---

Kamervragen en antwoorden
---

Schriftelijke vragen ISAF en operatie Enduring Freedom

3-9-2004 15:39:00

Hierbij zend ik u, mede namens de minister van Buitenlandse Zaken en de minister voor Ontwikkelingssamenwerking, de antwoorden op de op 1 september jl. ingediende schriftelijke vragen van de vaste commissies voor Buitenlandse Zaken en voor Defensie (kenmerk 04-BuZa-52) over het regeringsbesluit met zes F-16 vliegtuigen en de KDC-10 tankervliegtuig een bijdrage te leveren aan ISAF, het regeringsbesluit de uitzendtermijn van het detachement Apache-helikopters van ISAF met zes maanden te verlengen, en het regeringsbesluit voor een periode van drie maanden een fregat ter beschikking te stellen van de operatie Enduring Freedom. U bent over deze regeringsbesluiten op 20 augustus jl. per brief geïnformeerd (Kamerstuk 27 925 nr. 141).

DE MINISTER VAN DEFENSIE

1. Waarom is gekozen voor een mandaat van drie maanden voor het fregat, acht weken voor de F-16's en een verlenging van het mandaat van de Apaches tot 31 maart 2005? Is er geen onderlinge samenhang, met name tussen de uitzending van Apaches en de aanwezigheid van Nederlandse militairen in Baghlan?

Nederland heeft in het verleden bijdragen geleverd aan de operatie Enduring Freedom en wil dat nu opnieuw doen. Bij het besluit een fregat ter beschikking te stellen voor een periode van drie maanden, heeft de regering rekening gehouden met de beschikbaarheid en de huidige en toekomstige verplichtingen van de Nederlandse fregatten.

De inzetperiode van het F-16 detachement vloeit voort uit het Navo-besluit ISAF voor de duur van acht weken te versterken ten behoeve van de ondersteuning van de verkiezingen. Indien een tweede verkiezingsronde noodzakelijk blijkt, zal deze periode met enkele weken worden verlengd.

De Apache-helikopters maken reeds deel uit van de ISAF. De aanwezigheid van gevechtshelikopters blijft volgens militaire inschattingen noodzakelijk voor het optimaal functioneren van ISAF Besloten is de bestaande Nederlandse inzet met de gebruikelijke periode van zes maanden te verlengen.

Op de taken van de Apache-helikopters is onder meer ingegaan bij de beantwoording op 2 juli jl. van de schriftelijke vragen over het PRT-besluit (Kamerstuk 27 925 nr. 134). Met het uitvoeren van deze taken leveren de helikopters een directe bijdrage aan de beveiliging van de ISAF-troepen in Kabul, maar ook van de ISAF-troepen in het noorden van Afghanistan onder wie het personeel van het Nederlandse PRT in de provincie Baghlan.

2. Uit hoeveel militairen bestaat thans de Duitse presentie in Kunduz? Is Duitsland niet zelf in staat extra militairen naar Kunduz te sturen voor de periode van de verkiezingen? Zo nee, waarom niet?

De Duitse Bondsdag heeft op 24 oktober 2003 toegestemd in een bijdrage aan ISAF gedurende een jaar van ten hoogste 2250 militairen, van wie ten hoogste 450 voor de PRT-regio in het noordoosten van Afghanistan. In deze groep van 2250 militairen is ook het detachement op de vliegbasis Termez in Oezbekistan begrepen. Mede in verband met deze bovengrenzen heeft Duitsland aan Nederland een verzoek gericht om gedurende de periode van de verkiezingen een extra bijdrage te leveren aan de PRT-regio in het noordoosten. Duitsland levert zelf ook een extra bijdrage. De extra bijdragen van Duitsland en Nederland aan deze PRT-regio zijn vergelijkbaar.

3. Bent u voornemens om in het tweede halfjaar van 2005 wel aan de verplichtingen te voldoen als het gaat om het beschikbaar stellen van Apaches voor de Nato Response Force?

Er is geen sprake van verplichtingen voor de NRF in de tweede helft van 2005. Nederland stelt in de tweede helft van 2005 geen Apache-helikopters beschikbaar voor de NRF. Over de bijdragen die Nederland aan de Navo heeft aangeboden voor de NRF bent u op 1 september jl. per brief geïnformeerd (nr. D20040003036).

4. Acht u het optimaal dat hetzelfde soort materieel vanaf dezelfde basis met een tijdsonderbreking ingezet wordt, zoals nu het geval is met de F-16's? Zou het niet wenselijker zijn om gedurende een langere tijd ononderbroken met hetzelfde soort materieel present te zijn?

Een detachement Nederlandse F-16 gevechtsvliegtuigen heeft in het kader van de operatie Enduring Freedom geopereerd vanaf de vliegbasis Manas in Kirgizië in de periode 1 oktober 2002 tot 1 oktober 2003. Gedurende de eerste helft van deze periode was aldaar ook een KDC-10 tankervliegtuig gestationeerd. Aan het einde van de inzetperiode van het F-16 detachement kon niet worden voorzien dat in het najaar van 2004 in Afghanistan uitgestelde presidentsverkiezingen zouden worden gehouden. Evenmin kon toen worden voorzien dat de Navo in het kader van de ondersteuning door ISAF van deze presidentsverkiezingen behoefte zou hebben aan gevechtsvliegtuigen.

5. Is de registratie van de kandidaten voor de parlementsverkiezingen al begonnen en hoe is het verloop ervan? Indien de registratie nog niet begonnen is, wanneer wordt die verwacht?

De parlementsverkiezingen staan gepland voor het voorjaar van 2005, waarschijnlijk in april; een definitieve datum moet nog worden vastgesteld. Ofschoon zich inmiddels 30 politieke partijen hebben laten registreren voor deelname aan de parlementsverkiezingen is de wijze van kandidaatstelling nog niet geheel duidelijk. Alle aandacht gaat nu uit naar de presidentsverkiezingen die op 9 oktober zullen worden gehouden en waaraan achttien kandidaten zullen meedoen.

6. Hoe groot is het percentage van geregistreerde kiezers in de provincies Kapisa, Laghman en Konarha, net ten noorden van Kabul? Zijn alle etnische groepen in evenredige percentages geregistreerd?

Volgens gegevens van UNAMA kennen genoemde provincies een hoge opkomst van mensen die zich als kiezers hebben laten registreren. Bij de registratie van kiezers wordt niet opgetekend wat hun etnische achtergrond is. Het hoge percentage geregistreerden doet evenwel veronderstellen dat mensen met uiteenlopende etnische achtergronden zich hebben aangemeld.

7. Hoe valt het hoge aantal kiezers dat is geregistreerd te rijmen met het feit dat in sommige regio's slechts weinig registraties hebben plaatsgevonden?

Het zeer hoge aantal geregistreerden duidt erop dat, naast een grote belangstelling voor de verkiezingen, er mogelijk dubbele registraties hebben plaatsgevonden en dat wellicht ook niet-stemgerechtigde jongeren zijn geregistreerd. Het hoge percentage geregistreerde stemgerechtigden is afgezet tegen de schatting van ten minste 10 miljoen stemgerechtigden voor de eerste democratische verkiezingen in Afghanistan. Het werkelijke aantal stemgerechtigden ligt waarschijnlijk boven deze schatting, maar is vanwege het ontbreken van betrouwbare bevolkingsgegevens moeilijk vast te stellen. Hoewel in sommige regios, met name in het zuiden en zuid-oosten, het aantal registraties in procentuele zin achterblijft bij de schattingen, heeft dit slechts een beperkte invloed op het absolute aantal geregistreerde stemgerechtigden. Dit is mede het gevolg van de relatief lage bevolkingsdichtheid aldaar.

8. Wat wordt door de NAVO en in het kader van Enduring Freedom ondernomen om de onveiligste provincies in het zuiden en zuidoosten van het land veiliger te maken? Als hier niets aan gedaan wordt, welke ontwikkelingen zijn dan in die provincies te voorzien? En wat is de realiteitswaarde van de verkiezingsuitslagen voor deze delen van het land, als de kiezersregistratie hier duidelijk achterblijft bij de andere regio's? Kan dit geen nieuwe politieke spanningen oproepen, die hun weerslag hebben op de veiligheidssituatie?

Het operatiegebied van de door de Navo geleide stabilisatiemacht ISAF bestaat uit de hoofdstad Kabul en omgeving alsmede negen noordelijke en noordoostelijke provincies. ISAF heeft geen taken buiten deze gebieden, waarbij moet worden opgemerkt dat op grond van afspraken tussen de wederzijdse commandanten, eenheden van ISAF en van de operatie Enduring Freedom elkaar in noodgevallen assistentie kunnen verlenen.

In de zuidelijke en zuidoostelijke provincies bestrijden coalitietroepen van de operatie Enduring Freedom, samen met het nieuwe Afghaanse regeringsleger, gewapenderhand de 'Opposing Militant Forces' (OMF), waartoe worden gerekend de Taliban, Al Qa'ida en de Hezb-i Islami Gulbuddin. Indien de operatie Enduring Freedom en het optreden van eenheden van het reguliere Afghaanse leger (Afghan National Army, ANA) en politie geen verbetering van de veiligheidssituatie in de zuidelijke en zuidoostelijke provincies tot gevolg zouden hebben, valt te voorzien dat op de middellange termijn de OMF vanuit het moeilijk onder controle te houden Pakistaanse grensgebied acties tegen vertegenwoordigers van het Afghaanse gezag en tegen eenheden van de operatie Enduring Freedom en van ISAF zullen blijven voorbereiden en uitvoeren.

Het achterblijven van het aantal geregistreerde kiezers in bepaalde delen van het land wordt nauwelijks van invloed geacht op het geheel van de landelijke presidentsverkiezingen. In Afghanistan is sprake van een sterk presidentieel stelsel. De mate waarin de bevolking zich zal herkennen in de nieuwe president is van een groot aantal factoren afhankelijk, waaronder - maar zeker niet uitsluitend - die van de etnische achtergrond van de gekozen president. Een zorgvuldige - etnische en politieke - balans van het presidentiële team, en een evenwichtige verdeling van de ministersposten zijn derhalve uitermate belangrijk.

De registratie in het zuiden en het zuidoosten is vanwege de veiligheidssituatie aldaar achtergebleven bij het landelijk gemiddelde. Uit deze gebieden zijn grote groepen mensen gevlucht naar de buurlanden Pakistan en Iran. Daar worden zij echter alsnog in de gelegenheid gesteld hun stem uit te brengen bij de presidentsverkiezingen.

9. Overweegt u nu reeds inzet van extra militaire middelen tijdens de parlementsverkiezingen in het voorjaar van 2005? Gaat het daarbij om gelijke sterkte als nu of denkt u over een grotere inzet? Indien u nu reeds besloten heeft om geen extra militaire middelen in te zetten, kunt u de redenen hiervoor aangeven?

De Navo bestudeert momenteel de mogelijkheden om de parlementsverkiezingen van het voorjaar van 2005 te ondersteunen. Daartoe dient eerst door de Navo de behoefte te worden vastgesteld in een 'Statement of Requirements' en dient een inventarisatie plaats te vinden van middelen en eenheden die mogelijk door de bondgenoten beschikbaar worden gesteld. Tot op heden heeft dit nog niet plaatsgevonden. Besluitvorming over de inzet van Nederlandse militaire eenheden is dan ook voorlopig niet aan de orde. De steun die door Navo-bondgenoten en partners wordt verleend tijdens de komende presidentsverkiezingen vormt geen precedent voor mogelijke bijdragen tijdens de parlementsverkiezingen in het voorjaar van 2005. Gezien de betrokkenheid van Nederland bij de stabilisering en wederopbouw van Afghanistan is hernieuwde inzet van Nederlandse militaire middelen evenwel niet uitgesloten.

10. Kunt u een overzicht geven van de bijdragen van de NAVO-lidstaten aan ISAF? Wat is uw oordeel over de totale toezegging van de afzonderlijke NAVO-landen aan de versterking van ISAF? Hoe bevordert u een evenredige bijdrage van alle NAVO-lidstaten? Wat is het doel en het tijdpad voor de bijdrage van de NAVO en voor de Nederlandse bijdrage aan Afghanistan?

11. Wilt u zich maximaal inspannen om in NAVO-verband de andere lidstaten te bewegen vaker militair bij te dragen aan ISAF? Welke waarde moet toegekend worden aan het feit dat alle landen op de NAVO-top in Istanboel Afghanistan een lakmoesproef voor de geloofwaardigheid van het bondgenootschap genoemd hebben, als na de oproep van de Secretaris-Generaal van de NAVO van 23 juli geen van die landen behalve Nederland bereid blijkt om jachtvliegtuigen en gevechtshelikopters te leveren? Moet dit geduid worden als onvermogen of gebrek aan daadwerkelijk commitment?

12. Waarom is pas zo laat - eind juli - door de NAVO aangegeven welke extra militaire middelen ISAF nodig heeft met het oog op de in oktober voorziene verkiezingen? Was er niet eerder zicht op de extra behoefte aan gevechtsvliegtuigen en tankervliegtuigen?

13. Welke andere landen leveren gevechtsvliegtuigen ten behoeve van ISAF? Waarom loopt Nederland voorop bij het voorzien in de behoefte van ISAF aan gevechtsvliegtuigen?

Op dit moment levert Nederland bijdragen aan de door de Navo geleide veiligheidsmacht ISAF met een detachement Apache-helikopters. Daarnaast wordt een door Nederland geleid PRT ontplooid in de provincie Baghlan. Spoedig zal een F-16 detachement worden ontplooid in Kirgizië ten behoeve van de ondersteuning van de Afghaanse presidentsverkiezingen. Voor de inzetperiode van het Apache-detachement en het F-16 detachement wordt verwezen naar het antwoord op vraag 1. Wat betreft het PRT heeft de regering besloten hierover de leiding te nemen vooralsnog voor de periode van één jaar. Vanwege de voorziene langjarige behoefte aan PRT's in Afghanistan is het voorstelbaar dat deze periode zal worden verlengd. Een dergelijke verlenging vergt separate besluitvorming.

Bij de beantwoording van de schriftelijke vragen over het regeringsbesluit de leiding te nemen van een PRT in de provincie Baghlan (Kamerstuk 27 925 nr. 134, verzonden 2 juli jl.) is in het antwoord op vraag 2 ingegaan op de aparte bijdragen van landen aan ISAF. Het betrof hier de stand van medio juni. Sindsdien zijn er bij de bijdragen van verschillende landen wijzigingen opgetreden. De totale troepensterkte van ISAF is vergroot van 6.500 tot ongeveer 7.400 militairen, onder meer door de uitbreiding van het ISAF-operatiegebied met vijf noordelijke provincies. In dat kader heeft ISAF het commando overgenomen over het door het Verenigd Koninkrijk geleide PRT in Mazar-e Sharif. Verder wordt er in Mazar-e Sharif een PRT-ondersteuningspunt gevestigd en komen er nieuwe PRT's in de provincies Baghlan (Pol-e Khomri), Badakshan (Faisabad) en Faryab (Maimanah).

De versterking van ISAF voor de ondersteuning van de Afghaanse presidentsverkiezingen heeft inmiddels een aanvang genomen en krijgt in de komende weken zijn beslag. Het commando over ISAF is op 9 augustus jl. door het Eurocorps overgenomen van het voornamelijk door Canadezen bemande hoofdkwartier ISAF-V. Het Eurocorps vormt nu het hoofdkwartier ISAF-VI. Daarnaast hebben er de afgelopen weken grootschalige reguliere rotaties van eenheden plaatsgevonden. Door de lopende versterking van ISAF, de aflossing van het hoofdkwartier en de rotaties van eenheden treden er van week tot week grote verschillen op in de nominale bijdragen van verschillende landen. Het geven van een gedetailleerde tussenstand is niet zinvol en zou een vertekend beeld kunnen schetsen, omdat een dergelijke tussenstand binnen enkele dagen achterhaald zou zijn.

Wel kan in algemene zin worden opgemerkt dat de Canadese bijdrage is verminderd door de aflossing van het hoofdkwartier en een reeds geruime tijd geleden aangekondigde inkrimping van de troepensterkte. Italië en Spanje zullen, door elk in Afghanistan een infanteriebataljon te ontplooien in het kader van de verkiezingsondersteuning, hun bijdrage tijdelijk substantieel uitbreiden.

Het beoordelen van de verschillende toezeggingen aan ISAF kan niet los worden gezien van wat bondgenoten bijdragen aan andere grote militaire operaties. . Canada bijvoorbeeld is een belangrijke troepenleverancier voor de VN-stabilisatiemissie in Haïti. Frankrijk heeft een aanzienlijke militaire presentie in Afrika. Polen levert weliswaar geen grote bijdrage aan ISAF, maar wel een substantiële en belangrijke bijdrage aan de 'Multinational Force' in Irak (MNF-I). Duitsland is met afstand de grootste troepenleverancier aan ISAF maar is zoals bekend niet betrokken bij MNF-I.

Tijdens de Navo-top in Istanbul (28 en 29 juni jl.) is gebleken dat er brede steun bestond voor de vaststelling van inzetbaarheidsdoelstellingen waaraan de strijdkrachten van de Navo moeten gaan voldoen. Deze houden in dat veertig procent van een krijgsmacht inzetbaar moet zijn voor crisisbeheersingsoperaties, en dat acht procent voor dergelijke operaties ook werkelijk ingezet is. Bij een aantallanden is hier nog ruimte voor verbetering. De Nederlandse regering spreekt die bondgenoten die het betreft bij voortduring aan op een verbetering van de inzetbaarheid van hun respectieve krijgsmachten. U bent over de Navo-top in Istanbul per brief geïnformeerd op 16 juli jl. (Kamerstuk 28 676 nr. 13).

Van een oproep die de Secretaris-Generaal van de Navo op 23 juli jl. gedaan zou hebben, is de regering niets bekend. Wel heeft de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties op 22 juli jl. een oproep gedaan aan de Navo meer militaire steun te verlenen aan de Afghaanse presidentsverkiezingen.

De Noord-Atlantische Raad heeft op 23 juli jl. de behoefte aan militaire middelen en eenheden vastgesteld. Dit was de uitkomst van een langdurig overleg tussen de Navo-bondgenoten. Op dit tijdstip kon al op basis van informele toezeggingen worden vastgesteld dat een zeer belangrijk deel van deze behoefte zou worden vervuld. Een behoefte waarin echter nog niet was voorzien, was die aan gevechtsvliegtuigen en een tankervliegtuig. Gezien het belang dat Nederland hecht aan de stabilisering van Afghanistan, de openstaande behoefte van de Navo en de oproep van de Secretaris-Generaal van de Verenigde Naties meer middelen ter beschikking te stellen, heeft de regering besloten op korte termijn met het F-16 detachement en het KDC-10 tankervliegtuig te voorzien in de behoefte aan gevechtsvliegtuigen.

Los van de ondersteuning van de verkiezingen heeft de Navo ook een structurele behoefte aan gevechtsvliegtuigen. In deze behoefte, die is gesteld in het kader van de uitbreiding van het operatiegebied van ISAF, is nog niet voorzien. Het Verenigd Koninkrijk heeft besloten in Kandahar, in het zuiden van Afghanistan, een detachement van zes Harrier-gevechtsvliegtuigen te stationeren. Deze toestellen zijn in eerste instantie bestemd voor de operatie Enduring Freedom, maar kunnen ook taken verrichten voor ISAF, onder meer voor het uitvoeren van verkenningsvluchten. De Harrier-toestellen zullen moeten worden bijgetankt indien zij worden ingezet in het noorden van Afghanistan. Door de veelheid van mogelijke taken en de grote afstand tussen de basis in Kandahar en het noorden, is dit Harrier-detachement niet in staat alle behoeften van ISAF aan gevechtsvliegtuigen te vervullen.

14. Is er hernieuwd onderzoek gedaan naar de beschikbaarheid van vliegbases in de regio? Waarom is het vliegveld van Peshawar in Pakistan niet beschikbaar?

De voorbereidingstijd voor de inzet van het F-16 detachement was zeer kort. Bij het haalbaarheidsonderzoek voor de stationering is daarom uitgegaan van de door Navo genoemde mogelijke vliegvelden. Tevens is gebruik gemaakt van de gegevens van de vorige F-16 uitzending naar Manas in Kirgizië ter ondersteuning van de operatie Enduring Freedom. Peshawar in Pakistan is niet door de Navo aangemerkt als mogelijk vliegveld voor stationering van gevechtsvliegtuigen voor ISAF. De Pakistaanse autoriteiten hebben zich tot dusverre terughoudend opgesteld ten aanzien van de mogelijkheid van stationering van buitenlandse militairen op Pakistaans grondgebied.

15. Wat gaat het KDC-10 tankervliegtuig doen voor Enduring Freedom? Waarom kiest u voor het door elkaar lopen van Enduring Freedom en ISAF bij deze uitzending?

De Nederlandse vliegtuigen maken niet, zoals in de periode oktober 2002 tot oktober 2003, deel uit van de operatie Enduring Freedom. De KDC-10 wordt primair ingezet voor de logistieke ondersteuning van de Nederlandse F-16 gevechtsvliegtuigen van ISAF. De restcapaciteit van de KDC-10 kan worden benut ten behoeve van de operatie Enduring Freedom. Als wederdienst stelt de operatie Enduring Freedom restcapaciteit beschikbaar aan ISAF en in het bijzonder aan de Nederlandse F-16 vliegtuigen. Ook in het verleden was sprake van wederzijdse ondersteuning van ISAF en de operatie Enduring Freedom. Gezien de schaarste aan tankervliegtuigen binnen zowel de Navo als de operatie Enduring Freedom is deze manier van 'pooling' doelmatig.

16. Kunt u uitleggen wat de exacte rol wordt van de F-16's tijdens de verkiezingen? In hoeverre kunnen zij ingrijpen als er sprake is van aanslagen en rellen bij stembureaus waar veel burgers bij betrokken zijn? Zijn bij alle stembureaus in de verschillende districten ook grondtroepen van ISAF? Wat wordt de rol van de F-16s, indien er sprake is van rellen en aanslagen bij stemlokalen waar veel burgers bij betrokken zijn zonder dat grondtroepen van ISAF hierbij aanwezig zijn?

De inzet van F-16 vliegtuigen voor, tijdens en na de presidentsverkiezingen in het ISAF-operatiegebied draagt bij aan de handhaving van de veiligheid en daarmee aan een ongestoord verloop van de presidentsverkiezingen in het ISAF-gebied. De taken die de F-16 vliegtuigen uitvoeren zijn nader toegelicht in de Kamerbrief van 20 augustus jl. (Kamerstuk 27 925 nr. 141). Door geheel Afghanistan worden ca. 25.000 stemlokalen ingericht. De primaire verantwoordelijkheid voor de beveiliging van deze stemlokalen en het handhaven van de openbare orde ligt bij de Afghaanse veiligheidsdiensten, waarbij ISAF in het eigen operatiegebied assistentie zal verlenen.

Op basis van beschikbare inlichtingen zal ISAF prioriteiten stellen bij de inzet van de eigen grondeenheden. Directe steun van de F-16 vliegtuigen aan grondeenheden ('close air support) zal alleen plaatsvinden op aanwijzing van een 'Forward Air Controller' van ISAF op de grond. Hieruit volgt dat de directe steun alleen kan plaatsvinden door tussenkomst van ISAF-grondtroepen, ook als de directe steun wordt verleend aan Afghaanse veiligheidsdiensten. De toepassing van geweld c.q. de inzet van wapens zal altijd plaatsvinden conform de geweldsinstructie (Rules Of Engagement; ROE) en de nationaal verstrekte richtlijnen. Het proportionaliteitsbeginsel bij het gebruik van geweld en het beperken van nevenschade spelen hierbij een belangrijke rol.

17. Het kabinet schrijft in zijn brief (blz. 6) dat de kans op aanslagen ook na de verkiezingen erg groot is. Waarom worden de F-16s na de verkiezingen weer teruggetrokken, aangezien de regering wel degelijk het nut ziet van het sturen van F-16's tijdens de verkiezingen om rellen en aanslagen op dat moment zo veel mogelijk te voorkomen?

Het F-16 detachement wordt ingezet op verzoek van de Navo. De Navo heeft de periode van de verkiezingsondersteuning vastgesteld als de periode van enkele weken voorafgaande aan de verkiezingen, de periode van verkiezingen en het tellen van de stemmen, plus een periode van enkele weken na de bekendmaking van de uitslag. In totaal gaat het hier om een periode van maximaal acht weken. Eventueel kan deze periode verlengd worden indien een tweede verkiezingsronde noodzakelijk is. Zie ook het antwoord op vraag 1 en de vragen 10, 11, 12 en 13.

18. Zal in de provincie Baghlan sprake zijn van voldoende 'Forward Air Controllers'?

Ja.

19. Wanneer is de term 'in extremis' van toepassing?

Van 'in extremis' is sprake indien eenheden zich bevinden in een levensbedreigende situatie van waaruit zij zich niet op eigen kracht kunnen redden.

20. Is nu reeds bekend waar het hoofdkwartier van de Nederlandse PRT in Baghlan wordt gevestigd? Zo ja, waar precies?

Het hoofdkwartier van het Nederlandse PRT wordt gevestigd in de stad Pol-e Khomri. In eerste instantie wordt een tijdelijk kamp ingericht op het terrein van een politiebureau. Gelijktijdig wordt een ander terrein geschikt gemaakt voor permanente vestiging. Naar verwachting zal dit permanente kamp over enkele maanden kunnen worden betrokken.

21. Kunt u overzicht geven van de bevindingen en het oordeel van de kwartiermakers in Baghlan?

Het eerste detachement van het PRT, onder wie de commandant, is pas enkele dagen geleden in Pol-e Khomri aangekomen. De voorbereidingen voor de opbouw van het PRT liggen op schema. Inmiddels zijn er de eerste ontmoetingen geweest met de plaatselijke autoriteiten, onder wie generaal Daoud, de commandant van het Zesde Legerkorps en de belangrijkste militaire machthebber in het gebied, en de gouverneur van de provincie Baghlan. De houding van de plaatselijke bevolking is uiterst vriendelijk.

22. Zullen boardings van schepen door het uit te zenden fregat en andere belangrijke acties ook steeds met Den Haag worden kortgesloten?

De commandant van het fregat krijgt van de chef Defensiestaf een mandaat waarin is bepaald onder welke voorwaarden hij toestemming heeft is om boardings uit te voeren en hoe hij daarbij dient te handelen. Op de naleving van dit mandaat zal worden toegezien door de hoogste Nederlandse militaire vertegenwoordiger ter plaatse, een officier van de Koninklijke marine. Deze zal worden geplaatst bij het marinehoofdkwartier van de operatie Enduring Freedom te Bahrein dat het Nederlandse fregat onder bevel krijgt. De Nederlandse vertegenwoordiger in Bahrein rapporteert dagelijks aan de chef Defensiestaf, en neemt bij opdrachten die buiten het mandaat lijken te vallen contact op voor overleg en instructies. Bij niet voorziene situaties neemt de commandant van het fregat contact op met de hoogste Nederlandse militaire vertegenwoordiger in Bahrein, die vervolgens overleg pleegt met de chef Defensiestaf. De contacten vinden plaats via het Defensie Operatie Centrum dat 24 uur per dag bemand is.

23. Op welke locaties, met welk doel en gericht op welk land zal het fregat voor Operatie Enduring Freedom worden ingezet? Wie analyseert de informatie en welke landen krijgen deze informatie? Is de informatie gelimiteerd tot Afghanistan? Wat zijn de resultaten van Enduring Freedom; welke invloed heeft Nederland op Enduring Freedom en welke informatie krijgt Nederland? Hoeveel doden zijn er gevallen tijdens Enduring Freedom? Welke andere landen leveren een bijdrage aan Enduring Freedom?

De operatie Enduring Freedom is niet gericht op een specifiek land, maar op het bestrijden van internationale terreurnetwerken zoals Al Qa'ida. Onderdeel daarvan is het aan terroristische organisaties en de leden daarvan ontzeggen van het gebruik van de zee alsmede het voorkomen van terroristische aanslagen op zee en aan de wal.

Het inzetgebied van het fregat omvat de wateren rondom het Arabisch schiereiland. De locatie van inzet van eenheden wordt onder andere bepaald op grond van verkregen inlichtingen, en is aan verandering onderhevig. Het Nederlandse fregat zal waarschijnlijk ingezet worden in de Straat van Hormuz, de Golf van Oman en de Perzische Golf.

De verkregen inlichtingen zijn niet beperkt tot Afghanistan maar betreffen het gehele aandachtsgebied van de maritieme commandant van de operatie Enduring Freedom (USNAVCENT). De inlichtingen worden geanalyseerd in een inlichtingencentrum dat zich bevindt bij het marinehoofdkwartier te Bahrein. Deelnemende landen hebben de mogelijkheid hier personeel te detacheren. Het Nederlandse fregat krijgt ten minste de informatie die benodigd is voor het goed uitvoeren van zijn missie. De aard van de informatie is gerubriceerd.

Als coalitiepartner neemt Nederland deel aan de regelmatige bijstelling van het maritieme operatieplan van de operatie Enduring Freedom.

Het is de regering niet bekend hoeveel doden er tijdens de operatie Enduring Freedom zijn gevallen. Wel is het de regering bekend dat de terroristische aanslagen in de VS van 11 september 2001, die de directe aanleiding vormden voor de operatie Enduring Freedom, bijna 3.000 dodelijke slachtoffers hebben geëist.

Aan de maritieme component van de operatie Enduring Freedom wordt momenteel bijgedragen door Duitsland, Frankrijk, Italië, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Japan, Australië, Canada, Pakistan en de Verenigde Staten.

24. Kunt u een compleet overzicht verschaffen van de financiële ruimte op HGIS voor 2004 respectievelijk 2005 voor crisisbeheersingsoperaties? Welk deel van die ruimte is in 2004 al belegd voor welke operaties? En welk deel is al gereserveerd voor welke operaties in 2005? Wat is de resterende financiële ruimte?

De post vredesoperaties van de Homogene Groep Internationale Samenwerking bedraagt 229,2 miljoen euro voor 2004 en 195 miljoen euro voor 2005. Indien rekening wordt gehouden met de VN-contributie en de kosten voor operaties zoals die op de Balkan, in Irak en in Afghanistan, resteert voor 2004 een vrije ruimte van 15,3 miljoen euro. Voor 2005 zijn nog te weinig gegevens beschikbaar om uitspraken te kunnen doen over de vrije ruimte.

25. Hoe groot is de verwachte overschrijding van de normaal voorziene vlieguren van de Apaches en tot welke extra kosten leidt dit?

De Apache helikopters worden ingezet zowel in Irak (MNF-I, voorheen SFIR) als in Afghanistan (ISAF). Door de inzet in Irak en de verlenging van de inzet in Afghanistan zal mogelijk het voor 2004 geldende vliegurenplafond voor de Apache-helikopters, zoals dat is voorzien in de begroting van de Koninklijke luchtmacht, met 800 vlieguren worden overschreden. Hiervan worden 400 uren toegerekend aan Irak en 400 uren aan Afghanistan. De additionele uitgaven ten laste van HGIS die worden toegerekend aan Afghanistan bedragen ca. 2,6 miljoen euro.

26. Welk deel van de 13 tot 15 miljoen euro wordt besteed aan de op- en afbouw van de F-16-missie vanuit Manas? Wat waren de op- en afbouwkosten bij de eerdere F-16-missie, die bijdroeg aan Enduring Freedom?

De kosten van de op- en afbouw van het F-16 detachement in Manas bedragen 2,6 miljoen euro. Het grootste deel hiervan (2,5 miljoen euro) komt voor rekening van de inhuur van transportvliegtuigen. De vergelijkbare kosten voor de inzet voor de operatie Enduring Freedom bedroegen 3,1 miljoen euro. Deze kosten waren hoger omdat er rekening moest worden gehouden met een langer verblijf, waardoor er meer infrastructurele voorzieningen nodig waren. Tijdens de komende inzet voor ISAF kan in belangrijke mate gebruik worden gemaakt van Amerikaanse voorzieningen.

27. De brief spreekt over een verwachte overschrijding van het begrote aantal vlieguren van de F-16's. Hoe is die urenbegroting gemaakt? Op basis van de eerdere F16-missie? Op basis waarvan is nu reeds een overschrijding daarvan te verwachten? Is de nieuwe missie voor ISAF qua vlieguren intensiever dan de vorige missie voor Enduring Freedom?

De urenbegroting F-16, zoals deze in de begroting van de Koninklijke luchtmacht is opgenomen, bestaat uit het Jaarlijks Oefen Programma dat is vastgesteld op 19.000 vlieguren. Naar verwachting wordt dit aantal vlieguren dit jaar volledig benut. Gebaseerd op het verzoek van de Navo wordt voor het F-16 detachement voor ISAF rekening gehouden met een vliegurenbehoefte van ca. 1200 vlieguren voor een periode van acht weken. Dit resulteert in een overschrijding van de jaarlijkse vliegurenbegroting met 800 uur. De vlieguren van het F-16 detachement te Manas die binnen de reguliere begroting van 19.000 vlieguren vallen, worden gezien als inverdieneffecten en zullen binnen de begroting van de Koninklijke luchtmacht worden geaccommodeerd. Bij de komende missie voor ISAF wordt uitgegaan van een vergelijkbare intensiteit als tijdens de inzet voor de operatie Enduring Freedom.

Nieuws Nieuwsberichten

maandag 6 september 2004