Persbericht Algemene Rekenkamer
- 2 september 2004 -
Botersubsidieregeling ingewikkeld, maar goed uitgevoerd
Nederland voert de EU-subsidieregelingen voor boter volgens de regels uit.
De subsidieregels voor boter zijn, vanwege de grote fraudegevoeligheid,
ingewikkeld en daardoor kosten de controles veel tijd en dus veel geld. Dit
blijkt uit het rapport Fysieke controles op Europese subsidies voor boter,
dat de Algemene Rekenkamer vandaag uitbrengt.
De Algemene Rekenkamer doet onderzoek naar controle- en toezichtketens voor
Europese subsidies omdat Nederland de Europese regels moet naleven en
ministers over de besteding van Europese gelden verantwoording moeten
afleggen aan de Staten-Generaal. De Algemene Rekenkamer heeft onderzoek
gedaan naar de controle op subsidieregelingen waarvoor veel fysieke
controles (controles ter plaatse) worden verricht: de Europese
botersubsidieregelingen. Dit zijn subsidies om het gebruik van Europese
boter op de interne markt te bevorderen (de Regeling bakkersboter
bijvoorbeeld) en subsidies om de export van boter - al dan niet verwerkt in
andere producten - naar landen buiten de EU te stimuleren.
Controle op de subsidieontvangers gebeurt volgens de regels
De botersubsidies worden aan de begunstigde bedrijven uitbetaald door het
agentschap LASER van LNV, het Hoofdproductschap voor Akkerbouwproducten en
het Productschap Zuivel. Om te controleren of de bedrijven voldoen aan alle
eisen om de EU-subsidie te mogen ontvangen worden bij deze bedrijven zowel
fysieke als administratieve controles uitgevoerd. Fysieke controles vinden
onder andere plaats op zuivel- of boterbedrijven en bij het inladen van
vrachtwagens. Deze controles worden gedaan door de douane, de Algemene
InspectieDienst (AID) en het agentschap LASER.
Het blijkt dat de controles volgens de regels worden uitgevoerd. Wel kan de
AID verbeteringen aanbrengen in zijn beheersverslagen. Daarnaast zouden de
douaneregio's verschillen in controlemethodieken moeten opheffen. Verder
adviseert de Algemene Rekenkamer de minister van Landbouw, Natuur en
Voedselkwaliteit (LNV) om op gezette tijden de effectiviteit en efficiëntie
van de fysieke controles te evalueren.
De subsidieregels zijn ingewikkeld; de controles zijn duur
De botersubsidies blijken ingewikkeld in elkaar te zitten. Ze vergen
daardoor een intensieve controle door deskundige controleurs. Bij de
Regeling bakkersboter bedroegen de kosten van de controles door LASER en de
AID in 2003 ruim
EUR 1,5 miljoen (3% van het subsidiebedrag). Daarbovenop komen nog de
administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Bij de Regeling
exportrestituties zijn de exacte uitvoeringskosten voor de douane niet aan
te geven. Wel is bekend dat een fysieke controle gemiddeld ruim drie uur
duurt.
Reactie minister en nawoord Algemene Rekenkamer
De minister van LNV heeft inmiddels actie ondernomen om de aanbevelingen van
de Algemene Rekenkamer op te volgen. Hij onderzoekt in EU-verband de
mogelijkheden om de regelingen te vereenvoudigen en had het onderwerp
'vermindering lastendruk' ook al op de agenda gezet voor het Nederlandse
voorzitterschap van de EU.
De Algemene Rekenkamer vindt dat de minister van LNV nog beter duidelijk
moet maken hoe hij de controleaanpak gaat evalueren.
Feiten en cijfers
De subsidies in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid vormen
ongeveer de helft van de Europese begroting. In 2003 ontving Nederland in
totaal EUR 1141 miljoen aan landbouwsubsidies. Een relatief klein deel van
de EU-landbouwsubsidies gaat naar boeren voor de productie van bijvoorbeeld
suiker, aardappelzetmeel en vlees (EUR 150 miljoen in 2003). Het grootste
deel van de subsidies is 'interventiesteun'. Dit is een vorm van
subsidiëring waarbij de Europese Commissie intervenieert in de markt, met de
bedoeling om de prijs van de Europese landbouwproducten op peil te houden en
de afzet te bevorderen. De steun voor boter beslaat ongeveer 20% van de
totale interventiesteun (EUR 230 miljoen in 2003). Het gaat daarbij om:
* exportsubsidies voor boter, waarbij exporteurs naar buiten de EU
ruim 45 eurocent subsidie kregen per pakje boter (in totaal in 2003 EUR 165
miljoen subsidies);
* exportsubsidies voor producten met boter zoals koekjes en candybars
(in totaal in 2003 EUR 17 miljoen subsidies);
* subsidies voor de afzet van boter binnen de EU, bijvoorbeeld de
Regeling bakkersboter, waarbij 15 zuivelfabrieken ruim 23 eurocent subsidie
kregen per pakje boter dat ze verkopen aan 2.650 bakkers, ijsproducenten en
dergelijke (in 2003 EUR 46 miljoen subsidies).
De totale Nederlandse export van zuivel bedraagt ongeveer EUR 3,7 miljard
per jaar. Het aandeel van boter daarin is ongeveer éénachtste.
Algemene Rekenkamer