Universiteit Maastricht

Universiteit Maastricht

Persbericht

23 juli 2004

UM-onderzoekers brengen integratie van letters en spraakklanken in de hersenen in beeld

Publicatie in internationaal toonaangevend tijdschrift Neuron

Vier onderzoekers van de Universiteit Maastricht (UM) publiceerden gisteren belangwekkende onderzoeksresultaten in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Neuron. Het gepubliceerde artikel beschrijft het mechanisme waarmee geschreven en gesproken taalinformatie (resp. letters en spraakklanken) in de hersenen geassocieerd worden. Dit mechanisme kon worden ontrafeld door de toepassing van de relatief nieuwe beeldvormingstechniek fMRI (functionele magnetische resonantie imaging). Hiermee is de basis gelegd voor nader onderzoek naar de neurologische oorzaak van dyslexie.

Associaties tussen letters en spraakklanken vormen de basis van (leren) lezen. In de gepubliceerde studie hebben de onderzoekers drs. Nienke van Atteveldt, dr. Elia Formisano, prof. dr. Rainer Goebel en dr. Leo Blomert met behulp van fMRI (functionele magnetische resonantie imaging) onderzocht waar en hoe letters en spraakklanken in de hersenen geassocieerd worden. De hersenen van volwassen proefpersonen werden gescand in de MRI, terwijl zij letters en klanken kregen te zien en/of horen. Uit de scans hebben de onderzoekers af kunnen leiden dat letters en spraakklanken geïntegreerd worden in een gebied in de temporale associatieve hersenschors, te weten de superieure temporale sulcus (STS). De onderzoekers deden bovendien een andere zeer interessante ontdekking: zij troffen net buiten de primaire auditieve cortex een gebied aan dat beïnvloed werd door de juistheid van de letter-klank combinatie. Bij een juiste combinatie werd de activatie van dit gebied verhoogd, terwijl bij een onjuiste combinatie de activiteit verlaagd was ten opzichte van de respons op spraakklanken wanneer deze zonder letters werden aangeboden. Deze resultaten wijzen op een integratiemechanisme in de STS, dat zorgt voor afstemming tussen visuele en auditieve taalinformatie door het reguleren van de verwerking van spraakklanken in de auditieve cortex. Een soortgelijk mechanisme is al eerder aangetoond bij de integratie van spraakklanken met lipbewegingen.

In talen met een alfabetisch schrift, zoals het Nederlands, vormen de associaties tussen letters en spraakklanken de basis van het (leren) lezen. Het gevonden neurale mechanisme wijst er op dat bij deze relatief nieuwe vorm van taalverwerking in de menselijke evolutie blijkbaar gebruik kan worden gemaakt van een oeroud, natuurlijk ontwikkeld neuraal systeem. Deze inzichten vormen de basis voor toekomstig onderzoek naar de ontwikkeling van letter-klank koppelingen, wat een belangrijke bijdrage kan leveren aan het opsporen van de neurologische oorzaak van dyslexie.

Bij de Universiteit Maastricht (Faculteit der Psychologie, capaciteitsgroep Neurocognitie) wordt al sinds 2000 fMRI-onderzoek gedaan onder leiding van prof. dr. Rainer Goebel, die vier jaar geleden in dienst trad bij de UM als hoogleraar Cognitieve Neurowetenschappen. De fMRI-scans worden nu nog uitgevoerd bij het F.C. Donders Centrum voor voor Cognitive Neuroimaging in Nijmegen. Binnenkort krijgt de UM beschikking over een eigen fMRI-scanner, deze wordt dit najaar in gebruik genomen.

Noot voor de pers:
Titel van de publicatie: Nienke van Atteveldt, Elia Formisano, Rainer Goebel, and Leo Blomert. Integration of letters and speech sounds in the human brain. Neuron, Vol. 43, 271-282, July 22, 2004.

Voor nadere informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u contact opnemen met prof. dr. Rainer Goebel, tel. 06 5110 4068 , e-mail r.goebel@psychology.unimaas.nl. De afdeling Communicatie & Relatiebeheer van de UM is bereikbaar via 043 3882044, pers@bu.unimaas.nl (voor urgente zaken buiten kantooruren: 06 4602 4992). De persberichten van de Universiteit Maastricht staan op internet: http://www.pers.unimaas.nl/