LEI

persbericht / nr. 1782

6-september-2004

Marktpositie zuivelsector vereist blijvende aandacht voor kwaliteitsproducten

De Nederlandse zuivelsector heeft een redelijk tot goede positie op markten binnen de EU, maar is zwak op markten in derde landen als Saoedi-Arabië en Japan. Om zijn positie te versterken moet de sector doorgaan met het ingezette beleid van meer aandacht voor kwaliteitsproducten die inspelen op specifieke consumententrends. Daarnaast mag de aandacht voor efficiency en schaalvergroting niet verslappen. Dat is de conclusie uit een concurrentieanalyse door het LEI en het Praktijkonderzoek Veehouderij (beide onderdeel van Wageningen UR), uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van LNV.

Nederland heeft een aantal sterke punten, zoals een hoge melkgift per koe, vakbekwaamheid, een goede infrastructuur en efficiënte zuivelondernemingen. Maar dat is niet voldoende om te kunnen concurreren op kostprijs. Daarvoor heeft Nederland te hoge kosten van arbeid, grond en quota en zijn de melkveebedrijven relatief te klein. Op de niet-EU-markten waar de kostprijs doorslaggevend is, staan landen met lagere kosten zoals Australië en Nieuw-Zeeland sterker.

De Nederlandse zuivelsector zal het vooral moeten hebben van een strategie van productdifferentiatie. Deze lijn is inmiddels al ingezet. Kwaliteitsproducten die inspelen op specifieke consumentenbehoeften, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid of biologische teelt, zullen vooral op de verzadigde Europese zuivelmarkt een grotere plaats moeten gaan innemen. In landen buiten de EU blijft ook een eigen vestiging of overname van een bestaand bedrijf een optie.

Om de sector gezond te houden zullen zowel de industrie als de veehouders efficiënt moeten werken. Biologische productie, beheerslandbouw, recreatie en streekproducten zullen maar voor een beperkt aantal bedrijven een uitweg bieden. Bedrijven die willen blijven voortbestaan, zullen meestal moeten groeien. Daarvoor is een verlaging van de kosten van grond en quotum belangrijk. De overheid kan bijdragen in het proces door scherp te letten op de administratieve lasten en door de vernieuwing van de sector waar nodig te faciliteren. De melkquotering vormt een belemmering voor structurele veranderingen in de sector. Een diepgaande studie naar de effecten van het huidige quoteringssysteem op de Nederlandse concurrentiepositie en naar mogelijke oplossingsrichtingen is dan ook gewenst.