Geen passend zorgaanbod voor niet-criminele jongeren in jeugdgevangenis
Nieuwe vormen van jeugdzorg noodzakelijk
Utrecht, 1 juli 2004 - Binnen de jeugdzorg is geen passend zorgaanbod
beschikbaar voor het toenemend aantal niet-criminele jongeren dat via
crisisplaatsingen in een justitiële jeugdopvang terechtkomt. Er zijn
dringend nieuwe vormen van jeugdzorg nodig om deze jongeren te
behandelen. Dat concluderen onderzoekers van NIZW Jeugd in het
onderzoek Crisisplaatsingen in de opvanginrichtingen dat zij in
opdracht van het ministerie van Justitie hebben uitgevoerd. Daarmee
krijgt het debat over de plaatsing van niet-criminele jongeren in
jeugdgevangenissen een nieuwe wending. Immers, ook binnen de jeugdzorg
kunnen deze jongeren met het huidige zorgaanbod niet de hulp krijgen
waaraan zij behoefte hebben.
Tussen 2000 en 2003 nam het aantal crisisplaatsingen van
niet-criminele jongeren in justitiële jeugdopvang toe van 255 naar
652. Daarom gaf het ministerie van Justitie eind 2003 de opdracht om
de situatie rond deze crisisplaatsingen nader te onderzoeken. NIZW
Jeugd ging na wat de kenmerken van deze jongeren zijn, wat hun
hulpvraag is en welk zorgaanbod er voor deze jongeren nodig is.
Problematiek
Van 110 jongeren die in 2003 voor een crisisplek aangemeld werden,
heeft het NIZW de aanmelding nader geanalyseerd. Daaruit komt naar
voren dat het met name gaat om jongeren met ernstige
gedragsstoornissen. 45 procent van hen zou zich schuldig hebben
gemaakt aan het plegen van delicten. Bijna de helft is een of meer
keren weggelopen van huis, uit een tehuis of crisisopvang en 21
procent had op het moment van aanmelding geen vaste verblijfplaats.
Bij 57 procent van de jongeren is naast ernstige gedragsstoornissen
ook sprake van psychische problemen. Bij 19 procent is een licht
verstandelijke handicap geconstateerd.
Contra-indicaties
Gezien de aard van de problematiek blijkt er op dit moment in
Nederland geen geschikt zorgaanbod beschikbaar te zijn. Het
belangrijkste knelpunt is dat ernstige gedragsstoornissen (antisociaal
gedrag, agressie, druggebruik en oppositioneel-opstandig gedrag)
contra-indicaties zijn voor veel van de huidige vormen van jeugdzorg.
Dat geldt ook voor de reguliere crisisopvang en de opvang binnen de
jeugd-ggz. Ook plaatsing binnen de justitiële jeugdopvang voldoet
niet. Niet alleen wordt het als een knelpunt ervaren dat deze jongeren
samen in een leefgroep wonen met criminele jongeren, ook duurt het
verblijf veel te lang. De jongeren krijgen in deze periode immers
alleen crisisopvang terwijl er behoefte is aan crisisinterventie.
Nieuwe vormen van zorg
De onderzoekers komen tot de conclusie dat voor 36 procent van deze
jongeren een nieuw type intensieve residentiële behandeling wenselijk
is. Het zou daarbij moeten gaan om een tehuis waar het leren van een
vak het centrale element is. In deze nieuwe, open setting dienen de
ernstige gedragsstoornissen en psychische problemen van deze jongeren
behandeld te worden. Dit kan alleen met een aanpak waarbij kennis en
ervaring uit jeugdzorg, jeugd-ggz, zorg voor licht verstandelijk
gehandicapten en justitiële jeugdhulpverlening tegelijkertijd ingezet
worden. Voor 27 procent van de jongeren is een nieuw type intensieve
ambulante gezinsbehandeling nodig, zoals MultiSystem Therapy en / of
Functional Family Therapy. Met deze behandelvormen wordt inmiddels op
kleine schaal geëxperimenteerd. De onderzoekers pleiten voor een
ruimer aanbod hiervan. Voor 21 procent van de jongeren is dringend een
module crisisinterventie nodig in een gesloten omgeving, terwijl 20
procent gebaat zou zijn bij een vergelijkbare module in een open
setting.
Rapport
Crisisplaatsingen in de opvanginrichtingen is geschreven door Leonieke
Boendermaker e.a., NIZW Jeugd, Utrecht 2004. Het rapport is te
downloaden van www.jeugdzorg.nl (servicepagina's).
Noot voor de redactie (