Stafdienst Voorlichting telefoonnummer 070-3183040
Den Haag, 24 juni 2004
Bijdrage van Staf Depla (PvdA) aan het Algemeen Overleg huurbeleid
Vooorzitter,
De voorstellen van de Minister voor het lange termijn huurbeleid zijn kinderlijk eenvoudig. De huren omhoog en de huursubsidie omlaag. Dan worden mensen met lage inkomens dubbel gepakt en worden er meer woningen gebouwd. Dat is de wens van deze Minister. Het eerste zal helaas lukken. De lage inkomens zullen na meevallers in 2005 en 2006 samen met de middeninkomens de rekening gaan betalen, maar meer woningen zullen er niet door gebouwd worden. De Minister kiest de makkelijkste weg. Anderen moeten presteren. Waar blijven uw maatregelen om de woningnood aan te pakken? Corporaties hebben bouwgrond nodig om te bouwen niet hogere huren. Wat doet u daaraan? Waar blijft het nieuwe grondbeleid en aangepaste onteigeningswet? En waar blijven de verstedelijkingsafspraken die u voor de zomer beloofd had. En wanneer mogen gemeenten weer huurwoningen bouwen naar behoefte ipv maximaal 30%. U bent een luie minister. Vanuit de sofa filosoferen over de zegeningen van meer marktwerking. Maar wezenlijke vragen die daar mee samenhangen niet beantwoorden. Tijdens hoorzitting hoorde we hoe introductie van marktwerking in Frankrijk en België is afgelopen. Wat heeft u daar van geleerd? U lijkt een beetje op Jorritsma toen ze minister was. Ook mooie woorden over marktwerking, maar er weinig over nagedacht. Gelukkig heeft zij dat karwij in de energiesector niet mogen afmaken. Net als de elektriciteitmarkt is de woningmarkt te belangrijk om aan een geestelijk luie VVD-minister over te laten.
Meer markt leidt niet tot meer woningen
Verhoog de huren en breek de huurbescherming af, dan worden er meer woningen gebouwd. Was het maar zo eenvoudig.
Ten eerste is geldgebrek niet de reden dat er te weinig woningen worden gebouwd. Corporaties schrijven mij: we hebben als sector voldoende vermogen maar we hebben er te weinig mee gedaan .
Ten tweede de particuliere verhuurders hebben alle vrijheid al om zonder huurbescherming woningen te bouwen vanaf 600 euro per maand.
Ten derde verwacht de minister dat door extra huurverhogingen meer huurders een woning zullen gaan kopen en de doorstroming op gang komt. Maar de minister weet net zo goed als ik dat iemand met een modaal inkomen een hypotheek van 130.000 euro kan krijgen. Daar kan je geen huis van kopen. Huurverhoging helpt dus niet behalve dat de lasten van alle huurders stijgen. Graag uw reactie op het artikel in het ESB van 30 april waar staat uitgerekend dat hogere huren mensen met gewone inkomens niet helpen om een gewone woning te kopen. In dat artikel staat ook dat de huren helemaal niet laag zijn in Nederland dan als u ons wil doen geloven. Graag een reactie. Waarom moeten volgens u de huren dan wel omhoog?
Analyse van de inkomenseffecten ontbreekt
U schrijft in uw brief van 7 juni dat u uw best doet om de lasten voor de burgers zo min mogelijk te laten stijgen. Dat doet u in de werkelijkheid in 2005 en 2006 en op papier tot 2007. Uw brief van 21 juni geeft maar de halve werkelijkheid aan. U laat allerlei huurstijgingen buiten beschouwing. Bovendien mogen de particuliere verhuurders hun huren al vanaf 2006 meer laten stijgen. En neemt het aantal woningen dat geen huurprijsbescherming meer krijgt sterk af. Rekent u mij maar eens voor hoe uw voorstellen een beperkend effect op de huurverhoging hebben van in totaal 3 tot 4%, zoals u in uw brief van 7 juni belooft. En zijn de huurstijgingen waar u in de brief van 21 juni mee rekent uw beleidsinzet of zijn het vingeroefeningen? Want ze zijn nogal laag tov uw brief van 7 juni.
Mijn conclusie is dat de huren dus al omhoog gaan zonder dat de verhuurders één woning extra hebben hoeven te bouwen. Graag uw reactie.
De PvdA steunt wel uw aanpak om harde prestatieafspraken te maken met verhuurders. Alleen is ons vertrekpunt een andere. Verhuurders die presteren mogen de huren inflatievolgend verhogen. Diegene die niet presteren moeten de huren bevriezen. U geeft ze al ruimte en als ze presteren krijgen ze nog meer geld. Geld wat ze niet nodig hebben.
Segregatie wordt versterkt en frustreert de herstructurering
Met uw huurplannen frustreert u de herstructurering van oude wijken. Bewoners verzetten zich tegen het opknappen van hun buurt omdat de huren vanaf 2008 extra om hoog gaan en zij de huren van de opgeknapte of nieuwe woningen niet kunnen betalen. Alle bewoners, wethouders en corporaties die ik spreek merken dit in de praktijk. Heeft u dit effect onderzocht? Zo ja kunt u de resultaten van dit onderzoek aan ons toesturen. Zo nee bent u bereid dit te gaan onderzoeken.
Door uw voorstellen worden de hekken voor mensen met lage inkomens rond vinexlocaties en randgemeente alleen maar hoger. De marktwaarde van de woning bepaalt of de huren volledig vrij worden gelaten. De duurdere huizen staan in de betere buurten en randgemeente. Deze woningen worden dus onbetaalbaar voor mensen met lagere inkomens. Zij zijn nog meer dan nu aangewezen op de buurten met de goedkope woningen.
Nieuwe woningen zullen volgens dit principe altijd geliberaliseerde huurwoningen zijn. Vinexlocaties blijven zo ontoegankelijk voor mensen met lagere inkomens. En mensen met lagere inkomens in randgemeente worden gedwongen naar de stad te verhuizen. Voor hen is er geen betaalbare plek in de randgemeente. Kortom meer ipv minder segregatie. Heeft u de effecten van uw voorstellen op segregatie al onderzocht? Zo ja stuurt u dan de resultaten naar de Kamer. Zo nee bent u bereidt dit alsnog te onderzoeken.
Huursubsidie wordt geprivatiseerd
Als je de woningmarkt liberaliseert heeft dat onmiskenbaar gevolgen voor de huursubsidie. Net als bij de hypotheekrenteaftrek krijg je dan onbeheersbare aftrekposten. U schuift deze rekening door naar de verhuurders. Daar laat u het bij. Heeft u hier echt niet verder over nagedacht dan in uw brief staat? De PvdA wil serieuze voorstellen over de huursubsidie voordat u besluiten neemt over het huurbeleid. Vertrekpunt voor de PvdA fractie is:
a. De woonlasten aan de onderkant zijn de laatste 20 jaar stevig uit de hand gelopen. Problemen doen zich vooral voor bij alleenstaande, al dan niet met kinderen, die van een uitkering of de AOW moeten leven. Huurquotes van 35% zijn voor deze groep geen uitzondering. Die moeten omlaag. Door de landelijke politiek vastgestelde maximale huurquotes moet vertrekpunt zijn voor nieuw huursubsidie.
b. Inkomensondersteuning betalen we in dit land met zijn allen. Het is ongewenst, zoals u voorstelt, dat een beperkte groep belastingbetalers (de huurders die meer verdienen als 1300 euro per maand als ze alleen wonen of 1750 euro per maand voor gezinnen) voor de huursubsidie op moet draaien.
Echte middeninkomens betalen de rekening
Niet alleen de mensen met de laagste inkomens zijn kind van de rekening van hogere huren en lagere huursubsidie. Onderwijzers, verplegers, bouwvakkers en vakkenvullers in een huurwoning betalen de rekening. Zij krijgen geen huursubsidie en moeten de extra huurverhoging helemaal zelf betalen. Zij betalen in 2009 zo n 1000 euro per jaar meer aan huur. Waar blijft de VVD die zegt op te komen voor de middengroepen. Of beginnen die echt pas bij 50.000 euro zoals Kamerlid Blok laatst betoogde. Het zijn deze jonge mensen in een huurwoning. He hardwerkend deel van de natie. Die laat u de rekening betalen. Een onnodige rekening. Want geldgebrek bij verhuurders is niet de reden voor de lage woningbouwproductie. En dan hebben we het nog niet gehad over de mensen die een woning huren waarvan de huurbescherming wordt afgeschaft. De huren gaan omhoog maar ze kunnen geen kant op. Vroeger hadden ze een alternatief: het kopen van een huis. Maar dat hebben ze niet meer.
De corporaties
U geeft de verhuurders veel meer ruimte. Maar net als bij de bruteringsoperatie van Heerema vergeet u sluitende afspraken te maken over verantwoordelijkheid, prestaties en afrekenen. Dat moet eerst gebeuren voordat u de sector de ruimte geeft de huren fors te verhogen. Heeft u nu nog niet geleerd van al die privatisering en verzelfstandigingoperaties in de jaren negentig. Eerst nadenken over nieuwe verdeling van verantwoordelijkheden en dus aanpassing van het BBSH en dan pas liberaliseren. Graag uw reactie.
Met wie sluit u een deal
U gaat afspraken met Aedes. Maar zijn alle corporaties daar wel aan gebonden?
ER zijn corporaties die de huren niet kunnen verhogen. Moeten zij ook meebetalen aan die 250 miljoen euro? Wat zijn de effecten van die 250 miljoen op het weerstandsvermogen van corporaties. Tijdens de hoorzitting hoorde we dat dit zo n 4 miljard aan reserves kost die dus niet gebruikt worden voor investeringen. Hoe zijn die lasten verdeeld. Zijn het net de corporaties met de grootste investeringsverplichtingen, met nu al het laagste vermogen die meeste moeten gaan betalen?
Tot slot, hoe moet het wel
De minister gaat het systeem van de volkshuisvesting wijzigen zonder erover nagedacht te hebben. In vorige overleggen stelde ze ons gerust als ze weer geen antwoord gaf op onze vragen. Wees gerust het komt in mijn brief. Nu hebben we de brief en ik ben niet gerust.
U maakt uw belofte niet waar. Het huurbeleid moet gemoderniseerd worden. De PvdA zal het aan de volgende criteria toetsen:
a. de betaalbaarheid en bereikbaarheid voor lagere en midden-inkomens
b. draagt het bij aan vergroten keuzevrijheid en bestrijden van segregatie
c. is verantwoordelijkheid, prestaties en verantwoording corporaties goed geregeld;
d. is er een toekomstvast eerlijk en niet geprivatiseerd huursubsidiestelsel bij geleverd;
e. leidt het tot versnelling van de herstructurering en nieuwbouw
f. geeft het mogelijkheid om meer dan nu rekening te houden met regionale verschillen
De minister moet haar huiswerk overdoen. Vanuit het veld komen zeer goede voorstellen. Van de huurdersvereniging Amsterdam, het netwerk (samenwerkingverband van 10 corporaties) en Vestia cs. Maar ook het idee dat we in de hoorzitting vernamen: regionale afspraken maken gezien regionale verschillen in de woningmarkt. Amsterdam is Delfzijl niet en omgekeerd. Allemaal voorstellen die ondanks de verschillen de PvdA fractie meer aanspreken dan de weinig doordachte plannen van de Minister. Graag reactie van Minister op deze voorstellen, want ik neem aan dat ze die degelijk bestudeerd heeft voordat ze kwam met deze voorstellen. Bent u bereid deze voorstellen door te rekenen en van commentaar te voorzien.
Partij van de Arbeid