Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

Het weer nader verklaard

Hurricane Ivan nadert west Cuba

(links/ verkenner / schaal) Hurricane Ivan trekt maandagmiddag (13 sep) en dinsdagnacht (Ned. tijd) over het westen van Cuba. Ivan heeft zich inmiddels ontwikkeld tot orkaan van de zwaarste categorie, klasse 5. De maximale windsnelheden aan de rand van het 'oog' van de orkaan worden geschat op 260 km/uur, met vlagen die nog harder zijn. Ivan wordt betiteld als 'extreem gevaarlijk'. Ook het oosten van Mexico zal met Ivan te maken krijgen. Vorige week woensdag en donderdag is Ivan langs de Nederlandse ABC-eilanden getrokken. Ivan bleef nog op redelijke afstand (ca 150 km), waardoor de wind beperkt is gebleven tot windkracht 6 à 7. De zeer hevige neerslag en hoge golven bezorgden de bewoners echter veel overlast.

Satellietfoto Ivan, donderdag 13 Verwachting hurricane Ivan september 8.45 uur (Ned. tijd) (laatst update 13 sep). Klik hier voor detailkaart.

In het Caribisch gebied zijn inmiddels al verschillende tropische stormen en hurricanes gepasseerd. Bijzonder was hurricane Charley die in augustus vooral in Florida heeft huisgehouden. Daarbij kwamen 27 mensen om het leven. Door hurricane Frances zaten miljoenen mensen in Florida zonder stroom of moesten hun huizen uit. Frances heeft vermoedelijk aan tien mensen het leven gekost. Tot nu toe heeft Ivan (de verschrikkelijke, zoals deze orkaan al genoemd wordt) op Jamaica zaterdag j.l. (11 sep) aan 14 mensen het leven gekost.

De eerste tropische orkanen van het seizoen, hurricanes in de VS, verschijnen vaak in juli of augustus op de weerkaart. Soms ontstaat er in juli al één; het seizoen duurt dan enkele maanden. Veel hurricanes worden geboren uit onweersbuien voor de Afrikaanse kust. Met een oostenwind drijven de buien langzaam richting Caribisch gebied, waar ze verder uit kunnen groeien tot tropische stormen.

Winden van orkaankracht en zondvloedachtige regen
Als de wind boven gemiddeld 117 km/u komt (windkracht 12) is het een hurricane. De warme zee van minstens 26 graden is een belangrijke energiebron waar ze in activiteit toenemen. Hurricanes worden ingedeeld in vijf klassen volgens de schaal van Saffir/Simpson. Klasse 1 zijn hurricanes met een wind van gemiddeld minstens 117 km/u en hoogstens 152 km/u. Een hurricane met een gemiddelde wind van meer dan 248 km/u zit in klasse 5 en wordt extreem gevaarlijk genoemd. Hurricane Luis, die op 5 september 1995 Sint Maarten trof en Andrew die Florida in 1992 trof, was klasse 4 met gemiddeld van 200 km/u. Mitch, die eind oktober, begin november 1998 Midden Amerika trof was tijdelijk een klasse 5 hurricane. De kern van Mitch lag enkele dagen vrijwel stil voor de kust van Honduras en veroorzaakte op zee windsnelheden van 285 km/h. Daarna nam de wind sterk in kracht af en trok Mitch met hevige regen (naar schatting 600-1000 mm) het binnenland in, waar zich de vreselijke ramp voltrok.

Hurricanes zijn vooral gevaarlijk als ze aan land komen. Het ene najaar levert veel meer en zwaardere hurricanes op dan het andere. Dat hangt onder meer samen met El Niño, warm zeewater voor de kust van Peru. El Niño verandert de straalstroom, een sterke westelijke wind op ongeveer 10 km hoogte. Tijdens een sterke El Niño is de straalstroom sterker en schuift deze wat op naar het zuiden tot boven het Caribisch gebied. Op grote hoogte waait het hier dan harder en de torenhoge wolkencomplexen waaruit hurricanes ontstaan, waaien op grote hoogte aan "flarden", waardoor de hurricane aan kracht inboet.

Hurricanes, klimaatverandering en El Niño
Bij het ontstaan van een hurricane speelt de windsterkte bovenin een belangrijke rol. Hoe sterker deze wind, hoe meer het ontstaan van een hurricane onderdrukt wordt. Nu is er een relatie tussen El Niño en de windsterkte in het gebied waar hurricanes ontstaan; bij een El Niño is de bovenwind namelijk vrij sterk. Aangezien aankomende winter een zwakke El Niño verwacht wordt, zal deze het ontstaan van hurricanes geleidelijk aan onderdrukken.
De sterkte van de bovenwind varieert ook nog door andere effecten. De belangrijkste is een merkwaardige schommeling boven de 10 kilometer. Daar keert ongeveer om het jaar de windrichting om: het ene jaar overheerst westenwind, het volgende oostenwind. Dit jaar is het westenwind, en dan zijn er voordat El Nino het ontstaan van orkanen zal onderdrukken, eerst nog gemiddeld wat meer orkanen.

Tussen 1998 en 2001 was er geen El Niño maar een La Niña met relatief koud water voor de kust van Peru. Daarna keerde El Niño voor korte tijd terug wat meteen tot uiting kwam in het kleiner aantal hurricanes in 2002. Sindsdien is de situatie neutraal en is noch sprake van een El Niño als van een La Niña. Hurricane voorspellers van Colorado State University verwachten in 2004 in het Caribisch gebieden zo'n 7 stormen die de status van hurricane bereiken tegen 5,9 normaal. Drie van deze hurricanes worden sterk van klasse 3 of meer. Naar verwachting krijgt het gebied te maken met 13 tropische stormen die een naam krijgen tegen 9,6 normaal). Voor meer informatie over orkaanvoorspellingen op de langere termijn, zie "Is de orkaanactiviteit maanden, jaren, van te voren te voorspellen?".

Het veranderende klimaat als gevolg van het door de mens versterkte broeikaseffect heeft naar verwachting echter geen gevolgen voor het optreden van orkanen. Aan de ene kant wordt de kans op een hurricane vergroot door het warmer wordende zeewater, aan de andere kant zal de atmosfeer door klimaatverandering stabiliseren, waardoor het ontstaan van hurricanes wordt onderdrukt. Beide processen werken elkaar dus tegen, waardoor het aantal hurricanes naar verwachting in de toekomst niet zal veranderen. Wel verwachten klimaatonderzoekers een lichte toename van de maximale intensiteit van hurricanes.

jaartal aantal
hurricanes

1997 3

1998 8

1999 6

2000 8

2001 9

2002 4

2003 7

2004 ca 7
(verwachting)

Schaal voor hurricanes volgens Saffir & Simpson (KNMI)

Klasse Omschrijving Windsnelheid Stormvloed schade (km/h) (meters boven normaal)


1 Zwak 118-152 1,2-1,6 Lichte schade


2 Matig 153-176 1,7-2,5 Dak- en vensterschade en belangrijke schade aan bomen en gewassen


3 Krachtig 177-208 2,6-3,7 Grote schade met uitgebreide vernielingen aan gebouwen


4 Zeer 209-248 3,8-5,4 Zeer groot: daken krachtig weggeblazen, veel waterschade op de begane grond van gebouwen aan de kust


5 Verwoestend Groter dan 248 Groter dan 5,4 Catastrofaal: vrijwel alle daken weggeblazen, evenals kleine lichtere bouwsels en grote schade aan gebouwen.

Omrekening windsnelheid
knopen
meter/seconde
kilometer/uur
miles/uur

Om actueel op de hoogte te blijven van de hurricane-activiteit kunt u het best gebruik maken van de links in onze verkenner en de hurricane informatie in nader verklaard.

Hurricanes in het weer nader verklaard

Index het weer nader verklaard

Laatste wijziging: 13 september 2004

Harry Geurts, PR & Voorlichting KNMI
Copyright © KNMI