Stafdienst Voorlichting telefoonnummer 070-3183040
Den Haag, 23 september 2004
Bijdrage van Peter van Heemst (PvdA) aan het Algemeen Overleg over terrorismebestrijding
Het aanhouden van personen die video-opnames hebben gemaakt van mogelijke doelen van aanslagen maakt duidelijk hoe dichtbij de dreiging van terroristische aanslagen is gekomen. Dat is voor de PvdA geen reden voor paniek. Wel een reden om nog eens zorgvuldig na te gaan welke extra matregelen noodzakelijk zijn om ons tegen mogelijke aanslagen te beschermen en waar nodig ingezette acties te versnellen.
Het motto zou moeten zijn: een weg vinden tussen obsessie en naïviteit.
Het is goed de woorden van Professor Breninkmeijer in gedachten te houden dat rechtsstaat noch bescherming van de vrijheid van burgers zich verzetten tegen het versterken van bevoegdheden van politie en justitie als dat nodig is. De rechtsstaat is een veilige staat, waarin de overheid voldoende waarborgen schept voor de bescherming van de burger.
Bij alles wat we doen en zeggen is het essentieel dat we iedereen die in dit land woont en werkt en een goed en veilig bestaan wil opbouwen voor zichzelf en zijn kinderen laten zien dat we bondgenoten zijn in de bescherming van Nederland tegen mogelijke terroristische aanslagen.
De keus wie de centrale positie moet innemen bij terreurbestrijding, BZK of Justitie, is een belangrijke keus. Het gaat dan bijvoorbeeld over het toekennen van adequate doorzettingsmacht , waardoor de minister van terrorismebestrijding ook noodzakelijke maatregelen kan treffen op het terrein van andere ministers). Want deze keus raakt de vraag hoe de overheid richting burgers en bedrijven op de meest overtuigende en geloofwaardige manier werkt aan het voorkomen en bij het bestrijden van terrorisme. De PvdA vindt dat BZK net iets betere papieren heeft. BZK heeft direct te maken met het gehele openbaar bestuur, burgemeesters en CdK s. Ze gaat over de AIVD. En ze staat in het hart van de rampenorganisatie. Het gehannes van minister Remkes heeft BZK op een beslissende achterstand gezet toen de keus in het kabinet ging tussen BZK en Justitie. En nu worden de extra bevoegdheden gelegd bij een ministerie dat veel verder af staat van de praktijk in gemeenten, regio s en provincies.
Onduidelijkheid bestaat bij de werking van de Contraterrorisme Infobox. Het nieuwe samenwerkingsverband van AIVD, politie, OM, IND en binnenkort ook MIVD.
Ik heb de volgende vragen: Wat verandert er concreet bij het overhevelen van informatie van de AIVD naar politie en Openbaar Ministerie ten opzichte van de bestaande situatie? De ministers suggereren dat alles bij het oude blijft: Uiteraard geschiedt de info-uitwisseling conform de daarvoor geldende wettelijke bepalingen , zo laten ze ons weten. En ze voegen er aan toe: Van belang is dat de activiteiten van de diverse actoren zijn gebonden aan de voor hen geldende wettelijke bepalingen.
Maar het College Bescherming Persoonsgegevens slaat alarm. Ik citeer uit het persbericht van 21 september jl: De infobox is een concept dat veel vragen oproept. Het lijkt een vrijbrief voor ongelimiteerde info-uitwisseling tussen veiligheidsdiensten en de politie.
Dit gaat om niet zo maar een kwestie. Ik geef een voorbeeld: de rechter zal er niet snel mee instemmen iemand als verdachte te bestempelen (waardoor allerlei dwangmiddelen kunnen worden toegepast) op basis van wat algemene informatie, zoals: leeftijd tussen de dertig en de veertig, Frans paspoort en tweetalig waaronder Arabisch). Kan de minister van Justitie in het vervolg de minister van BZK de opdracht gegeven dan maar de AIVD in te zetten als een soort geheime politie , waarna vervolgens die door de AIVD in opdracht verzamelde info via een ambtsbericht wordt ingebracht in het strafrecht. De hamvraag is dan: wie controleert dit?
Mijn voorstel is om een protocol waarin de werkwijze van de box is beschreven om commentaar voor te leggen aan het CPB, zodat alle twijfels en eventuele ongerustheid zijn weg te nemen en/of duidelijk wordt waar eventuele aanvullende wettelijke voorzieningen moeten worden getroffen. Zijn de ministers daartoe bereid?
Hoeveel winst wordt er geboekt met de nieuwe organisatie?
Na een terroristische aanslag komt er ongetwijfeld een onderzoek naar de vraag waar wat is misgegaan. Dan zal ook gekeken worden naar de organisatorische doelmatigheid, slagkracht en wendbaarheid. Kan zo n analyse en beoordeling niet VOORAF worden gemaakt? Met andere woorden: bent u bereid de gehele structuur door externe experts op dit soort vragen te laten doorlichten? Ik ben er nog niet 100% van overtuigd dat bureaucratie wordt opgeruimd en verminderd. Ik krijg de indruk dat er naast de bestaande structuur een nieuwe is opgebouwd.
Het lijkt erop dat de ministers zich een tikkeltje vertild hebben aan het nationale alerteringssysteem. Ze zeggen dat er met grote urgentie aan gewerkt wordt, maar dat het eerder met de kamer afgesproken tijdschema niet wordt gehaald. De PvdA ziet de voordelen van zo n systeem, al was het alleen uit vanuit de overtuiging dat anno nu de burgers een recht hebben op goede en tijdige informatie. Maar dat moet wel op een verstandige, dwz. betrouwbare, manier gebeuren.
Er staan overigens onbegrijpelijke dingen in dit onderdeel van de brief: Gelet op het grote belang van het voorkomen van aanslagen gaan wij ervan uit dat desalniettemin vrij algemeen de gewenste en afgesproken maatregelen getroffen zullen worden, zodat met de invoering van een alerteringssysteem niet gewacht behoeft te worden tot dat daartoe de nodige wettelijke verplichtingen in werking zijn getreden ? Wat betekent dit abracadabra in de praktijk?
Op twee fronten lijkt een stilte te zijn ingetreden. 1. Het bestrijden van misbruik van non- profit-organisaties voor financiering van terrorisme. Meest markante zin uit de brief van minister Zalm: In Nederland ontbreekt nagenoeg een verslagleggingplicht voor stichtingen. In vrijwel alle andere landen van Europa zijn deze verplichtingen voor vergelijkbare rechtspersonen gemeengoed . In welk tempo wordt deze lacune gedicht en wanneer is dat dus goed geregeld?
In de samenwerking in EU verband lijkt geen schot te zitten. Is Gijs de Vries kopje onder gegaan in de Europese bureaucratie? Wat wil de regering concreet bereiken tijdens het Voorzitterschap. Het ziet er allemaal weinig belovend uit.
Partij van de Arbeid