Socialistische Partij
Socialisme - What's left?
Uit: Tribune 24 september 2004
`Es geht mit Schroder nicht mehr'
Duitsland massaal de straat op tegen sociale afbraak
Montagsdemo, Duesseldorf
De SP en de vakbonden stellen de regering een hete herfst in het
vooruitzicht. In Duitsland is die al begonnen. De nieuwe
werkloosheidswet, Hartz IV, was de spreekwoordelijke druppel. De
sociaal-economische hervormingen van kanselier Schröders rood-groene
regering brengen honderdduizenden Duitsers op de been. De Tribune toog
naar Düsseldorf en liep mee in een Montagsdemo.
Tekst en foto's: Rob Janssen
Düsseldorf, maandag 30 augustus, 18.00 uur. Als de stoet in beweging
komt, trekt de 77-jarige Manfred Gebuhr zijn pet nog wat vaster op
zijn hoofd. `Junge du, jij moest eens weten hoe vaak ik in de
vijftiger en zestiger jaren de straat ben opgegaan om te bereiken wat
de regering nu wil afbreken,' zegt de voormalig bouwvakker. Naar eigen
zeggen wordt hij zelf niet getroffen door de regeringsplannen. `Maar
ik ben solidair met de demonstranten hier. Die Menschen müssen jetzt
zusammenhalten.'
Vanaf de Ebertstrasse tegenover het centraal station trekt een lange
stroom demonstranten richting stadscentrum. Gewapend met vlaggen,
spandoeken, flyers en megafoons uiten ze luidkeels hun onvrede over
het sociale beleid van de rood-groene regering van kanselier Schröder.
De teksten liegen er niet om. `Wer hat uns verraten? De Agenda
2010-Demokraten!' Of: `Haal de Groenen uit de parlementen, want ze
jatten onze centen!' Wat verderop, in Köln, Wuppertal en Bochum waar
ook demonstraties plaatsvinden, is het niet anders. Naar schatting
zijn er vandaag in 35 Duitse steden zo'n 150.000 mensen op de been.
Langdurig werklozen gaan een loodzware tijd tegemoet
Wat eind juli in Oost-Duitse steden als Magdeburg, Leipzig en Dessau
begon als onschuldig ogende Montagsdemonstrationen, is razendsnel
uitgegroeid tot een uiting van massale volkswoede in het hele land.
Directe aanleiding vormt Hartz IV: de nieuwe werkloosheidswet. Door de
wet, die de naam meekreeg van bedenker en Volkswagen-manager Peter
Hartz, gaan met name langdurig werklozen een loodzware tijd tegemoet.
Na een jaar werkloosheid zakt hun uitkering naar het bijstandsniveau
(tussen 330 en 345 euro). En ook hebben zaken als het inkomen van de
partner en eigen bezit - tot aan het spaargeld van de kinderen toe (!)
- voortaan invloed op het uitkeringsrecht. Hartz IV is onderdeel van
Agenda 2010, het omstreden sociaal-economisch hervormingsplan dat het
mes zet in de Duitse verzorgingsstaat. Werklozen moeten - desnoods
onder druk - weer in het beroepsleven geïntegreerd worden, luidt het
devies van de regering.
`De regering doet alsof het werk voor het oprapen ligt en de mensen te
lui zijn om te werken,' foetert de werkloze demonstrant Thomas Jung:
`Onze multinationals maken miljardenwinsten, maar al dat geld vloeit
af naar god-weet-waarheen. En de mensen die het uiteindelijk hebben
opgebracht, staan met lege handen, worden in de steek gelaten. En wat
doet de politiek hiertegen? Niks. Politici maken zich alleen maar druk
over hun eigen imago. In die zin zijn het landverraders.' Een
demonstrant met een Turks accent concludeert kernachtig: `Weg met de
parasieten van deze regering!' Dan klinkt er plotseling een luid
gejuich vanuit de achterhoede van de stoet. Er is een bericht
binnengekomen van collega-demonstranten in Leipzig : in die
Oost-Duitse stad zijn zo'n 60.000 betogers de straat op gegaan. `Een
prima basis om de protesten uit te bouwen en de regering verder onder
druk te zetten,' vindt demonstratieleider Frank Laubenburg, die erop
wijst dat de regering al in beweging is gekomen. `Een paar van de
scherpste kantjes zijn inmiddels van de werkloosheidswet afgehaald.'
Montagsdemo
Vreemd is het niet, dat de sociaal-economische politiek van Rot-Grün
(de coalitie van SPD en Bündnis 90/Die Grünen) in Oost-Duitsland de
meeste woede opwekt. In de nieuwe deelstaten Sachsen, Brandenburg,
Mecklenburg-Vorpommern, Sachsen-Anhalt en Thüringen schommelt de
werkloosheid rond de 20 procent. Hartz IV zal er daar het hardst
inhakken. Maar hiermee is de strijdbaarheid van de mensen in het
Oosten niet volledig verklaard. Wat nu gaande is, is vooral het gevolg
van lang opgekropte teleurstelling, woede en frustratie. Voormalig
kanselier Helmut Kohl beloofe de Oost-Duitsers gouden bergen na de
Duitse hereniging in 1990. Maar het liep anders. Er ging een orkaan
van saneringen, privatiseringen en overnames door de nieuwe deelstaten
en toen de storm was opgetrokken, had den de West-Duitse bedrijven hun
slag geslagen - en was er voor de mensen zelf weinig te juichen. De
werkloosheid steeg binnen de kortste keren naar 20 procent, de
economie bleef ver achter bij die in het Westen, jongeren trokken
massaal weg, enzovoort.
Helmut Kohl beloofde de Oost-Duitsers gouden bergen
Inmiddels is ook in het westen de juichstemming van na de eenwording
omgeslagen. De werkloosheid is ook daar sterk gegroeid en de
opgebouwde voorzieningen worden bedreigd. Naast de WW-afbraak wordt er
ook gepleit voor langer werken tegen hetzelfde loon, is de zorg
onderwerp van zwaar omstreden hervormingen en heeft de regering een
reeks andere plannen die globaal overeenkomen met de koers van
Balkenende II in Nederland. Dan komen zelfs de mensen in een relatief
rijke stad als Düsseldorf wel overeind om te protesteren. Gaandeweg
sluiten zich dan ook steeds meer voorbijgangers aan bij de
demonstratie. Zodat er uiteindelijk een bonte verzameling van
demonstranten door de protserige winkelstra ten van de Rijn-metropool
trekt: van vakbondsmensen tot winkelend publiek dat zich spontaan
aansluit, van werklozen tot regionale en lokale politici, van
uitbundig dansende jongeren tot verbitterde ouderen. De boodschap is
duidelijk: Hartz IV is slechts de druppel die de emmer van zes jaar
neoliberaal Schröder-beleid doet overlopen.
`De mensen zijn bang voor de toekomst,' zegt Engelbert Dohmesen van de
socialistische PDS. `Er heerst een duidelijk voelbare angst, dat het
voorgoed gedaan is met de sociale zekerheid zoals we die altijd gehad
hebben. Kortom: men voelt zich bedreigd.' De PDS is de enige politieke
partij die zich vierkant tegen Schröders hervormingen uitspreekt. De
Duitse socialisten ondersteunen de demonstraties met leuzen als Hartz
IV - Das ist Armut per Gesetz en hebben een alternatief gepresenteerd
voor de gewraakte Agenda 2010 van Schröder: Agenda Sozial. Maar de PDS
staat vooralsnog alleen: alle andere partijen - ook die in de
oppositie - steunen de regering. Toch krijgt regeringsleider Schröder
het steeds moeilijker.
Landelijke peilingen laten een historisch dieptepunt zien voor zijn
sociaal-democratische SPD en hij zal zich evenmin hebben verheugd over
de wederopstanding van partijgenoot en aartsvijand Oskar Lafontaine.
Die was ooit het linkse geweten van de SPD, maar trok zich enkele
jaren geleden terug uit de politiek na een ruzie met Schröder. De
altijd populair gebleven Lafontaine overweegt nu een comeback,
ondersteunt de demonstraties en neemt in heftige bewoordingen afstand
van de kanselier en zijn beleid. `Es geht mit Schröder nicht mehr,'
aldus Lafontaine onlangs in Der Spiegel. Daarnaast is met `Die
Wahlalternative' (`het verkiezingsalternatief') een nieuwe linkse
politieke beweging op het strijdtoneel verschenen die het helemaal
gehad heeft met de huidige politiek. `Komend voorjaar doen we mee aan
de deelstaatverkiezingen hier in Nordrhein-Westfalen,' meldt Wolfgang
Mörchel van de `Wahlalternative' trots. Als een druk baasje deelt hij
pamfletten `für einen Politikwechsel' uit. `Moet u luisteren: ik ben
53 jaar en werkloos. Probeer maar eens te solliciteren op mijn
leeftijd. Volstrekt kansloos ben ik op de arbeidsmarkt. Het beleid is
alleen maar gericht op bescherming van degenen die werk hébben. En dan
praten ze ook nog over een 40-urige werkweek, waarvan ieder kind weet
dat die arbeidsplaatsen vernietigt in plaats van schept. Hou toch op!'
Destijds dwongen Montagsdemos
het DDR-regime op de knieën
Vlakbij de chique Königsallee houdt de protestoptocht halt en stroomt
het Schadow-plein vol met demonstranten. Daar doet de
demonstratieleiding een oproep die velen opnieuw in een juichstemming
brengt: Doe op drie oktober - de dag van de Duitse eenheid - allemaal
mee aan de mars naar Berlijn! Waarmee de parallel met de Duitse
hereniging en de val van de Berlijnse muur onmiskenbaar is. Want in
1989 dwongen hardnekkige Montagsdemonstrationen het toenmalige
DDR-regime uiteindelijk op de knieën. De Duitse hereniging was niet
lang daarna een feit...
Manfred Gebuhr schuift zijn pet wat naar achteren en wijst naar de
statige gebouwen rondom het Schadow-plein. `Junge, in 1945 lag hier
alles in puin. Platgebombardeerd. Ik was toen net 17 jaar. Ik heb
meegeholpen om alles weer op te bouwen. En niet alleen de gebouwen.
Nee, de hele welvaartsstaat met alle voorzieningen. Samen met de SPD
nog wel. Maar ja, de sociaal-democraten waren toen heel anders dan
nu.'
De echte Tribune is veel dikker en veel mooier! Wil je een jaar lang
de Tribune in huis voor slechts 9 euro?
Vul dan het aanvraagformulier in!