EERSTE KAMER
Eerste Kamer aan zet
Eerste Kamer : wetten moeten beter
(Impressies van vergaderdag 14 september 2004)
Gaat de Eerste Kamer voortaan wetten tegenhouden die in de Tweede
Kamer zijn aangenomen, maar waaraan in de ogen van de senaat bij de
uitvoering te veel haken en ogen zitten?
Deze vraag speelde door ieders hoofd bij het debat met de ministers
Remkes (Binnenlandse Zaken) en De Graaf (Bestuurlijke vernieuwing en
Koninkrijksrelaties) over het rapport van de Algemene Rekenkamer
:'Tussen beleid en uitvoering' op dinsdag 14 september. Maar niet elke
deelnemer aan het debat beantwoordde de vraag volmondig met 'ja' al
was wel zonneklaar dat de zorgen over een vaak slecht presterende
overheid in de hele Kamer leven, van links tot rechts. Dit kwam tot
uitdrukking in twee kamerbrede moties: de ene vroeg om een bijlage
over de uitvoering bij elk in te dienen wetsvoorstel; de andere om een
opdracht aan de inspecties en andere toezichtsorganen van de overheid
'de maatschappelijke effectiviteit met name in kwalitatieve zin tot
speerpunt van hun onderzoek- en handhavingsactiviteiten te maken'.
De bevindingen van de Algemene Rekenkamer waren in de ogen van de
Eerste Kamer zo alarmerend dat hij er gedegen voorbereid een debat met
de regering over wilde voeren. Op initiatief van de PvdA-fractie heeft
de commissie voor Binnenlandse zaken en Hoge Colleges van Staat het
debat voorbereid. Niet alleen de Algemene Rekenkamer zelf kreeg bij de
Eerste Kamer de kans om zijn eigen rapport toe te lichten, maar ook
een keur aan deskundigen uit de samenleving werden tijdens een
rondetafelconferentie begin dit j aar'gehoord'.
In geen enkel van de 29 onderzoeken van de laatste jaren heeft de ARK
kunnen vaststellen dat voorgenomen beleid ook daadwerkelijk in
uitvoering was genomen. Er was gewoon te weinig informatie beschikbaar
om dit te kunnen vaststellen.
De twee grootste fracties (CDA, PvdA) in de Eerste Kamer traden
vervolgens tijdens het plenaire debat dinsdag op als 'trekkers' van de
moties die de regering tot acties moeten verleiden om de
uitvoerbaarheid van wetten te verbeteren. Over de moties wordt op 28
september gestemd, maar door de kamerbrede steun die de indieners
kregen ligt het voor de hand dat zij dan worden aangenomen.
De ministers Remkes en De Graaf beloofden dat de regering met een
schriftelijke reactie komt, nadat de moties zijn besproken met
minister Donner van Justitie, die verantwoordlijk is voor de kwaliteit
van de wetgeving in het kabinet. Minister Remkes zinspeelde op de
mogelijkheid dat zelfs het hele kabinet zich over de moties van de
senaat zou buigen.
De ministers omarmden de moties niet tijdens het debat, maar zeiden
wel dat zij er sympathiek tegenover stonden. In elk geval deelden zij
de analyse van o.a. de woordvoerders van PvdA (Van Thijn) en CDA
(Bemelmans-Videc) dat uitvoering van beleid bij de overheid veel meer
politieke aandacht verdient.
Minister Remkes waarschuwde er wel voor teveel verwachtingen te
wekken. Hij vond dat de overheid vaker moet zeggen: 'Daar gaan
wij niet over'. De minister verwees naar Europese regelgeving en naar
het overhevelen van taken en bevoegdheden van het rijk naar andere
overheden als provincies en gemeenten en naar zelfstandige
bestuursorganen.
Remkes: 'Er leven in de samenleving verwachtingen en dan kun je wel
een halfzacht antwoord geven en net doen of je er een beetje over
gaat, maar daarmee strooi je de burger in feite zand in de ogen. Dat
is het slechtste wat je kunt doen'.
Van Thijn (PvdA) stipuleerde dat er 'iets van een legitimiteitscrisis'
is ontstaan door de gebrekkige uitvoering van beleid. Hij hekelde de
'hik-en-hijg-cultuur' op het Binnenhof als gevolg waarvan beleid op
beleid wordt gestapeld zonder dat men zich bekommert over de
uitvoerbaarheid. Van Thijn vond dat regering en parlement zich minder
moeten laten opjagen door de media.
Mevrouw Bemelmans-Videc (CDA) en haar collega mevrouw Bierman-Beukema
toe Water(VVD) hamerden op de noodzaak om de effecten van beleid te
meten, vooral in kwalitatieve zin. Van Raak (SP) ving bot met zijn
poging de ministers zich te laten uitspreken over een in te voeren
terugzendrecht van de Eerste Kamer. Hij vond het 'slap' dat de Eerste
Kamer de afgelopen drie jaar - ondanks grote twijfels over de
kwaliteit en uitvoerbaarheid 'nooit een wetsvoorstel heeft verworpen.
Schuyer (D66) pleitte voor de 'morele ruimte' voor de Eerste Kamer om
wetsvoorstellen te verwerpen. Schuyer doelde op de coalitie-dwang die
er ook in de senaat veelal toe leidt dat de regeringsfracties de
regering door dik en dun steunen.
15 sep 04 17:18