Presentatie van staatssecretaris Van Geel over het
EU-voorzitterschapsprogramma aan het Europees Parlement (commissie
milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid) op 20 september
2004 in Brussel.
Geachte voorzitter,
Geachte leden van de commissie Milieubeheer, Volksgezondheid en
Voedselveiligheid
Het is mij een genoegen om vandaag kennis te maken met uw Commissie.
Laat mij beginnen u te feliciteren met uw verkiezing. Als voorzitter
van de Milieuraad wil ik graag met uw Commissie werken aan goede
Europese wetgeving en afstemming in internationale conventies.
Ik verwacht in de komende periode op een vruchtbare wijze met u samen
te werken.
Een goede samenwerking tussen Parlement, Commissie en Raad is des te
belangrijker nu er met het slechte economisch tij veel tegenwind is
voor het milieu. Die tegenwind bestaat onder meer uit: verminderde
politieke en publieke aandacht en een soms te eenzijdige focus op
economische groei. Hiermee dreigt ook de klassieke tegenstelling
tussen economie en milieu weer opgeld te doen, iets dat ik graag wil
voorkómen.
Ik wil deze gelegenheid meteen te baat nemen om te verwijzen naar de
Europese milieubalans, een studie van het Nederlands Milieu en Natuur
Planbureau. Het rapport - onder de naam Outstanding Environmental
Issues - analyseert welke uitdagingen op het gebied van milieubeheer
ons het komend decennium te wachten staan. Welke thema's gaan ons
bezig houden? Welke sectorale ontwikkelingen zijn onafwendbaar en is
ons huidige beleid wel toereikend op de langere termijn? Denkt u
daarbij aan ontwikkelingen in de energievoorziening, de landbouw, het
transport en aan bredere maatschappelijke ontwikkelingen op
technologische en sociaal-economische vlak. Welke bijdrage kan
milieubeheer leveren aan de Lissabon Strategie? Het rapport is ook
bedoeld ter inspiratie van de nieuwe Europese Commissie, de
Voorjaarsraad en van u, Europarlementsleden. Ik zal het u straks
uitreiken.
Mijn motto voor het Nederlandsvoorzitterschap: 'environment as an
opportunity', ook - en met name - voor economische ontwikkeling!
Informele Milieuraad: Lissabon-proces
Milieu als kans stond centraal tijdens de Informele milieuraad in juli
jl.
De manier waarop deze Informele milieuraad was vormgegeven helpt bij
een open discussie met belanghebbenden over belangrijke
milieu-onderwerpen.
Mijn collega's waren het er allen over eens dat milieuvriendelijke
innovaties goede kansen bieden om de concurrentiekracht van Europa te
versterken. Om daarmee een bijdragen te kunnen leveren aan het
Lissabon-streven. Door middel van deze innovaties kunnen kosten
worden bespaard, door zuiniger energie- en grondstoffengebruik. Met
duurzame innovatieve producten kunnen ook nieuwe markten worden
gecreëerd.
Daartoe is het belangrijk een mix van instrumenten in te zetten. We
moeten ons vooral richten op groen inkoopbeleid, fiscale stimulansen
en groen beleggen. Verder is het van belang om te zorgen voor een
betere internalisering van milieukosten, en voor afschaffing van
milieuschadelijke subsidies.
Ik heb met mijn collega's afgesproken dat we ieder in eigen land onze
collega's zullen benaderen om ze te overtuigen van het belang van
'environment as an opportunity'. In de voorbereiding van bijeenkomsten
tijdens het Nederlands voorzitterschap werk ik nauw met mijn
collega-ministers samen, opdat zij in hun Raden eco-efficiënte
innovaties als een belangrijke kans meenemen. Uiteindelijk is mijn
doel dat tijdens de voorjaarsraad wordt onderschreven dat
eco-efficiënte innovaties kansen bieden om de concurrentiekracht van
Europa te versterken. Ik hoop dat het Europees Parlement dit idee
ondersteunt.
Belangrijk is ook dat het bedrijfsleven aanwezig was tijdens de
Informele Milieuraad en zich enthousiast toonde over Milieu als kans.
Milieuministers en bedrijfsleven hebben daarom uitgesproken dat ze
gezamenlijk deze kansen willen benutten.
Ik zal de komende maanden praten met het bedrijfsleven en andere
belangengroepen om te onderzoeken hoe een dergelijk partnerschap
tussen de Lidstaten, het Europese bedrijfsleven en andere
belangengroepen vorm moet krijgen.
Motto bij de informele Milieuraad was "Environment as an opportunity".
Dit motto geldt niet alleen voor de Lissabonstrategie, maar ook voor
onderwerpen als Duurzaam wegtransport en Reach, en bij de vernieuwing
van het instrumentarium (zoals emissiehandel). Daarmee kom ik op de
andere belangrijke prioriteiten:
Duurzaam wegtransport
Mobiliteit is van groot belang voor onze moderne maatschappij. Het
verkeer is echter een bron van zorg voor het milieu. De problemen die
ontstaan als gevolg van de toename van het verkeer zoals
luchtvervuiling, geluidhinder en broeikasgasemissies zijn hardnekkig
en schadelijk voor mens en milieu. Om die reden vind ik het van groot
belang dit onderwerp nu terug op de Europese agenda te krijgen. Het
onderwerp staat geagendeerd voor een beleidsdebat op de milieuraad van
oktober a.s.
De bedoeling van het beleidsdebat is erachter te komen of alle
lidstaten hetzelfde denken over de problemen die wij ondervinden van
het verkeer. Daarnaast willen we een aantal concrete oplossingen op de
korte termijn formuleren. Daarbij gaat de aandacht op dit moment
vooral uit naar het wegtransport, omdat dit grote invloed heeft op het
stedelijk milieu en op de volksgezondheid en omdat er technische
oplossingen voorhanden zijn die de problemen kunnen verminderen.
Belangrijk is dus dat de Commissie een flinke steun in de rug krijgt
van de Lidstaten om snel nieuwe voorstellen te presenteren,
bijvoorbeeld nieuwe emissie-eisen voor personenauto's. De uitstoot van
fijn stof en NOx door dieselmotoren behoort tot de meest vervuilende
verkeersemissies. Met ambitieuze Euro-5 normen voor personenauto's
kunnen de milieu- en gezondheidsproblemen in belangrijke mate worden
opgelost. Oplossingen zijn bijvoorbeeld het stimuleren van roetfilters
en katalysatoren om de uitstoot v an fijnstof en Nox te verminderen.
Een ander groot verkeersprobleem is geluid. De schade van
geluidsoverlast voor de volksgezondheid wordt hevig onderschat.
Brongerichte maatregelen zijn niet alleen voor gezondheid en milieu
hard nodig, maar ook nog eens kostenefficiënt. Ik wil daarom pleiten
voor maatregelen die snel het geluidsniveau van personenauto's en
bestelauto's effectief verlagen. Dergelijke maatregelen zijn technisch
mogelijk en hoeven weinig extra geld te kosten. Bijvoorbeeld door het
gebruik van stillere autobanden en stillere motoren. Beide zijn al
ontwikkeld.
Om de uitstoot van CO2 door personenauto's te beperken zijn
convenanten afgesloten met de autofabrikanten, die lopen tot
2008/2009. Het is van het grootste belang dat nu reeds wordt nagedacht
over doelen en de beleidsinstrumenten voor de periode daarna.
Met dit punt op de milieuraad van oktober hoop ik het onderwerp weer
een belangrijke plaats op de Europese beleidsagenda te geven, en
tevens de invloed van de Raad aan te wenden om de Commissie op te
roepen tot maatregelen. Maar niet alleen van de kant van de Raad is
invloed nodig, ook van de kant van het Parlement. Uw rol en invloed
bij dit onderwerp zijn heel belangrijk.
Reach (een geïntegreerd systeem voor de registratie, evaluatie en
autorisatie van chemische stoffen)
Ieder voorzitterschap werkt ook voor zijn opvolgers. Dat geldt voor
het Nederlands voorzitterschap met name bij het chemische
stoffenbeleid, een ander prioritair onderwerp voor het Nederlands
voorzitterschap. Het is daartoe mijn inzet om samen met mijn collega
van het ministerie van Economische Zaken, voorzitter van de
Concurrentiekrachtraad, vooruitgang in de behandeling van het
commissievoorstel 'Reach' te bereiken. Vanuit milieu- en
gezondheidsoogpunt is het belangrijk een samenhangend beleid voor
chemische stoffen te ontwikkelen. Met de nieuwe wetgeving moeten de
tekortkomingen van het huidige systeem worden aangepakt. Het
bedrijfsleven moet een sterke eigen verantwoordelijkheid krijgen voor
het achterhalen en beschikbaar stellen van informatie over de
eigenschappen van chemische stoffen. Tegelijkertijd moeten we ervoor
zorgen dat deze vernieuwingsslag bijdraagt aan de concurrentiepositie
van het Europese bedrijfsleven.
Ook bij Reach moet een schijntegenstelling tussen economie en milieu
worden voorkomen. Zowel in de Concurrentiekrachtraad (25 en 26
november) als in de Milieuraad (20 december) zullen beleidsdebatten
worden georganiseerd over Reach. Op sleutelonderdelen van het
voorstel, zoals bijvoorbeeld: 'registratie', 'data-sharing en het
vermijden van dierproeven' en de 'algemene aspecten' van Reach wil ik
in de Milieuraad graag overeenkomsten en verschillen tussen lidstaten
blootleggen.
Eind oktober organiseert het Nederlands voorzitterschap een workshop
om beschikbare resultaten van diverse afgeronde impact studies te
bespreken en conclusies te trekken over consequenties van het Reach
voorstel voor het bedrijfsleven en de samenleving. Het Europees
Parlement zal hierbij worden uitgenodigd. De Raad is zich ervan bewust
dat Reach een complex dossier is dat gedegen behandeling vereist,
zowel van Raad als Parlement. Toch verwacht ik dit jaar op genoemde
onderdelen voortgang te kunnen boeken richting besluitvorming in 2005.
Voor een transparante behandeling van dit belangrijke dossier hecht ik
belang aan regelmatig contact met uw commissie.
Klimaat
Op het gebied van klimaat spelen twee belangrijke thema's waarin de EU
een sleutelrol vervult: het Kyoto-protocol en het klimaatbeleid op
langere termijn. Ten eerste de implementatie en inwerkingtreding van
het Kyoto-protocol. Een belangrijk wapenfeit is dat de Lidstaten en de
Commissie druk bezig zijn met het voorbereiden van het Europese
emissiehandelssysteem dat vanaf 1 januari 2005 van start gaat.
Ik wil hier graag opmerken dat de Raad veel waardering heeft voor de
inspanningen van het Parlement om Rusland bij het Kyoto Protocol te
betrekken. Er zijn positieve signalen - mede als gevolg van de
inspanningen van het EP. Ik hoop dat de samenwerking op dat vlak
tussen Parlement, Commissie en Raad zullen leiden tot een ratificatie
van het Kyoto Protocol door Rusland op korte termijn.
Het tweede aandachtsveld betreft het klimaatbeleid op de langere
termijn. In december van dit jaar zal in Buenos Aires de tiende
Conferentie van Partijen onder het Klimaatverdrag plaatsvinden.
Hierbij zal onder andere teruggekeken worden naar wat 10 jaar
Klimaatverdrag ons heeft gebracht en wat de uitdagingen voor de
toekomst zijn. Het belangrijkste resultaat tot nu toe is het
Kyoto-protocol en de verdere uitwerking hiervan in de Marrakesh
Akkoorden. Het protocol is echter een eerste stap en na 2012 zullen
verdergaande emissiereducties nodig zijn.
De Europese Voorjaarsraad 2005 zal een standpunt innemen over
toekomstig klimaatbeleid van de EU. De regeringsleiders zullen zich
buigen over emissiereductiestrategieën op middellange en lange
termijn, inclusief doelstellingen. Uitgangspunt van het EU lange
termijn klimaatbeleid is een maximale temperatuurstijging van 2 graden
Celsius ten opzichte van het pre-industrieel niveau. De Europese
Commissie stelt ter voorbereiding van deze bespreking momenteel een
kosten-batenanalyse op waarin rekening wordt gehouden met milieu- en
concurrentieoverwegingen. Voor de aanpak van het klimaatprobleem is
mondiaal een zo breed mogelijke coalitie noodzakelijk. Dit lukt naar
mijn mening alleen als Europa de dialoog aangaat met andere landen.
In de komende maanden zal ik verschillende van de hoofdrolspelers
bezoeken om naar hun ervaringen en visie te luisteren. Ook
Europarlementariërs zouden hier een rol van betekenis kunnen vervullen
door met parlementariërs uit landen buiten Europa over lange-termijn
klimaatbeleid te praten, bijvoorbeeld op CoP-10 bij het klimaatverdrag
in december.
Exploring New approaches (ENAP)
Naast het nieuwe instrument 'emissiehandel' wordt ook gekeken hoe
andere nieuwe benaderingen en instrumenten gevonden kunnen worden die
kunnen leiden tot een betere én kosteneffectievere milieuprestatie.
Door middel van een drietal workshops is een Europese dialoog hierover
gestart onder de noemer ENAP. Het EP is betrokken en aanwezig geweest
bij deze workshops, en is ook uitgenodigd voor de afsluitende
ENAP-conferentie in oktober. Tijdens de Decemberraad zullen eerste
bevindingen worden gepresenteerd.
Naast deze onderwerpen, die voor Nederland de belangrijkste
prioriteiten vormen op milieugebied en die een groot raakvlak hebben
met de 'environment as an opportunity'-gedachte, ligt er nog een
aantal voorstellen ter behandeling.
Het verdrag van Aarhus gaat over toegang tot informatie over publieke
participatie en toegang tot de rechter. Zoals u weet is het
Aarhus-verdrag buitengewoon belangrijk voor burgers van Europa, niet
in het minst ook voor de burgers van de participerende staten buiten
de EU. Op het gebied van transparantie vervult het milieubeleid hier
een voorbeeldfunctie: het garanderen van toegang tot informatie, tot
besluitvorming en tot de rechter.
In mei 2005 vindt de tweede bijeenkomst van partijen plaats in
Kazachstan. Gezien het grote belang van het Verdrag zou het een goede
zaak zijn als de EU daar als partij aan tafel kon zitten,
gelijkwaardig aan de 28 Staten die inmiddels hebben geratificeerd. Het
feit dat het EP de eerste lezing snel heeft afgerond, waarvoor ik u
namens de Raad dank zeg, bevestigt mij nog eens dat het onderwerp ook
voor u van het grootste belang is. Dat Raad en Parlement hier
intensief samenwerken is essentieel, want alleen dan kunnen de nodige
stappen in snel tempo worden gezet. Ik hoop en reken op een vruchtbare
samenwerking tussen onze beide instellingen.
Ik wil u nog enkele voorstellen noemen. Als eerste ligt er een
richtlijnvoorstel voor mijnafval, dat tot doel heeft afval te
reguleren dat ontstaat bij de winning van mineralen. Ik streef naar
een politiek akkoord, waarbij ik vooral hecht aan een compromis dat
oog heeft voor het milieubelang, maar anderzijds niet overreguleert.
Ook voor het dossier gefluoreerde gassen (f-gassen) streef ik naar het
bereiken van een politiek akkoord tijdens het Nederlands
voorzitterschap. Dit onderwerp heeft uiteraard een belangrijke link
met het klimaatbeleid.
Voor de Grondwaterrichtlijn valt dit jaar, naar ik heb begrepen, geen
afgeronde eerste lezing van het EP te verwachten. Dat laat onverlet
dat ik dit dossier toch graag zo goed mogelijk op de rails wil zetten,
opdat het voor het Luxemburgs voorzitterschap mogelijk wordt om tot
een politiek akkoord te komen.
Tijdens het Nederlands voorzitterschap wordt er ook over de richtlijn
Batterijen en Accu's gediscussieerd. Als voorzitter van de Raad zal ik
proberen een compromis te vinden op zowel het punt van een verbod op
cadmiumhoudende batterijen als op het punt van de
recyclingdoelstellingen.
Verder staan nog enkele mededelingen op onze agenda voor het komend
halfjaar. Tijdens de Informele milieuraad is al uitgebreid van
gedachten gewisseld over de mededeling van de Commissie over
Hoogwater. Tijdens de Raad bleek een groot draagvlak te bestaan voor
verdere gezamenlijke actie. Gezamenlijke actie zou wat mij betreft
moeten uitmonden in een actieplan van de Lidstaten.
De Commissie heeft in juli een mededeling uitgebracht over
Financiering van Natura 2000, en kiest hierin om niet een apart fonds
voor Natura 2000 in te stellen, maar om aan te sluiten bij het
plattelandsfonds en bij de structuurfondsen. Daarmee wordt management
van Natura 2000 beter verankerd in een breder plattelands- en
ontwikkelingsbeleid. Wij zullen in oktober een politiek debat wijden
aan de mededeling van de Commissie.
Het komende half jaar wordt verder onderhandeld tussen de Commissie en
uw Parlement over de condities waaronder de programma's en projecten
tot stand kunnen komen. "
Een andere mededeling gaat over de thematische strategie voor het
Stadsmilieu. Zo'n thematische strategie zal naar verwachting
halverwege 2005 verschijnen. Het doel is de milieuprestaties en de
kwaliteit van het milieu in stedelijke gebieden te verbeteren. En
voorts om een gezonde leefomgeving voor stadsbewoners van Europa te
bewerkstelligen. Deze mededeling is de afgelopen tijd behandeld en
mijn bedoeling is om in oktober hier Raadsconclusies over te
formuleren. Het dossier heeft een belangrijke link met de ambities van
het voorzitterschap ten aanzien van het dossier duurzaam wegtransport:
stillere, schonere en zuinigere auto's.
Een ander punt dat op de agenda staat is de EU-strategie voor milieu
en gezondheid. Deze strategie is onlangs vertaald naar een eerste
actieplan, dat tijdens de WHO ministersconferentie over Milieu en
Gezondheid in Budapest door de Commissie is gepresenteerd. De
afstemming tussen het beleid van de EU en van WHO-Europa moet leiden
tot versterking van het milieu en gezondheidsbeleid in Europa. Het
Nederlands voorzitterschap ondersteunt dit, en organiseert begin
december een conferentie om de implementatie van de acties uit het
Actieplan vorm te geven.
Ik wil afronden met nogmaals uw hulp en medewerking te vragen in deze
periode van 'zwaar weer voor het milieu'. Er breken spannende tijden
aan: binnenkort komt het Kok-rapport over de Lissabonstrategie uit;
evenals de mid-term review van Lissabon. Na het Nederlands
voorzitterschap, volgt dan de mid-term review van de Sustainable
Development Strategy.
Ik hoop van harte dat hierin inmiddels de gedachte 'milieu als kans'
is meegenomen. Uit deze rapporten en de reactie daarop zal blijken of
Parlement, Commissie en Raad de uitdaging op willen pakken om de
richting in te slaan naar een Europa dat Clean, Clever en Competitive
wil zijn, of dat wij met zijn allen de schijntegenstelling Economie
versus Milieu willen onderstrepen. Door dat laatste te doen, laten we
de echte kracht van Europa lopen; die echte kracht schuilt juist in
het innovatieve, in de integratiegedachte, in Clean, Clever,
Competitive. Wij zijn een Europa van 25, en wij moeten ook het ego
krijgen van een Europa van 25. Wij zijn in staat om voor de band uit
te lopen en zelf het deuntje te bepalen, in plaats van naar andermans
pijpen te dansen. Het is tijd dat we ons dat beseffen!
Ik dank u hartelijk voor uw aandacht.
Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer