EMBARGO TOT 2 JULI 2004, 16.00 UUR.
Op vrijdag 2 juli a.s. om 16.00 uur vindt in de hal van het verbouwde stadhuis aan het Raadhuisplein te Leeuwarden een bijzondere bijeenkomst plaats. U bent daar eerder via een persbericht over geïnformeerd.
Het bestuur van de Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd biedt burgemeester en wethouders een plaquette aan ter gelegenheid van het feit dat Leeuwarden op 3 juli 2004 formeel 500 jaar hoofdstad van Friesland is. In dit persbericht treft u achtergrondinformatie aan.
Achtergrondinformatie Leeuwarden 500 jaar hoofdstad van Friesland
Toen de Saksische hertog Albrecht van Saksen in 1498 door de Schieringer partij binnen werd gehaald in Friesland richtte hij het jaar daarna een Hofraad op. Deze bestond uit twee afdelingen, één voor het bestuur (de hoge raad) en één voor de rechtspraak (het hofgerecht). In de hoge raad deelden Saksische edelen de lakens uit, in het Hofgericht Friese 'edelen' en geestelijken. Toen Karel V Friesland in 1515 overnam van de Saksers stelde zijn stadhouder eveneens een raad van bestuur en rechtspraak in, die veel op zijn voorganger leek en weldra de naam Hof van Friesland kreeg. Dit Hof van Friesland was niet alleen het hoogste rechtscollege, het was naast de stadhouder ook het hoogste bestuursorgaan in Friesland als vertegenwoordiger van het centrale Brusselse gezag. In 1578 werden deze bestuurstaken door Gedeputeerde Staten overgenomen.
Op 3 juli 1504 vaardigde hertog George van Saksen de zogeheten Statuten en Landrechten van West-Friesland (ons Friesland) uit, die ook wel Saksische Ordonnantie wordt genoemd. Artikel 33 hiervan luidt:
XXXIII Van de tydt ende officie des ouerste rechts, rechters ende bisitters
Item so sal des yaers tot viermael te weten alle quater temporen onse ouerste gherecht in onser stadt Leeuwerden tot onser veranderinge gheholden werden.
Met de vestiging van het hofgerecht - enkele weken later kwam er ook een ordonnantie op de raad en de kanselarij - werd Leeuwarden, dat toen al de grootste stad van Friesland was, de facto de hoofdstad. Leden van de Hoge Raad, raadsleden van het Hof werden ondergebracht in een nog in 1504 gebouwde Kanselarij. Die werd opgetrokken ter plaatse van het latere Stadsziekenhuis. Deze eerste kanselarij deed tot 1542 dienst, waarna men tijdelijk van verschillende gebouwen, o.a. het Galileërklooster, gebruik maakte tot de nog bestaande Kanselarij in de jaren 1566-1571 tot stand kwam. In 1505 werd in Leeuwarden tevens een munt gevestigd. Er is dus alle reden om 1504 uit te kiezen als het jaar waarin Leeuwarden de hoofdstad van Friesland werd.
Letterlijke tekst van de plaquette die op 2 juli 2004 is aangeboden door Aed Levwerd aan drs. T. van Mourik, wethouder cultuur van de gemeente Leeuwarden:
1504 -- Leeuwarden 500 jaar hoofdstad van Fryslân Ljouwert 500 jier haadstêd fan Fryslân -- 2004
Item so sal des yaers tot viermael te weten alle quater temporen onse ouerste gherecht in onser stadt Leeuwerden tot onser veranderinge geholden werden.
Op 3 juli 1504 wees hertog George van Saksen Leeuwarden aan als standplaats van het Hofgerecht. Daarmee werd Leeuwarden de hoofdstad van Fryslân.
Op 3 july 1504 wiisde hartoch George fan Saksen Ljouwert oan as stânplak fan it Hofgerjocht. Dêrmei waard Ljouwert de haadstêd fan Fryslân.
Aangeboden aan het Gemeentebestuur van Leeuwarden door de Leeuwarder Historische Vereniging 'Aed Levwerd' op 3 juli 2004
Oanbean oan it Gemeentebestjoer fan Ljouwert troch de Ljouwerter Histoaryske Feriening 'Aed Levwerd' op 3 july 2004
Bron: Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd, Meindert Schroor.
Historisch Centrum Leeuwarden, Klaas Zandberg
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: perstelefoon gemeente Leeuwarden, telefoon 058-2334002
Gemeente Leeuwarden