Partij van de Arbeid


Stafdienst Voorlichting telefoonnummer 070-3183040


Den Haag, 15 september 2004


Bijdrage van Staf Depla (PvdA) aan het Algemeen Overleg over taakafbakening pensioenfondsen (commissie Staatsen)


· Pensioenfonds is profijtelijke vorm van solidariteit in goed en slechte tijden en tussen en binnen generaties
Gezamenlijk voor de oude dag sparen is een profijtelijke vorm van solidariteit. Door samen te sparen kunnen tegen lagere kosten hogere pensioenresultaten behaald worden. De PvdA fractie is tegen die achtergrond altijd een supporter geweest van ons pensioenstelsel. Internationaal staat ons stelsel in hoge aanzien omdat de combinatie van omslagfinanciering via de AOW en kapitaaldekking via onze pensioenen we beter voorbereid zijn op de vergrijzing. Tegen die achtergrond beoordelen wij het rapport van de commissie Staatsen en de brieven van de regering van februari en september.


· Bezuinigingsvoorstel uit hoofdlijnenakkoord terecht van tafel
Commissie Staatsen is in het leven geroepen om neventaken van pensioenfondsen vast te stellen. In het regeerakkoord was nl. een bezuinigingstaakstelling ingeboekt van 100 miljoen door VB te heffen op markttaken van pensioenfondsen. Probleem voor kabinet is dat uit onderzoek blijkt dat nevenactiviteiten beperkt voor komen. Bovendien zijn die nevenactiviteiten al in een apart BV ondergebracht. In de brief van 9 februari lezen we dat het kabinet overeenkomstig het belastingplan van 2004 in een AMvB zal regelen welke activiteiten VB-plichtig worden. Daar lees ik niets meer over in de brief van 8 september. Is de conclusie juist dat van dit voornemen wordt afgezien en dat dit onderdeel uit het hoofdlijnenakkoord niet wordt uitgevoerd? De PvdA juicht dat toe. We hebben de realiteitswaarde van dit voorstel nl nooit hoog ingeschat.


· Geen beperking beleggingsvrijheid maar bewaken kwaliteit bestuur
De commissie Staatsen heeft criteria voor niet toegestane nevenactiviteiten geformuleerd. Criteria zijn zo geformuleerd dat bepaalde beleggingsvormen (onroerend goed en equity) voortaan vooraf getoetst moeten worden door PvK. Bovendien mogen pensioenfondsen niet meer dan 20% van een beleggingsfonds bezitten. Dit betekent dat bv. ABP op korte termijn het aandeel in een grote onroerdendgoedbeleggingsfonds moet afbouwen. Dit leidt tot marktverstoring.
De PvdA-fractie vindt dat pensioenfondsen conform Bolkesteinrichtlijn beleggingsvrijheid moeten hebben. Dit willen we omdat op die manier de hoogste pensioenresultaten voor de gepensioneerden kunnen worden gehaald. Dat laat onverlet dat de PvK de totale portefeuille moet beoordelen en niet de risico s van afzonderlijke beleggingen. De PvK moet de kwaliteit van de pensioenfonds-bestuurders bewaken. Dat is een betere aanpak dan de aparte beleggingen te gaan beoordelen.
De PvdA-fractie is blij dat de Minister deze voorstellen van de Commissie Staatsen niet overneemt. U heeft er veel tijd voor nodig gehad. De Kamer was daar na haar hoorzitting op 7 april al van overtuigd.


· PvdA vindt dat pensioenfondsen ook levensloopregeling moeten mogen uitvoeren
De Minister wil pensioenfondsen verbieden levensloopregeling uit te voeren. Dit doet hij onder verwijzing naar Bolkesteinrichtlijn. Deze richtlijnen is echter op verzoek van Nederlandse verruimd. In artikel 7 staat dat fondsen zich moeten beperken tot activiteiten die verband houden met pensioenuitkeringen. Eerst stond er dat ze onmiddellijk verband moesten houden. Waarom mag ABP wel zaken van UWV uitvoeren. En waarom mogen pensioenfondsen wel premievrije opbouw invalidepensioen uitvoeren? Kan de Minister uitleggen waarom levensloop daar niet bij hoort? Levensloop kan toch ook ingezet worden voor vervroegd (deeltijd)pensioen? Bovendien zijn de uitvoeringskosten voor de deelnemers dan veel lager. De PvdA fractie vermoed dat hier politieke opvattingen aan ten grondslag liggen. Net als uw mannenbroeders van eind 19e eeuw en COlijn in de 20e eeuw heeft u het niet zo op solidariteit. U jaagt individuele burgers liever naar de verzekeraars en banken toe. Waarom maakt u deze profijtelijke vorm van solidariteit, die haar kwaliteit bewezen heeft bij het pensioensparen, onmogelijk voor levensloop sparen. PvdA vindt dat sociale partners moten mogen afspreken dat het pensioenfonds de levensloopregeling mag uitvoeren.


· Pensioenfondsen moeten voor de oude dag kunnen zorgen
In aanbeveling van Taskforce ouderen en Arbeid wordt aanbevolen dat pensioenfondsen behoren nadrukkelijk hun verantwoordelijkheid te tonen bij het bevorderen van de arbeidsparticipatie van ouderen door zich actief in te zetten voor preventie en arbo-beleid. Maar ook door simpel zelfstandige te kunnen worden. De Regering wijst dit af. In Noorwegen zien pensioenfondsen hun verantwoordelijkheid veel breder. Vanwege tekort aan zorgpersoneel bouwen ze met pensioengelden zorghuizen in Spanje. Kabinet vindt vergrijzing volksvijand nummer 1. Moeten we dan niet wat flexibeler zijn dan het kabinet doet in haar reactie.


· Pensioenfondsen moeten actieve aandeelhouders zijn
In het zelfde kader stelt de commissie, overgenomen van Rutte door de Geus, dat pensioenfondsen geen reputatierisico s mogen lopen. Dit betekent concreet dat ze zich moeten onthouden van hun stemrecht als aandeelhouder. Dit staat haaks op de al aangenomen code corporate governance. Wij waarderen het juist dat pensioenfondsen, zich als actieve aandeelhouders opstellen namens hun deelnemers werknemers en gepensioneerden van Nederland.


· Goed pensioenfondsbestuur

Het premiewapen is steeds botter. De kwaliteit van het pensioenfonds is steeds meer de bepalende factor voor de koopkrachtbescherming van gepensioneerden en deelnemers nu en in de toekomst. Er zijn veel onderzoeken waar kritiek op kwaliteit pensioenfondsbesturen geleverd wordt. En ook de ervaringen in de jaren negentig laten zien dat pensioenfondsen slecht de veranderende omstandigheden hebben gezien. De Minister is in overleg met de sector over codes voor goed pensioenfondsbestuur. Dat is een goede zaak. We moeten echter leren van UK. Daar bleek na een aantal jaren de helft van de pensioenfondsen nog niets gedaan had aan invulling van een code voor goed pensioenfondsbestuur. Daar moeten wij van leren. De pensioensector is te divers voor een uniforme regeling. Maar de PvdA wil wel dat in de nieuwe pensioenwet komt te staan dat elk pensioenfonds concreet aan haar deelnemers en gepensioneerden aangeeft hoe zij het goede pensioenfonds bestuur vorm geeft. Elementen die er wat de PvdA een plek in moeten krijgen zijn:


a. Wij willen naast extern toezicht door PvK fatsoenlijk intern toezicht. De Minister en de VB (bond van bedrijfstakpensioenfondsen) willen dit ook. Echter de voorzitter van OPF (koepel van ondernemingspensioenfondsen) vindt dit overbodig. Ze hebben immers de externe toezichthouder toch. Het probleem is dat externe toezichthouders pas ingrijpen als er problemen zijn. Een fonds dat er goed voor staat maar waarvan het bestuur er een potje van maakt heeft van de toezichthouder weinig te duchten. De deelnemers en gepensioneerden zitten dan op de blaren. Neem het voorbeeld van verenigde glasfabriek gebruiken. Pensioen wordt nu afgewaardeerd met 7.5% en tot 2017 niet meer dan 1% indexatie per jaar. Het zijn gewone mensen met kleine pensioentjes. Het vertrouwen in ons mooie pensioenstelsel komt zo onder druk te staan. Wat is volgens de minister de oorzaak van deze problemen bij dit fonds? Tevens willen we vragen wat hij van het idee van een garantiefonds voor kleine pensioenfondsen vindt.


b. Wij willen medezeggenschap van gepensioneerden, deelnemers en jongeren goed geregeld hebben. Het idee dat raad van belanghebbende als ultiem middel het bestuur weg kan sturen heeft onze steun. Een code voor goed pensioenfondsbestuur kan de initiatiefwet Giskes overbodig maken.


c. Diverse samenstelling van pensioenfondsbesturen als afspiegeling van hun deelnemers maar ook om tunneldenken te voorkomen. Bv. een bestuurder van onder de 30 in het bestuur. Ons mooie pensioensysteem blijft alleen bestaan als ook toekomstige generaties vertrouwen in het stelsel blijven houden.


d. De lessen uit de jaren negentig laten zien dat er een duidelijke scheiding moet komen tussen het pensioenfondsbestuur en de CAO-onderhandelingen. Anders lopen we het risico dat ongedekte rekeningen aan CAO-tafel doorgeschoven worden naar het pensioenfonds.


Tot slot, wanneer komt de uitwerking van het nieuwe financiële toetsingskader over hoe om te gaan met waardering tegen marktrente? De PvdA wil gezien het belang hiervan dit snel naar de Kamer hebben.


En wanneer kunnen we het toegezegde toezichtplan van de PvK en de daar aan verbonden jaarrapportage over het nieuwe financieel toezichtkader verwachten?