K.L. POLL-STICHTING VOOR OKW

HERFSTLEZINGEN 2004 over herinnering en verbeelding

NWO, OKW en VPRO in Paradiso

Al meer dan tien jaar vinden in de periode januari - juni jaarlijks de wetenschapslezingen in
Paradiso plaats; een samenwerkingsproject van de K.L. Poll-stichting voor OKW, NWO, de VPRO
en Paradiso. Gezien het grote succes van deze voorjaarslezingen heeft de K.L. Poll-stichting
voor OKW besloten in het najaar een alfa/gamma-pendant van de wetenschapslezingen te gaan
organiseren: de HERFSTLEZINGEN.

Afhankelijk van de belangstelling voor de eerste serie Herfstlezingen, die in september van dit
jaar van start gaat, zal voortaan naast de wetenschapslezingenreeks in het voorjaar ook jaarlijks
een serie HERFSTLEZINGEN worden georganiseerd.

De opzet van de reeks is gelijk aan die van de wetenschapslezingen: wetenschappers van naam
en faam belichten een thema vanuit hun eigen vakgebied in een lezing van een uur. De
onderwerpen van de Herfstlezingen zullen liggen op het gebied van de humaniora en de sociale
wetenschappen.

Voor de eerste reeks van vijf lezingen is als thema gekozen 'Herinnering en verbeelding'. In de
lezingen komen onder meer psychologische, historische, literaire en gedragswetenschappelijke
aspecten van herinnering en de werking van het geheugen aan bod.

Het programma ziet er als volgt uit.

Zondag 12 september 2004 Prof. dr. W.A. van de Grind Zondag 3 oktober 2004 Prof. dr. F.P.I.M. van Vree Zondag 31 oktober 2004 Prof. dr. D. Draaisma Zondag 14 november 2004 Prof. dr. J.M.J. Murre
Zondag 28 november 2004 Prof. dr. H.L.G.J. Merckelbach

De Herfstlezingen is een project van de K.L. Poll-stichting voor Onderwijs, Kunst en
Wetenschap, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de VPRO.

De lezingen vinden plaats op zondagochtend van 11.00 - 12.00 uur in Paradiso,
Weteringschans 6 in Amsterdam. Aansluitend aan de lezing is er van 12.00 - 13.00 uur
ruimte voor het stellen van vragen en discussie tussen het publiek en de spreker.
Toegangskaarten kosten EUR 9,-. OKW-donateurs en VPRO Backstage-leden betalen EUR 7,50.

Gedurende de hele serie besteedt de VPRO aandacht aan de HERFSTLEZINGEN in het
radioprogramma Noorderlicht, steeds de dinsdag voorafgaand aan de lezing om 11.00 uur.

KAARTVERKOOP
K.L.Poll-stichting voor OKW, 020 623 54 51 of via het bestelformulier op website www.klpoll.nl.

PROGRAMMA HERFSTLEZINGEN 2004 - HERINNERING EN VERBEELDING

Zondag 12 september 2004
PROF. DR. W.A. VAN DE GRIND,
emeritus hoogleraar Vergelijkende Fysiologie aan de Universiteit Utrecht

'Geheugen en leren bij dieren'
Leren is het vastleggen van ervaringsgegevens in het zenuwstelsel om er in de toekomst het
gedrag mee te kunnen bijsturen. We vinden dat al bij eenvoudige dieren met een simpel
zenuwstelsel. Erfelijke informatie is het geheugen van de evolutionaire geschiedenis van een
soort. Het bepaalt o.a. de constructie van het zenuwstelsel en daarmee welk leren en
onthouden voor een diersoort mogelijk en nodig is. Uw hond onthoudt meer geuren dan u zelfs
maar kunt ruiken, maar u onthoudt meer woorden. Veel geheugenvormen zijn impliciet, d.w.z.
onafhankelijk van bewustzijn, maar ook expliciet (vrijwillig rapporteerbaar) geheugen en
werkgeheugen vinden we op grote schaal in het dierenrijk. Hoe worden gegevens in het brein
vastgelegd en gebruikt? Wat kunnen we bij verschillende diersoorten vaststellen aan
geheugenvormen, leervermogen, vrijwillige rapportage?

Zondag 3 oktober 2004
PROF. DR. F.P.I.M. VAN VREE
historicus en hoogleraar Journalistiek en Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam

'Theaters van het verleden. Geschiedenis, beelden, herinnering' De erosie van de traditionele, nationalistische historische cultuur in de westerse wereld is
gepaard gegaan met tal van - ogenschijnlijk tegenstrijdige - verschijnselen: tegenover het
beweerde collectieve geheugenverlies staan de hang naar authenticiteit en 'historische
ervaringen', de opkomst van de 'kleine', dikwijls particuliere verhalen, de popularisering van het
verleden in bijvoorbeeld pretparken, toerisme en de audiovisuele media en de
wetenschappelijke aandacht voor 'collectieve herinneringen'. In deze lezing zal geprobeerd
worden meer greep te krijgen op deze complexe verschijnselen.

Zondag 31 oktober 2004
PROF. DR. D. DRAAISMA
hoogleraar Psychologie aan de Rijksuniversiteit Groningen

'Waarom we dromen vergeten'
We hebben een slecht geheugen voor dromen. Al bij het vertellen van de droom aan onszelf of
een ander voelen we de droom vervluchtigen. Waarom zijn dromen zo moeilijk in ons geheugen
vast te leggen?

Zondag 14 november 2004
PROF. DR. J.M.J. MURRE
bijzonder hoogleraar Neurale Modellen van Cognitie aan de Universiteit Maastricht en
universitair hoofddocent Psychonomie aan de Universiteit van Amsterdam

'Een leven lang herinneren'
Hoe snel zakt het geheugen aan kennis van de wereld en ons eigen leven weg? Vergeten
ouderen sneller dan jongeren? Hoe komt het geheugen in het brein terecht en wat is de rol van
dromen daarbij? Hoe verwoest dementie ons geheugen?

Zondag 28 november 2004
PROF. DR. H.L.G.J. MERCKELBACH
hoogleraar Psychologie aan de Universiteit Maastricht

'Psychologen gaan over het geheugen en niemand anders!' Dokters denken nogal eens dat ze zich zelfs in de rechtszaal allerlei opinies kunnen
veroorloven over het geheugen van getuigen of verdachten. Wat er mis kan gaan als dokters
zichzelf zo overschatten, zal worden gedemonstreerd aan de hand van twee (rechts)zaken. De
moraal van beide is dat maar één groep van experts met gezag kan oordelen over het
geheugen: de psychologen.

Noot aan de redactie:

zondag 12 september 2004