuren. Dat kan niet allemaal achter de tekentafel in Den Haag worden bedacht. In zon samenleving is het ook vanzelfsprekend dat de burgers rechtstreeks invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming. Om dit ideaal te bereiken moeten we het aandurven een aantal fundamentele veranderingen in de maatschappij door te voeren.

Kabinetsbeleid voor komende generaties

Balkenende II is wel het meest ideologische kabinet sinds de jaren zeventig genoemd. Ik weet niet of dat zo is. Wel waardeert de fractie van D66 het dat dit kabinet de haar gegeven verantwoordelijkheid serieus neemt en keuzes maakt met het oog op de toekomst. Ik citeer professor Henk Becker (Volkskrant, 25-9-04) : De babyboom is in feite een uit de hand gelopen bevrijdingsfeest waar de mensen die vanaf 1980 zijn geboren, tot diep in de volgende eeuw voor moeten betalen.

Over 35 jaar zijn er maar liefst 4 miljoen mensen van 65 jaar of ouder. Waar de vorige generaties Nederland hebben opgebouwd, daar heeft de babyboomgeneratie Nederland vrij en open gemaakt. Maar wie over 10 of 20 jaar met pensioen gaat moet er van op aan kunnen dat er dan nog een goede en betaalbare gezondheidszorg is voor iedereen. Mensen maken zich terecht zorgen over de toekomst.

Ik snap die zorgen heel erg goed. D66 heeft de solidariteit met ouderen en jongeren hoog in het vaandel. En daarom moeten de bakens nu verzet worden. We moeten niet achteruit de toekomst in. Veranderingen zijn noodzakelijk. Het kabinet heeft een offensieve agenda en schuift geen zaken vooruit, zoals vorige kabinetten deden. En dat is goed. Nederland moet toekomst-bestendig worden gemaakt.

De sleutel tot de oplossing ligt naast de inzet op de kenniseconomie, waar ik zo dadelijk op inga, in een grotere arbeidsdeelname van verschillende groepen zoals ouderen en vrouwen. Nederlanders worden steeds ouder, maar stoppen steeds jonger met werken. Waarom zouden we nog met gemeenschapsgeld moeten stimuleren dat mensen eerder met pensioen gaan, als we weten dat we de bijdrage van ouderen op de arbeidsmarkt hard nodig hebben? Met verbazing heb ik de actie van de brandweermannen gezien. Ze eisen dat ze op hun 55ste mogen stoppen met werken. Misschien als brandweerman, maar waarom zouden ze geen ander beroep kunnen uitoefenen?

Langer werken is één van de mogelijkheden om de welvaart ook voor toekomstige generaties in stand te houden, maar wat ons betreft is een 40-urige werkweek niet zaligmakend. Slimmer en flexibeler werken kan de arbeidsproductiviteit ook vergroten. Door bijvoorbeeld ICT beter te benutten en te investeren in nieuwe technieken. Bedrijven die naar een 40-urige werkweek gaan zouden hun werknemers voor de extra gewerkte uren kunnen uitbetalen in kennisvouchers. Zo investeert de werkgever in zijn eigen personeel en de werknemers in zichzelf. En zet Nederland weer een stap op de weg van de Lissabon-agenda. Hoe staat het kabinet hier tegenover?

Ook is het nodig vrouwen beter in staat te stellen te gaan werken. Naar mijn overtuiging kan dat alleen door een sterke kinderopvang mogelijk te maken. Nederland is nog vrijwel het enige land dat tussen de middag de kinderen naar huis laat gaan. Overblijven is magertjes geregeld. Daardoor neemt het schuldgevoel van de ouders alleen maar toe. D66 wil dat het mogelijk gemaakt wordt dat kinderen onder professionele begeleiding de hele dag op school kunnen blijven, zoals in de meeste Europese landen het geval is. Dat is pas een prikkel voor vrouwen om te gaan werken. Een beperkt aantal scholen heeft hier al jarenlang ervaring mee opgedaan. Is het kabinet bereid om te onderzoeken of en zo ja hoe, gestimuleerd kan worden dat één doorlopende schooldag uitgangspunt wordt in ons schoolsysteem?

Het ontslagrecht is bedoeld om werknemers te beschermen, maar de inflexibele arbeidsmarkt is juist de grootste vijand voor wie een baan zoekt. Hoe problematischer het wordt om iemand te ontslaan, hoe moeizamer een werkgever een werknemer aanneemt. En het is pas echt een ramp om je baan te verliezen, als je niet snel weer ergens anders aan de slag kan. Daarom moet de arbeidsmarkt flexibeler. Maar is het voorstel van het kabinet verstandig om de ontslagvergoeding eerst op te maken, voordat een WW-uitkering wordt verstrekt? Het zal tot meer juridische procedures leiden van werknemers die hun ontslag aanvechten. Stagnatie dus. De ontslagvergoeding die niet wordt afgetrokken van de WW-uitkering kan juist als smeerolie dienen.

Daarom hebben wij het kabinetsvoorstel op dit punt aangepast. Wij ondersteunen de keuze van het kabinet om de vennootschapsbelasting te verlagen zoals veel andere Europese landen ook hebben gedaan. Nederland moet concurrerender worden. Maar de dekking van het kabinet, afschaffing van het grijze kenteken, is onverstandig. Het MKB zou in het hart worden getroffen. Daarom vinden we de dekking elders. Dat is goed nieuws voor het MKB. Op datzelfde Midden- en Kleinbedrijf doen wij een dringend beroep scholieren van het VMBO stageplaatsen aan te bieden. Er komen weinig nieuwe banen voor jongeren vrij. Het MKB durft weinig risicos te nemen. De taskforce onder leiding van Hans de Boer boekt nog te weinig resultaat. Dus nu is het MKB aan zet. Wat gaat het kabinet hieraan doen?

Verzet tegen de ingrijpende maatregelen

De lijnen die het kabinet naar de toekomst trekt, roepen verzet op. De vakbonden zijn boos, de oppositie beweert dat er een afbraakbeleid wordt gevoerd. Er wordt gestaakt. Tienduizenden mensen zijn de laatste weken de straat op gegaan om te demonstreren tegen de kabinetsplannen. Ik heb respect voor mensen die voor hun mening uitkomen en de straat op gaan. Dat is de kracht van de democratie. Dat wil niet zeggen dat ik het eens ben met de tegenstanders van het kabinetsbeleid. Soms heb ik het idee dat de waarheid wordt verdraaid of dat aan mensen niet het hele verhaal wordt verteld. Lodewijk de Waal beweerde dat het kabinet mensen verplicht tot hun 67ste wil laten werken. Keer op keer ontkent hij glashard dat het kabinet in zorg of onderwijs investeert. Terwijl de waarheid is dat er miljarden voor de gezondheidszorg bijkomen en 800 miljoen voor het onderwijs. Anderen vertelden met droge ogen dat het prepensioen meteen wordt afgeschaft. Over redelijke overgangstermijnen hoor je niets. Logisch dat mensen bang worden en onzeker.

Als demonstranten opkomen voor hun eigen belang, is dat hun goed recht. Maar het kabinet moet allerlei belangen tegen elkaar afwegen. Daar hoort in elk geval bij dat rekening wordt gehouden met de belangen van de komende generaties. Dat kan niet zonder fundamentele veranderingen in hoe we de zorg en de sociale zekerheid organiseren. Dat is meteen mijn hoofdpunt van kritiek op Wouter Bos. Hij richt zich met zijn plannen op de korte termijn. Met zijn behoudzucht lijkt hij op de conservator die van Nederland een museum van de twintigste eeuw wil maken.

Slechte communicatie door het kabinet

Het zou niet eerlijk zijn de maatschappelijke onrust alleen aan de vakbonden en de oppositie toe te schrijven. Het kabinet heeft ook boter op zijn hoofd. D66 heeft bij herhaling aangedrongen op een visie van het kabinet. Wat voor samenleving wil het kabinet over 10, over 20, over 30 jaar?! Leg uit waarom de maatregelen nodig zijn! Met welk perspectief vraagt het kabinet offers van mensen en bedrijven?

Maar de ministers gaven de afgelopen maanden fragmentarisch inzicht in plannen en voorstellen. Een totaalverhaal ontbrak. Dat zal vanaf nu toch echt anders moeten. Communiceren met de samenleving is een essentieel onderdeel van het takenpakket van elke politicus. De ministers zullen veel meer het grote verhaal moeten uiteenzetten. De premier moet leiderschap tonen en ervoor zorgen dat de communicatie verbetert. Niet door een communicatie-afdeling uit de grond te stampen, maar door zelf met zijn ploeg adequaat uit een te zetten, waarom Nederland veranderen moet. En dan niet alleen vandaag en tot de volgende verkiezingen, maar ook voor de volgende kabinetsperiode en zelfs voor de volgende generaties. Dan zul je altijd mensen blijven houden die het er niet mee eens zijn, maar dat is ok. We wilden toch meer debat? Er moeten toch keuzes worden gemaakt? De politiek is niet één pot nat.

Investeringen in onderwijs moeten in tact blijven

Ik had het over toekomstbestendig beleid. Daar ligt een meningsverschil tussen het kabinet en de fractie van D66. Wij vinden het van kortzichtigheid getuigen dat er op onderwijs wordt bezuinigd. In het hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat er deze kabinetsperiode 800 miljoen extra wordt geïnvesteerd in onderwijs in een tijd van miljarden bezuinigingen. D66 is niet tevreden met de staat van het Nederlandse onderwijs. Verbetering is hard nodig om Nederland er weer boven op te helpen. Toch heeft het kabinet er bezuinigingen op aangekondigd. Die werken averechts. En moeten dus van tafel. De investeringen moeten in tact blijven.

Wij willen af van de bezuinigingen op het gemeentelijke onderwijsachterstandenbeleid, zoals die in het Hoofdlijnenakkoord zijn afgesproken. Het mag niet zo zijn dat een VMBO-school leerlingbegeleiders moet ontslaan. Wel hou ik de ambitie om de gemeentelijke bureaucratie terug te dringen. Het geld dat extra vrijkomt moet ingezet worden om leerlingen te helpen en moet niet gaan zitten in extra ambtenaren. Hoe gaat het kabinet dat aanpakken? We hebben geluisterd naar de zorgen van ouders en docenten die de problemen in het achterstandenbeleid op scholen aankaartten. Het is wel erg gemakkelijk om studenten op een collegegeldverhoging te tracteren. Het kabinet had oorspronkelijk 200 Euro voorgesteld. De helft daarvan is in het kabinet al teruggedraaid. Wij willen geen enkele verhoging. We moeten geen extra blokkades opwerpen voor studenten. De boodschap moet zijn dat we hen juist hard nodig hebben, afgestudeerd en wel.

De maatregel van staatssecretaris Rutte om studenten ouder dan 30 jaar geen studiekostenvergoeding meer te geven, komt in strijd met ons sociaal-liberale ideaal van meer flexibiliteit bij het studeren. Waarom zou iemand op zijn vijf-en-dertigste niet een studie mogen beginnen met de werkervaring die hij tot dan toe heeft opgedaan? De bezuiniging van Rutte werpt een drempel op. Studeren zou juist aangemoedigd moeten worden door meer individuele, op de persoon toegesneden routes mogelijk te maken.

Ook de bezuiniging op het budget voor studenten van buiten de EU staat haaks op onze visie op internationalisering van het onderwijs. Het gaat hier vooral om studenten en promovendi bij de harde beta-vakken, zoals micro-elektronica. Deze studenten vormen soms meer dan 80 % van het totaal. Vanuit het Innovatieplatform is zware kritiek op staatssecretaris Rutte geuit. Dat budget moet behouden blijven, maar kan wat ons betreft op een slimmere manier ingezet worden door bijvoorbeeld een beurzenprogramma op te zetten en buitenlandse studenten op kwaliteit te selecteren.
Door de extreme veiligheidsmaatregelen in de Verenigde Staten na 11 september 2001 verlaten tienduizenden Indiase, Chinese en andere buitenlandse studenten universiteiten als Yale en Harvard. We moeten het ijzer smeden als het heet is. Nederland moet in dit gat springen. Daarom heeft D66 het initiatief genomen om samen met CDA en VVD de onderwijsbezuinigingen terug te draaien.

Het innovatieplatform

Het innovatieplatform heeft een trage start gemaakt. Ik heb daar vorig jaar kritiek op geuit. Maar nu begint deze bundeling van macht, geld en hersens op stoom te komen. Er zijn 14 adviezen uitgebracht, waaronder die over kenniswerkers van buiten de EU, die nu nog maar met één loket, één procedure en een verlaging van de legeskosten te maken krijgen, het Casimir-project dat de uitwisseling van onderzoekers tussen de universiteiten en het bedrijfsleven moet bevorderen, en de kennisvouchers voor het MKB, waarmee bedrijven met een bon bij een kennisaanbieder naar keuze onderzoekscapaciteit kunnen inkopen.

De adviezen zijn overgenomen. Die van de kennisvouchers voor het MKB is een overweldigend succes. Binnen één dag waren de beschikbare vouchers al 10x overtekend en moest de inschrijving gesloten worden. De komende maanden verwachten we nog meer belangrijke adviezen. Het oordeel over één jaar Innovatieplatform dat onder wetenschappers en in het bedrijfsleven te beluisteren valt, is gematigd positief. (NRC 3/9/04).
Toch is er reden tot zorg. Waarom heeft het kabinet de voorstellen om op het onderwijs te bezuinigen niet aan het Innovatieplatform voorgelegd? Wat D66 betreft moet het kabinet voortaan alle belangrijke voorstellen die het werk van het platform raken, daar voorleggen en de adviezen opvolgen. Premier Balkenende heeft zich er aan gecommitteerd van Nederland een onweerstaanbare kennisdelta te maken. Komend jaar zal hij als voorzitter van het platform moeten bewijzen dat het hem ernst is. Om Jacques Schraven te citeren : Zijn reputatie staat op het spel. En zo is het maar net.

Versterken van de kenniseconomie

D66 wil dat het kabinet zich offensief bezig blijft houden met het versterken van de kenniseconomie. We zullen nooit kunnen concurreren met de lage lonen in landen als Polen, India of China. We zullen het daarom moeten hebben van verdieping op terreinen waar we al goed in zijn en die meer focus en massa geven. Twee voorstellen om de overheid aan de kenniseconomie een zwier te geven:

1. In de Verenigde Staten kunnen bedrijven en particulieren giften en legaten aftrekken van belastingen aan onder meer universiteiten, musea en trust funds voor onderzoek. In Nederland staan deze instellingen niet op de lijst van organisaties aan wie giften aftrekbaar zijn van de inkomstbelasting. Dat zou anders moeten.

2. We moeten een krachtige impuls te geven aan de ontwikkeling en de uitvoering van breedband. De overheid moet zelf investeren in diensten op terreinen waar de overheid over gaat. Dit past ook in het kader van het project Andere Overheid. Daarnaast zal de overheid een grotere verantwoordelijkheid moeten nemen voor het tot stand brengen van glasvezel tot in de woning, bijvoorbeeld door marktpartijen tot samenwerking te dwingen.

Breedband heeft vele maatschappelijke voordelen, waarvan de belangrijkste toepassing paradoxaal pas echt zichtbaar zal worden als we eenmaal over zon breedband-infrastructuur beschikken. Een kind dat in het ziekenhuis ligt kan via breedband de lessen op school blijven volgen en verliest daardoor geen schooljaar. Een premier die in het ziekenhuis ligt kan door middel van breedband met Den Haag contact blijven houden. Mensen die zelfstandig willen blijven wonen en niet in een verzorgingstehuis willen worden opgenomen, kunnen door breedband langer zelfstandig functioneren. Verdachten die niet naar de rechtszaal kunnen worden vervoerd kunnen vanuit de gevangenis via breedband worden gehoord. Waar nu al met breedband wordt geëxperimenteerd, zoals in Almere, komen bedrijven als vliegen op de stroop af. Kortom, er zal nieuwe bedrijvigheid ontstaan, files op de weg zullen afnemen. Door een sterke breedband infrastructuur verbetert de kwaliteit van de samenleving.

Naar een slagvaardige overheid

Het kabinet neemt nu maatregelen om de economie te versterken, waarvan vriend en vijand het er over eens zijn dat dit eigenlijk al veel eerder had moeten gebeuren. Maar niet alleen de economie kampt met ernstig achterstallig onderhoud. Ons democratisch bestel dateert nog uit de industriële fase. De één-en-twintigste eeuw vraagt om een slagvaardige overheid die zich kenmerkt door minder bureaucratie en regelzucht, concrete beleidsdoelstellingen en het scherp in de gaten houden, wie welke verantwoordelijkheid draagt. Veel meer ruimte moet aan professionals in de uitvoering gegeven worden. De leraren op school weten beter wat er moet gebeuren dan de ambtenaren in Den Haag. Weg met de vergadercultuur. Gewoon weer aan de slag. De burger eist dat en terecht. Als je kind in de problemen komt, moet je maandenlang bij de jeugdzorg bedelen om hulp. Je wordt van het kastje naar de muur gestuurd. Geen van de instanties lijkt zich verantwoordelijk voor je te voelen. De operatie Jong is opgezet om de bureaucratie in de Jeugdzorg te verminderen. Maar nu al horen we dat het vastloopt op verkokerd denken.

Onlangs zei een ambtenaar: 50% van de formulieren staan binnen een jaar op internet. Nee, het doel zou moeten zijn: 50% van de formulieren moet de prullenbak in! Wat is eigenlijk de balans tussen de hoeveelheid vergaderingen, power-point-presentaties aan de ene kant en de daadwerkelijke actie aan de andere kant?

Er is weinig vertrouwen van de burgers in de overheid. De openbare verhoren van de commissie Duyvestein zullen niet aan herstel daarvan hebben bijgedragen. Besluiten over ingewikkelde infrastructurele projecten als de HSL en de Betuwelijn worden met tunnelvisie genomen. Van te voren staat vast wat de uitkomst moet zijn. Het basisbesluit wordt door een kleine elitegroep van ambtenaren, ondernemers en ministers genomen. Zonder dat de vertegenwoordiging van het volk wezenlijke sturing uitoefent. Onwelkome informatie wordt verdonkeremaand. D66 gelooft dat we anders moeten besluiten over mega-projecten.

D66 is altijd tegen de JSF van Wouter Bos en Gerrit Zalm geweest. Wij willen dat er een tussentijdse beoordeling met een eerlijke kosten-batenanalyse wordt gemaakt, open en vrij, waarbij stopzetting van het project tot de reële mogelijkheden moet behoren als de rekensommen daartoe aanleiding geven. Is de regering hiertoe bereid? Cultuur en Film

D66 wil een levendige en bruisende samenleving. Dat is ook van belang voor de kenniseconomie. Creatieve mensen en bedrijven blijven alleen in Nederland als ook het culturele klimaat en bijvoorbeeld het uitgaansleven van hoogwaardige kwaliteit is. Wij zijn dan ook benieuwd naar de nota Cultuur en Economie die binnenkort uitkomt. De samenhang in de maatschappij wordt versterkt door een goede culturele infrastructuur. De bezuiniging van 19 miljoen op cultuur staat daar haaks op. Het schrappen van de fiscale ondersteuning van de Nederlandse film draait een bloeiende bedrijfstak de nek om. Daarom continueren wij de financiële mogelijkheden voor de film en schrappen wij meer dan de helft van de cultuurbezuinigingen.

Ik begon mijn betoog met de sociaal-liberale visie op solidariteit. Solidariteit heeft in onze visie niet alleen te maken met verzorgen, maar ook met activeren en stimuleren. Solidariteit houdt voor D66 niet op bij de grens. Niet bij de grens van een land, of bij de grenzen van Europa, en ook niet bij de grens van de volgende verkiezingen of de grens van een bepaalde leeftijd of van een volgende generatie. Ik hoop dat de regering er in zal slagen om vol passie en overtuiging duidelijk te maken dat haar missie niet is de solidariteit te beperken, maar juist te handhaven voor de toekomst. Als zij daarin slaagt, dan ben ik er van overtuigd dat het vertrouwen in de toekomst kan worden hersteld.

28-9-2004 16:30