BURGER@OVERHEID
Burger ziet internetstemmen zitten
Burgers willen graag stemmen via internet. Wanneer deze mogelijkheid
wordt aangeboden, zeggen meer mensen te gaan stemmen. Ook biedt
internetstemmen nieuwe mogelijkheden, bijvoorbeeld als het gaat om het
verstrekken van extra informatie over kandidaten en het controleren
van de eigen uitgebrachte stem. Dit blijkt uit een proefstemming die
burger@overheid recent heeft laten uitvoeren door NetPanel.
Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van het stemsysteem dat in
oktober van dit jaar voor het eerst zal worden toegepast bij de
waterschapsverkiezingen voor het hoogheemraadschap van Rijnland. De
deelnemers aan het onderzoek, representatief voor 'de internettende
Nederlander', konden live hun stem uitbrengen en zo beleven hoe
stemmen via internet in zijn werk gaat.
Na het uitbrengen van de stem in de proefstemming gaf 79 procent van
de ondervraagden de voorkeur aan stemmen via internet boven stemmen in
een stemlokaal. Als belangrijkste voordelen om via internet te
stemmen, werden genoemd: het is plaatsonafhankelijk; het gaat sneller;
iedereen kan op elk moment van de dag stemmen. 65 procent ziet geen
bezwaren tegen internetstemmen. 26 procent is bang voor fraude of
manipulatie. Dit is een grote verschuiving ten opzichte van een eerder
onderzoek uit 2002. Toen was 61 procent hier nog bang voor. Over de
veiligheid van het systeem van stemmen via internet maken de
respondenten zich weinig zorgen.
Het stemsysteem van het hoogheemraadschap van Rijnland zelf is erg
positief beoordeeld. Zowel de uitleg als de duidelijkheid van de
procedure werd door een grote meerderheid van de ondervraagden goed
tot zeer goed genoemd. Op grond van het onderzoek valt te verwachten
dat het opkomstpercentage van met name verkiezingen met een
traditioneel lage opkomst zal stijgen als men via internet kan
stemmen.
Bij de verkiezingen voor het hoogheemraadschap van Rijnland zal het de
eerste keer zijn dat op grote schaal voor 'echte verkiezingen' via
internet kan worden gestemd. Tijdens de afgelopen verkiezing van de
leden van het Europees Parlement konden alleen Nederlandse kiezers
vanuit het buitenland al hun stem per internet en telefoon uitbrengen.
In landen als Engeland en Zwitserland is ook al ervaring opgedaan met
het stemmen via internet.
Nieuwe mogelijkheden
Stemmen via internet biedt nieuwe mogelijkheden. De ondervraagden zijn
erg positief over de extra achtergrondinformatie over de verkiezingen
en de kandidaten. Zij vinden dat de kandidaten zich op deze manier
beter kunnen presenteren aan de kiezers zodat zij gemakkelijker een
weloverwogen keuze kunnen maken. Dit is des te belangrijker bij
verkiezingen zoals voor de waterschappen, waar gekozen wordt volgens
het personenstelsel. Dit houdt in dat mensen op persoonlijke titel
verkiesbaar zijn, en niet namens een politieke partij.
Bij het stemsysteem dat het hoogheemraadschap van Rijnland heeft laten
ontwikkelen, zijn extra controlemogelijkheden gecreëerd. Ten eerste
kan gedurende een bepaalde periode de broncode worden ingezien, zodat
derden de verkiezing kunnen controleren voordat deze is vastgesteld.
Nog belangrijker is dat iedere stemmer achteraf via internet kan
nagaan of de digitale stem daadwerkelijk is meegeteld bij de telling.
Dit proces kan geheel veilig plaatsvinden: zonder dat iemand anders
achteraf kan herleiden wat je gestemd hebt. Zo is elektronisch iets
mogelijk wat in het traditionele proces niet goed uitvoerbaar is. Deze
mogelijkheid wordt door 70 procent van de ondervraagden erg
gewaardeerd.
Stemcontrole te ingewikkeld
Uit het onderzoek kwam helaas naar voren dat de uitvoering van de
achteraf-stemcontrole als lastig werd ervaren. Met name het
terugzoeken van de uitgebrachte stem (een lange code) in een groot
bestand was een probleem. Mensen vonden de uitleg te ingewikkeld en
raakten hun codes kwijt.
Burger@overheid is van mening dat dit onderdeel van internetstemmen
gebruikersvriendelijker moet worden. Anders werkt deze extra
democratische waarborg averechts en blijkt het vertrouwen in de
stemming juist af te nemen. Het hoogheemraadschap van Rijnland neemt
de aanbevelingen uit het onderzoek ter harte; men is druk bezig om de
procedure rond de stemcontrole te verbeteren.
Burger@overheid zet zich in voor verbetering van de digitale overheid.
Het platform inventariseert wensen van burgers en adviseert overheden.
De onafhankelijkheid van dit initiatief van het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt gewaarborgd door een
forum onder voorzitterschap van Marjet van Zuijlen. Voor meer
informatie zie: www.burger.overheid.nl