Persbericht
PERS-2004-138
Den Haag, 21 september 2004
Miljoenennota 2005: Voorzichtig economisch herstel en veel werk in uitvoering
De Miljoenennota 2005 laat zien dat het kabinet hard aan het werk is de ambities uit het Hoofdlijnenakkoord ook echt te verwezenlijken. Er ís al veel werk in uitvoering: o.m. VUT/prépensioen, de Wet Werk en Bijstand, het nationale Stabiliteits- en Groeipact, de Zorgverzekeringswet, het
Veiligheidsprogramma. De uitvoering van het beleid gebeurt in een periode waarin het economische herstel zich heel voorzichtig aandient: of het omslagpunt naar een opgaande conjunctuur al is bereikt, is nog niet zeker. Ondanks deze onzekere economische situatie blijft Nederland in 2004 en 2005
binnen de grenzen van het Stabiliteits- en Groeipact met tekortcijfers van respectievelijk 3,0% en 2,6%.
De Nederlandse economie
Op dit moment wordt een gematigd herstel van de economische groei voorspeld. De actuele raming gaat uit van een geleidelijk aantrekkende economie met een groeicijfer van 1¼% voor dit jaar en 1½% voor volgend jaar. Waar zowel de consumptie als de investeringen in 2003 nog een daling liet zien,
wordt voor beide in 2005 weer een beperkte groei verwacht. En ook de productie in de marktsector en de werkgelegenheid groeien weer in 2005. Ondanks deze omslag zal de werkloosheid ook het komende jaar nog verder stijgen tot 550.000 personen. Het economische herstel lijkt vooralsnog te broos om de
groei van het arbeidsaanbod volledig te absorberen.
EMU-saldo en begroting
In 2003 is het Nederlandse EMU-tekort voor het eerst door de 3%-grens geschoten. Meer Europese landen kampen met dat probleem, maar de tegenvallers zijn in Nederland relatief groot. De Ecofin Raad heeft Nederland aanbevolen maatregelen te nemen die het EMU-tekort in 2005 onder de 3% grens
brengen. Met het nu voorgestelde pakket voldoet Nederland hieraan. Rekening houdend met de in deze Miljoenennota beschreven maatregelen wordt nu een EMU-tekort geraamd van 3,0% BBP in 2004 en 2,6% BBP in 2005. Ondanks de aanvullende maatregelen gaat het minder goed met de overheidsschuld dan
gewenst. Tot 2007 blijft de schuld maar net onder het EMU-plafond van 60% BBP.
Om onder de grens van 3% te blijven was het noodzakelijk om extra maatregelen te nemen. Het kabinet heeft ervoor gekozen de huidige financiële problemen niet door te schuiven naar de toekomstige generaties maar nu in te grijpen.
EMU-saldo 2004-2007 (Mutaties t.o.v. Miljoenennota 2004 in %BBP)*
2004
2005
EMU-saldo MN 2004
-2,3%
-1,6%
Mee- en tegenvallers
-1,2%
-1,3%
Invulling najaarsoverleg en overig
0,0%
-0,2%
Pakket uitgavenmaatregelen
0,3%
0,3%
Pakket inkomstenmaatregelen
0,1%
0,2%
EMU-saldo MN 2005
-3,0%
-2,6%
Structureel EMU-saldo
-2,1%
-1,4%
* Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Maatregelen uitgavenkant begroting
Bij de invulling van het beleidspakket zijn de uitgangspunten van het Hoofdlijnenakkoord toegepast. Dit betekent dat zoveel mogelijk wordt afgezien van algemene lastenverzwaring en maatregelen die het economische herstel in de weg zitten. De nadruk ligt bij structurele hervormingen. Voor de
uitgavenkant van de begroting is gekozen voor verschillende maatregelen binnen de Rijksbegroting, sociale zekerheid en zorg. Bij het Rijk is gekozen voor een nieuwe efficiencytaakstelling die zowel een bijdrage levert aan de uitgavenproblematiek als de slagkracht van de overheid vergroot. Op het
terrein van de sociale zekerheid is er onder meer voor gekozen om aanvullingen van voormalige werkgevers in mindering te brengen op de WW-uitkering. Dit levert op termijn een besparing op van ¤ 150 miljoen én het bevordert de arbeidsparticipatie. In de zorgsector wordt het in 2004 ingeslagen pad
van beheerste groei voortgezet. Voor de AWBZ betekent het dat voor 2005 en latere jaren wordt vastgehouden aan beheersing van de uitgaven, maar dat er wel ruimte is voor groei.
Maatregelen inkomstenkant begroting
Per 1 juli 2004 is de AWBZ-premie verhoogd. Met deze premieverhoging kon op korte termijn nog een bijdrage worden geleverd aan het oplossen van de ontstane budgettaire problematiek. Bovendien bleek in het voorjaar dat op basis van het voorliggende economische beeld zich voor 2004 een kleine
koopkrachtverbetering had voorgedaan, zodat deze premieverhoging niet tot een slechter beeld zou leiden dan in de Miljoenennota 2004 was gepresenteerd. Vanaf 1 januari 2005 zal de AWBZ-premieverhoging worden omgezet in een verhoging van het tarief eerste en tweede schijf. Tot slot is na bespreking
in de Tweede Kamer besloten om de WAO-premie tijdelijk te verhogen in plaats van het oorspronkelijke voornemen om de SPAK versneld af te schaffen.
Beleidspakket Miljoenennota 2005, inclusief Voorjaarsnota (in mrd euro)*
2004
2005
Uitgavenmaatregelen
-1,6
-1,3
w.v. RBG
-1,5
-0,4
w.v. SZA
0,0
0,0
w.v. Zorg
0,0
-0,9
Inkomstenmaatregelen
-0,6
-1,1
w.v. Verhoging AWBZ-premie per 1-7-04
-0,3
w.v. Verhoging tarief eerste en tweede schijf
-0,7
w.v. Tijdelijke verhoging WAO-premie
-0,3
-0,3
w.v. Overig
0,0
-0,1
Totaal pakket
-2,2
-2,4
* Door afrondingsverschillen kan de som van de delen afwijken van het totaal.
Tegelijkertijd zijn stappen gezet om de ontwikkeling van de financiën van decentrale overheden beter te monitoren en te beheersen. Met ingang van januari 2004 is een nieuwe rapportagesystematiek ingevoerd die het zicht op de ontwikkeling van het EMU-saldo van decentrale overheden verbetert. In
september volgt nog overleg met de decentrale overheden over de vraag hoe in 2005 en latere jaren het EMU-saldo decentrale overheden beter beheersbaar is.
Uitvoering van het Hoofdlijnenakkoord
Vorig jaar heeft het kabinet in het Beleidsprogramma aangegeven wat de doelstellingen zijn en op welke resultaten het kabinet afgerekend wil worden. In de Miljoenennota wordt jaarlijks gevolgd welke resultaten er zijn geboekt.
Hoofdstuk 3 van de Miljoenennota geeft een overzicht van het beleid dat het kabinet op poten heeft gezet. Uit dit hoofdstuk blijkt dat het kabinet op een groot aantal terreinen actief is om het fundament van de economische ontwikkeling te verstevigen, de overheid slagvaardiger te maken, de
democratie te verbeteren en de samenleving veiliger te maken.
Het kabinet levert een belangrijke bijdrage aan de verbetering van de concurrentiekracht van Nederland door het beleid van loonmatiging en participatiebevordering. CAO-bepalingen die loonmatiging tegengaan worden niet meer algemeen verbindend verklaard. De normale lengte van de werkweek bedraagt
in de ogen van het kabinet veertig uur. De administratieve lasten moeten in de komende jaren met 25% afnemen, 18% daarvan is al concreet ingevuld. Het ondernemingsbestuur wordt versterkt en de vennootschapsbelasting wordt verlaagd.
Het stelsel van sociale zekerheid zal meer en meer gericht worden op activering. De WAO en de WW worden aangepast met het oog op die activering. De eerste resultaten van de nieuwe Wet Werk en Bijstand geven aan dat dit beleid succesvol is.
Op het terrein van onderwijs en kenniseconomie is het beleid gericht op meer ruimte voor instellingen in het onderwijs en op minder bureaucratie en regels. In 2005 en 2006 worden stappen gezet om onderwijsinstellingen financieel en inhoudelijk zelfstandig te maken. Studenten krijgen meer
mogelijkheden in hun studiekeuze, maar worden ook meer afgerekend op de keuzes tijdens hun studie.
Op het terrein van de veiligheid maakt het kabinet voortgang met het uitvoeren van het veiligheidsprogramma. De criminaliteit en de overlast zijn verminderd. De prestaties van de politiekorpsen en het justitiële apparaat nemen toe. Bestrijding van terrorisme krijgt de volledige aandacht van het
kabinet. Het integratiebeleid gericht op het restrictief toelaten met een efficiënt inburgeringstelsel begint van de grond te komen. De instroom van groepen immigranten daalt sterk. Internationaal is het beleid gericht op een geïntegreerde aanpak van armoede, vrede en veiligheid, mensenrechten,
handel en investeringen, migratie en natuur en milieu. Nederland blijft 0,8% van het BNP aan ontwikkelingshulp geven.
In de zorgsector maakt de invoering van de zorgverzekeringswet maakt het mogelijk het zorgaanbod geleidelijk te liberaliseren, waardoor het aanbod voor de patiënt groter wordt. Met de Wet Maatschappelijke Ondersteuning krijgen mensen de mogelijkheid zo lang mogelijk zelfstandig te blijven
functioneren. Preventiebeleid gericht op het tegengaan van roken, overgewicht en diabetes en het stimuleren van sport vormt een onderdeel van het zorgbeleid.
Ook op het terrein van ruimtelijke ordening en wonen, gelooft het kabinet in het geven van vrijheid aan burgers, bedrijven en lagere overheden in het vormgeven van de eigen werk- en woonomgeving. De Nota Ruimte schetst de contouren. Verder is het beleid gericht op het stimuleren van de
woningbouw. In de periode 2005-2009 moeten er in Nederland 420 duizend woningen bijgebouwd worden. In 2007 wil het kabinet 1300 kilometer snelweg vernieuwd hebben. Het aanleggen van nieuwe wegen op belangrijke knelpunten (b.v. de A50 en de A4) completeren het beleid. In het openbaar vervoer moet de
punctualiteit sterk toenemen.
Papierberg
Tegelijkertijd met de Miljoenennota heeft de minister van Financiën de departementale begrotingen aan het parlement aangeboden. De begrotingen zijn opgesteld conform de zogeheten VBTB-systematiek. VBTB, van Beleidsbegroting tot Beleidsverantwoording, is een initiatief dat gericht is op het
beleidsinhoudelijker maken van de begrotings- en verantwoordingsstukken. Het kabinet vindt dat de toegankelijkheid van de begrotingsstukken nog veel beter kan en sluit zich aan bij de conclusies van de Tweede Kamer bij de behandeling van het Financieel Jaarverslag van het Rijk. Onderdeel hiervan is
het verminderen van de "papierberg" die jaarlijks op Prinsjesdag aan het parlement wordt aangeboden. Deze berg moet volgend jaar 25% minder zijn. Het streven is om de Miljoenennota volgend jaar zelfs 50% dunner te maken dan nu het geval is.
Leeswijzer:
In de samenvatting van de Miljoenennota wordt per beleidsterrein een uitgebreid overzicht gegeven van de maatregelen voor 2005.
Ministerie van Financiën