Stafdienst Voorlichting telefoonnummer 070-3183040
Den Haag, 1 juli 2004
Inbreng Jet Bussemaker (PvdA) bij het debat over de opzegging van het Najaarsakkoord
Na het fiasco van de onderhandelingen voor prepensioen en levensloop hebben we een nieuw hoogtepunt bereikt: het kabinet neemt maatregelen om CAO-bepalingen waar sprake is van stijging van lonen niet meer algemeen verbindend te verklaren. Ten aanzien van loondoorbetaling in het tweede ziektejaar gaat ze nog verder; behalve het niet langer algemeen verbindend verklaren, wil de regering nu dat waar sprake is van meer dan 70 % loondoorbetaling, werkgevers net zo lang de uitkering betalen totdat een jaar 70 % is betaald. Werknemers krijgen vervolgens een WAO-uitkering van niet meer dan 70 % van het WML (bijstand). De regering gedraagt zich als een stel jongens die hun zin niet krijgen en vervolgens maar de ramen gaan ingooien. Maar politiek is geen potje knikkeren, en de situatie is te ernstig om daar zo onbezonnen mee om te gaan.
Deze maatregelen kunnen niet anders dan als een motie van wantrouwen tegen sociale partners worden gezien. En zo waren de reacties dan ook. Het CNV sprak van absurde voorstellen die geheel 'buiten proportie zijn'. VNO/NCW roept al dat het allemaal niet voldoende is en nog veel scherpere maatregelen genomen gaan worden. Dit is geen meningsverschil meer, dit is oorlog in de polder. Iedereen graaft zich steeds verder in: dat wordt dus geen kortstondige hete herfst, maar een loopgravenoorlog.
Van dit kabinetsbeleid zijn werknemers de dupe, maar de grote verliezer is uiteindelijk de economie die te leiden zal hebben van arbeidsonrust en veel en ingewikkelde onderhandelingen. Zo deed MKB-voorzitter Hermans afgelopen vrijdag een beroep op het kabinet om beter te luisteren naar sociale partners. Ook voorzitters van de metaalwerkgevers en AWVN riepen daartoe op. Mijn vraag is, gaat de minister daarop in, of keert hij nu ook de werkgevers de rug toe?
Mijn tweede vraag is of de minister verschil ziet tussen onderhandelen en dicteren. Eerder, tijdens het najaarsoverleg, hebben de vakbonden aangegeven bereid te zijn tot loonmatiging en doorbetaling van 70 % van het ziektejaar, mits het op andere punten (WAO, prepensioen/levensloop) tot resultaat gekomen. Dat is niet gebeurd. Maar nu hoor ik de minister zijn maatregelen onderbouwen met de verwijzing dat de vakbeweging toch ook voor loonmatiging en 70 % was. Maar als we zo gaan redeneren, dan zou ik als vakbeweging dit kabinet nooit meer tegemoet komen met compromisvoorstellen. Want wat je inlevert wordt vervolgens een dictaat, zonder dat je iets terugkrijgt waarom je vroeg.
Hoe denkt de minister eigenlijk uitvoering te gaan geven aan de voornemens? Er is gisteren een CAO afgesloten in een patatfabriek met een loonstijging van 1,25 %. Wat gaat daar nu mee gebeuren? Hoe wil de minister de bepalingen voor tweede jaar loondoorbetaling regelen? Veel is onduidelijk. Krijgt een werknemer wiens werkgever langer loon moet doorbetalen dan ook langere ontslagbescherming? Anders komt de werkgever mooi weg; die kan de werknemer na 2 jaar ziekte gewoon ontslaan. En hoe kan tegelijkertijd de werknemer een uitkering op bijstandsniveau krijgen, en de werkgever door moeten betalen? Steekt de regering het verschil in eigen zak? En denkt de minister eigenlijk dat dergelijke voorstellen uitvoerbaar zijn? Immers, een verbod is lastig, omdat daarmee het verzekeringskarakter van de WAO ter discussie komt te staan en het discutabel is of de toegang tot een sociale verzekering afhankelijk mag zijn van een privaat afgesproken aanvulling. Ook is de vraag of dergelijke afspraken niet in strijd zijn met internationale verdragen, zoals ILO-bepalingen en het Europees Sociaal Handvest. Mijn fractie gaat dat in ieder geval uitzoeken.
Wat kunnen we de komende maanden nog meer verwachten van dit kabinet? De WW? Ontslagrecht? De ingezette ramkoers maakt het nagenoeg onmogelijk op andere terreinen met sociale partners tot concrete afspraken te komen. Ik roep het kabinet op daarom rust te betrachten en een 'time out' te nemen. Als U de ingezette koers voortzet, schiet u uiteindelijk in eigen doel: oorlog in de polder, geen arbeidsrust, geen modernisering van de sociale zekerheid, geen nieuwe werkgelegenheid.
In 1994 riep de toenmalige vakbondsbestuurder De Geus op tot actie tegen het kabinet, omdat deze sociale fondsen onder de rijksbegroting wilden brengen en volksverzekeringen zou beschouwen als onderdeel van de rijksbegroting waarop driftig bezuinigd kan worden. De toenmalig vakbondsbestuurder De Geus verweet de toenmalige minister van Financiën (Wim Kok) dat hij het grootste roofdier was dat in Nederland ooit heeft rondgelopen. De vraag is welke benaming de minister thans voor zichzelf in gedachten heeft. Hoe noem je iemand die overleg inruilt voor dictaat, die bezuinigd op de sociale zekerheid en de zwakkeren de dupe laat zijn, die in staat is vergevorderde compromissen met sociale partners kapot te maken en de verzorgingsstaat afbreekt?
Partij van de Arbeid